Η είδηση που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στους «Λος Αντζελες Τάιμς» προκάλεσε εντύπωση: η οικογένεια Γκέρσουιν έδωσε για πρώτη φορά την εξουσιοδότηση σε έναν καλλιτέχνη να ολοκληρώσει τα τραγούδια που άφησε ημιτελή ο μεγάλος συνθέτης, ο οποίος πέθανε στα 39 του χρόνια το 1937. Και δεν διάλεξαν έναν συνθέτη της συμφωνικής μουσικής ή της τζαζ, αλλά τον Μπράιαν Ουίλσον, τον τέως αρχηγό των Beach Βoys.
Εκ πρώτης όψεως, η είδηση είναι παράδοξη, ωστόσο υπάρχει ένα ισχυρό νήμα που ενώνει τους δύο μουσικούς, τον αρχηγό ενός από τα δημοφιλέστερα συγκροτήματα της ποπ και τον ταλαντούχο συνθέτη, πιανίστα και μαέστρο που κινήθηκε ανάμεσα στην ελαφρά μουσική, την κλασική και την τζαζ. Για τον Μπράιαν Ουίλσον, η πρώτη παιδική ανάμνηση είναι οι νότες της «Γαλάζιας Ραψωδίας». Δεν ήταν παραπάνω από τριών χρονών, στα μέσα της δεκαετίας του 1940, όταν ο μουσικός πατέρας του τον άφησε να καθήσει στο πιάνο.
Ο μικρός Μπράιαν, ως διά μαγείας, άρχισε μια μέρα να παίζει τη μελωδία που άκουγε από το ραδιόφωνο λίγα λεπτά πριν. Από τότε δεν εγκατέλειψε ποτέ τη μουσική του Γκέρσουιν. Στα εφηβικά του χρόνια έπαιζε πολύ συχνά τις μελωδίες του στο πιάνο για να καλύπτει τις φωνές από τους καβγάδες των αδελφών του και να καλμάρει τις εκρήξεις οργής του πατέρα του.
Ετσι, το σχέδιο «Γκέρσουιν – Ουίλσον», που ήδη έχει ενθουσιάσει τον χώρο της δισκογραφίας σε καιρό κρίσης, ξεκίνησε στην πραγματικότητα με εκείνη τη μουσική σκυτάλη ανάμεσα στον πρόσφατα χαμένο συνθέτη και το παιδί-θαύμα στο σπίτι των Ουίλσον, στο Χόθορν της Καλιφόρνιας. Το σπίτι εκείνο δεν υπάρχει: γκρεμίστηκε για να περάσει ένας αυτοκινητόδρομος.
«Ο Γκέρσουιν υπήρξε ένας οραματιστής του καιρού του, που ξεπέρασε τα σύνορα ανάμεσα στα μουσικά στυλ. Δοκίμασε πράγματα που ποτέ πριν δεν είχαν ακουστεί. Ο Μπράιαν Ουίλσον έκανε ακριβώς το ίδιο», είπε ο Τοντ Γκέρσουιν, μικρανιψιός του Τζορτζ και διαχειριστής του κληροδοτήματός του και των πνευματικών δικαιωμάτων των έργων του. «Είμαι φοβερά συγκινημένος και υπερήφανος», δήλωσε ο Μπράιαν Ουίλσον όταν ανακοινώθηκε η συμφωνία. «Ελπίζω να φανώ αντάξιος αυτών των τραγουδιών». Σε μερικές περιπτώσεις, τα κομμάτια του Γκέρσουιν είναι σχεδόν τελειωμένα, άλλα όμως είναι απλώς μικρά αποσπάσματα, στα οποία ο Ουίλσον θα προσθέσει πρωτότυπη μουσική. Το άλμπουμ έχει προγραμματιστεί να εκδοθεί το 2010.
Διαδρομές που συγκλίνουν
Ο Τζορτζ Γκέρσουιν, ο οποίος συνεργάστηκε στα περισσότερα τραγούδια του με τον στιχουργό αδελφό του, τον Αϊρα, άνοιξε νέους ορίζοντες στο αμερικανικό μουσικό τοπίο της εποχής του. Στις συνθέσεις του περιλαμβάνονται έργα τόσο για το θέατρο όσο και για συμφωνική ορχήστρα – «Γαλάζια Ραψωδία», «Ενας Αμερικανός στο Παρίσι», «Πόργκυ και Μπες» – ενώ πολλά τραγούδια του έγιναν δημοφιλή σ’ όλο τον κόσμο και γνώρισαν πλήθος εκτελέσεων από γνωστούς ερμηνευτές (ανάμεσά τους το θρυλικό Summertime). Πέθανε από όγκο στον εγκέφαλο στα 39 του χρόνια, ενώ δούλευε στο Λος Αντζελες για ένα κινηματογραφικό μιούζικαλ.
Ο Μπράιαν Ουίλσον υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές δυνάμεις πίσω από την επέκταση των συνόρων της ποπ μουσικής στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Οδήγησε τους Beach Boys (όπου συμμετείχαν επίσης οι αδελφοί του, ο Ντένις και ο Καρλ) πολύ πέρα από τα ρηχά, ανάλαφρα τραγουδάκια της καλιφορνέζικης ποπ που μιλούσαν για σέρφινγκ, κορίτσια και αυτοκίνητα. Η πορεία αυτή κορυφώθηκε με το άλμπουμ «Pet Sounds» του 1966 και τη συνέχειά του, το «Smile», το οποίο όμως δεν εκδόθηκε εξαιτίας διαφωνιών ανάμεσα στα μέλη του συγκροτήματος και έλλειψης υποστήριξης από τη δισκογραφική εταιρεία. Αυτό συνέβαλε στον νευρικό κλονισμό που υπέστη ο Μπράιαν Ουίλσον το 1967, εγκαινιάζοντας μια μακρόχρονη περίοδο ψυχικής και σωματικής κατάρρευσης – χρήση ναρκωτικών, παχυσαρκία εκτός ελέγχου, προσωρινές αποτοξινώσεις και «εναλλακτικές» θεραπείες, διανοητικές διαταραχές στα όρια της σχιζοφρένειας. Κατάφερε όμως να συνέλθει και να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στην καριέρα του, που οδήγησε στην ολοκλήρωση και την έκδοση του «Smile», το 2004.
Αφησαν τη σφραγίδα τους
Η κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απόφαση να δοθεί στον Ουίλσον η σκυτάλη για την ολοκλήρωση των συνθέσεων του Γκέρσουιν. Οπως είπε ο Μπραντ Ρόζενμπεργκ, στέλεχος της Warner/ Chappell και υπεύθυνος για τις εκδόσεις έργων του Γκέρσουιν, «το «Smile» είναι η Γαλάζια Ραψωδία του 2004. Είναι ένα έργο πολύ πειραματικό, πολύ πλούσιο και μελωδικό, που ωθεί σε νέους δρόμους την ποπ μουσική».
«Η γέφυρα ανάμεσα στον Γκέρσουιν και τον Ουίλσον δεν είναι ένα σχέδιο τόσο παρακινδυνευμένο όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως, παρά τα τόσο διαφορετικά μουσικά τοπία των εποχών στις οποίες πρωταγωνίστησαν», είπε ο Κρις Σάμπσον, καθηγητής στην Thornton School of Music στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. «Και οι δύο άφησαν την σφραγίδα τους στη διεύρυνση της μουσικής φόρμας. Ο Τζορτζ Γκέρσουιν ήταν ο μόνος συνθέτης της εποχής του που ξεκίνησε από το κυρίαρχο στυλ της ελαφράς μουσικής και ξεπέρασε τα όριά του, ενσωματώνοντας στη βασική του δομή στοιχεία συμφωνικής μουσικής, όπερας, τζαζ…».
«Ο Μπράιαν Ουίλσον», πρόσθεσε ο Σάμπσον, «επαναπροσδιόρισε τη φόρμα του ποπ τραγουδιού, μέσα από ενορχηστρώσεις που οδήγησαν τη μουσική σε εντελώς νέες κατευθύνσεις. Οι δυο τους προέρχονται από πολύ διαφορετικά μουσικά στυλ, υπάρχει όμως συγγένεια και νομίζω ότι ο συνδυασμός τους θα καταλήξει σε κάτι καινούργιο και πολύ συναρπαστικό».