Στον περίβολο του Βυζαντινού Μουσείου έχει στηθεί ένας σκοτεινός κύβος πάνω στον οποίο προβάλλονται γεωμετρικές φόρμες. Λίγο πιο κάτω, μια περφόρμερ παίζει με τις εκφράσεις που προβάλλει στο πρόσωπό της ένας προτζέκτορας. Οι θεατές παίρνουν με τη σειρά τον μαρκαδόρο και ζωγραφίζουν πάνω σε ένα λευκό χαρτί. Πιο δίπλα ένας τεχνητός κήπος ενεργοποιεί ένα σύστημα από αλυσίδες κάθε φορά που κάποιος ποτίζει μια γλάστρα θυμίζοντας «αναγεννησιακό μηχανικό κήπο». Και στην απέναντι γωνία μια μικρή κατασκευή τρισδιάστατου θεάτρου σκιών παραπέμπει σε μια ιστοσελίδα, στην οποία γίνονται αναφορές στα ταξίδια του Γάλλου συγγραφέα των αρχών του 20ού αι. Raymond Roussel.
Πρόκειται για τον ενδιάμεσο σταθμό του ευρωπαϊκού καλλιτεχνικού ερευνητικού προγράμματος Locus Solus (τόπος μοναδικός ή μοναχικός) που παίρνει τον τίτλο του από το ομώνυμο φανταστικό μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα Raymond Roussel. Το πρόγραμμα, που παίρνει τη μορφή εκθέσεων καθώς εξελίσσεται (είναι τριετές), παρουσιάστηκε το περασμένο Σάββατο στην Αθήνα, ακολουθώντας μια πρώτη έκθεση στο Λονδίνο την άνοιξη που μας πέρασε και προλογίζοντας τρεις ακόμα προγραμματισμένες, σε Μόσχα, Λονδίνο και Αθήνα όπου θα λάβει και την τελική του μορφή το ερχόμενο καλοκαίρι.
Καλλιτέχνες από εννέα χώρες σε συνεργασία με σχολές αρχιτεκτονικής, ερευνητικά ινστιτούτα και μουσεία επιχειρούν μια νέα προσέγγιση στο έργο του πρωτοσουρεαλιστή συγγραφέα Raymond Roussel, ο οποίος έζησε από το 1877 ώς το 1933 στη Γαλλία και επηρέασε τους σουρεαλιστές, ενώ έθεσε τις βάσεις για μια σειρά πειραματισμών που ακολούθησαν σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Στο μυθιστόρημα Locus Solus, ένας εξέχων επιστήμονας, ο Martial Canterel, προσκαλεί μια ομάδα συναδέλφων του να επισκεφθούν το πάρκο του εξοχικού του κοντά στο Παρίσι. Εκεί τους εκθέτει τις ιδιοφυείς εφευρέσεις του εντυπωσιακού εγκυκλοπαιδικού του πνεύματος. Μεταξύ άλλων τους παρουσιάζει ένα εργαλείο επισκευής δρόμων, το οποίο ενεργοποιείται από τη βροχή δημιουργώντας μωσαϊκά από ανθρώπινα δόντια. Ενα αχανές ενυδρείο εντός του οποίου μπορούν όμως να αναπνεύσουν, δύο χημικές ουσίες που κάνουν τα ανθρώπινα πτώματα να ζωντανεύουν και να αναπαριστούν τη σημαντικότερη στιγμή της ζωής τους κ. ο. κ.
Φανταστικές αφηγήσεις
Καθώς ξεδιπλώνονται στο μυθιστόρημα όλο και πιο εντυπωσιακά επιτεύγματα, το ίδιο συμβαίνει και με τη γραφή του Ρουσσέλ, μεταφέροντας τον αναγνώστη σε φανταστικές αφηγήσεις. Ο Ρουσσέλ επηρεασμένος από τον Ιούλιο Βερν δημιουργεί μια λαβυρινθώδη αφήγηση με υλικό τη φαντασίωση της επιστήμης της εποχής του, ενώ ταυτόχρονα ερευνά τα όριά της, σπάζοντάς την με αλλεπάλληλες παρενθέσεις και υπερβολές του φανταστικού.
Προσπάθησε ο ίδιος να παρουσιάσει το έργο του σε θεατρικό το 1914 μιας και τόσο η έννοια του χώρου, όσο και της οφθαλμαπάτης ήταν πολύ σημαντικές στο μυθιστόρημά του, όμως αποκόμισε μόνο τη χλεύη της Παρισινής διανόησης, η οποία δεν ήταν έτοιμη να τον συναντήσει.
Χρόνια αργότερα οι μεγαλύτεροι διανοητές του 20ού αιώνα, όπως οι Κοκτό, Μπρετόν, Κενώ, Ντυσάν, Τζακομέτι και ο Μισέλ Φουκό, ο οποίος στήριξε στο έργο του Ρουσσέλ το μοναδικό δοκίμιό του για τη λογοτεχνία «Ο θάνατος κι ο Λαβύρινθος», αποκατέστησαν την «αδικία» κατατάσσοντας το Locus Solus στα σημαντικότερα λογοτεχνικά κείμενα του 20ού αιώνα και τον Ρουσσέλ στους προπάτορες του καλλιτεχνικού πειραματισμού. «O Φουκό βρίσκει στο έργο του Ρουσσέλ έναν ολόκληρο κόσμο, η ενότητα του οποίου στηρίζεται στην έννοια του ορίου ή αλλιώς στη συνθήκη της παρένθεσης», παρατηρεί στον πρόλογο του δοκιμίου του Φουκό ο James Faubion.
Στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Locus Solus που διοργανώνει η καλλιτεχνική ομάδα out of the box intermedia και η νέα Ελληνίδα επιμελήτρια Σωζήτα Γκουντούνα, επιχειρείται η καλλιέργεια ενός ερευνητικού διαλόγου ανάμεσα σε αρχιτέκτονες, χορευτές, χορογράφους, ηθοποιούς, σκηνογράφους, ερευνητές, συγγραφείς, δραματουργούς και καλλιτέχνες από τους χώρους των εικαστικών, του ήχου και του βίντεο. «Πάνω στην επαναπροσέγγιση του έργου δημιουργείται ένα πεδίο διά καλλιτεχνικής και διεπιστημονικής έρευνας και στοχασμού σχετικά με τον «ιδανικό» και τον «πραγματικό» χώρο», εξηγεί η Σωζήτα Γκουντούνα. «Το έργο του είναι πεζό, αλλά έχει γραφτεί και για το θέατρο. Η τεχνική της αφήγησης μέσα στην αφήγηση δίνει τη δυνατότητα διερεύνησης της αναπαράστασης, της αρχιτεκτονικής του χώρου, των ηχοτοπίων και της γλώσσας. Ετσι τα έργα που παρουσιάζονται ανήκουν κατά κύριο λόγο στις υβριδικές τέχνες και χρησιμοποιούν κατά κόρον νέες τεχνολογίες», συνεχίζει η ίδια.
Προκειμένου να προσεγγισθούν ζητήματα, όπως αυτό της οφθαλμαπάτης τον λόγο παίρνουν ασύρματα δίκτυα, τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας, τρισδιάστατες προβολές πάνω σε αντικείμενα, ζωντανό σινεμά κ. ά.
«Η μορφή της έκθεσης – εγκατάστασης – δρωμένου μεταλλάσσεται ανάλογα με την έρευνα και τον χώρο στον οποίο φιλοξενείται. Στο τέλος θα παρουσιάζεται μέσα στο μοντέλο ενός πλατωνικού πολύεδρου, εντός του οποίου θα κινούνται οι θεατές», εξηγεί η Σωζήτα Γκουντούνα.
Περισσότερες πληροφορίες: http: //www. outoftheboxintermedia. org/ http: //soluslocus. blogspot. com/