Την έκπληξή του εξέφρασε το υπουργείο Πολιτισμού, όταν διάβασε την ανακοίνωση της πρωτοβουλίας των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη, ότι δεν προτίθενται να συμμετάσχουν ούτε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, διαμαρτυρόμενοι για την καθυστέρηση στην κατάθεση του νόμου για τον κινηματογράφο, του αναμενόμενου από καιρό. Οι 21 σκηνοθέτες και παραγωγοί ταινιών τεκμηρίωσης αρνούνται να καταθέσουν τις ταινίες τους ωσότου δουν πράγματι να ρυθμίζονται και να εφαρμόζονται πάγια αιτήματα του κλάδου, όπως η απόδοση του 1,5% των εσόδων των τηλεοπτικών καναλιών στον κινηματογράφο, η στήριξη του ΕΚΚ και η ρύθμιση της κινηματογραφικής παιδείας. Εκπληξη όμως κατέλαβε και τον διευθυντή του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, Δημήτρη Εϊπίδη, ο οποίος παρόλ’ αυτά δηλώνει υποστηρικτής των αιτημάτων των «ομιχλιστών». Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, που θα διεξαχθεί τον Μάρτιο στη συμπρωτεύουσα, κλείνει φέτος τον δωδέκατο χρόνο του δρέποντας τις δάφνες του 3ου μεγαλύτερου φεστιβάλ τεκμηρίωσης στην Ευρώπη (σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό δίκτυο ντοκιμαντέρ και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Media), παρά τον πενιχρό προϋπολογισμό, όπως λέει ο διευθυντής του. Είναι χαρακτηριστικό πως πέρυσι πέρασαν από τις αίθουσές του 44.000 θεατές, ενώ έως τώρα έχει πραγματοποιήσει επιτυχώς αφιερώματα σε θέματα όπως «τα ανθρώπινα δικαιώματα του παιδιού, η παγκοσμιοποίηση, τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, η Αφρική, ένα κάρο ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη κοινωνία και με τα οποία δεν ερχόμαστε σε επαφή κοιτώντας τηλεόραση» – απαριθμεί ο διευθυντής του φεστιβάλ.
Για τον αναμενόμενο νόμο, τους Σκηνοθέτες στην Ομίχλη, το μέλλον του φεστιβάλ αλλά και τις εξελίξεις στα Μέσα Ενημέρωσης που μοιραία επηρεάζουν την παραγωγή και διανομή ταινιών μιλάει σήμερα στην «Κ» ο Δ. Εϊπίδης, ένας διευθυντής διεθνούς κύρους (διευθύνει ή συμμετέχει στη διεύθυνση των φεστιβάλ του Μόντρεαλ, Τορόντο, Ρέικιαβικ κ.α.), ο οποίος στα 67 του χρόνια επιμένει πως το ντοκιμαντέρ «φτιάχνει ενεργούς θεατές που συμμετέχουν, συζητούν, έχουν άποψη» και πως μπορεί μια καλή ταινία να αλλάξει τον κόσμο.
Δημιουργοί υπάρχουν και στο Yoytube
– Η πρωτοβουλία των Σκηνοθετών στην Ομίχλη ανακοίνωσε ότι 21 μέλη της, παραγωγοί ντοκιμαντέρ, δεν θα συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ωσότου δουν το κινηματογραφικό νομοσχέδιο. Πώς κρίνετε την ενέργειά τους αυτή;
– Υποστηρίζω τα αιτήματα των ομιχλιστών. Από την άλλη πλευρά δεν νομίζω ότι η πίεση που έχει επιβληθεί στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι σωστή. Είχε ζητήσει 100 μέρες ο υπουργός και ξέρω ότι δουλεύουν πυρετωδώς για την προετοιμασία του νομοσχεδίου, το οποίο θα αναρτηθεί στο Διαδίκτυο στις αρχές Φλεβάρη. Εμένα με ικανοποιεί αυτό. Πιστεύω ότι οι προθέσεις του είναι αυτές που λέει. Το φεστιβάλ ανήκει στους Ελληνες δημιουργούς. Πιστεύω ότι τους παρέχει ένα πεδίο να προβάλουν το έργο τους, να έρθουν σε επαφή με τις διαδικασίες προβολής της δουλειάς τους εκτός Ελλάδος. Εχει μεγάλη σημασία ότι κάποιες ταινίες βγαίνουν από τα σύνορά μας, συμμετέχουν σε άλλα φεστιβάλ, η διαδρομή τους διευκολύνεται.
– Εντούτοις, εφόσον η πρωτοβουλία πιέζει συνολικά το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μοιραία θα πιέζει και το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Τι προσδοκάτε από το νέο νομοσχέδιο;
– Εχω δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι πρέπει το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ να αποδεσμευτεί από το φεστιβάλ μυθοπλασίας. Δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα ανά την υφήλιο δύο φεστιβάλ σε εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις να συμβιώνουν κάτω από μια σχέση… λίγο περίεργη. Πάντα έχουμε την ανησυχία αν λήξει η θητεία του εκάστοτε διευθυντή και έρθει ο επόμενος, ο οποίος μπορεί να μη συμπαθεί το ντοκιμαντέρ και να μη βλέπει τη χρησιμότητά του αλλά να προτιμά για παράδειγμα μουσικές ταινίες, παιδικές ταινίες, κινούμενα σχέδια, μιούζικαλ όπως είχαν στο παρελθόν συζητήσει άλλες διευθύνσεις, και καταρρεύσει.
– Η τηλεόραση θεωρούνταν πάντοτε φυσικός αποδέκτης του ντοκιμαντέρ. Στο μεταξύ έρχεται το Διαδίκτυο το οποίο αλλάζει δραματικά τα δεδομένα στη διανομή ταινιών. Πώς βλέπετε αυτές τις εξελίξεις στα Μέσα;
– Τόσο η συνεργασία με την τηλεόραση, όσο και η έξοδος στο Διαδίκτυο είναι ζητούμενα για εμάς. Ομως, μιλάμε για ένα φεστιβάλ στην περιφέρεια της Ευρώπης, που είναι φτωχό και λειτουργεί με μηδαμινούς πόρους. Θα ήθελα κατ’ αρχήν να φτάσει σε άλλες πόλεις στην Ελλάδα. Θέλω κάθε πανεπιστήμιο, κάθε φορέας που έχει τις μίνιμαλ δυνατότητες, να ωφεληθούν. Να το θεωρήσει μέρος της εκπαίδευσης που παρέχει στο κοινό. Αν δεν αλλάξει το καθεστώς του φεστιβάλ, δεν ξέρω πώς μπορούμε να παρακολουθήσουμε όλες αυτές τις εξελίξεις.
– Αν τις δεκαετίες του ’50-60-70 είχε νόημα να κάνουμε καταγραφή και κάμερα στο χέρι γιατί έπρεπε να σπάσουμε τον καθεστωτικό λόγο της εποχής, σήμερα που η εποχή μας αυτο-καταγράφεται τόσο έντονα σε τι αλλάζει ο ρόλος του ντοκιμαντέρ; Τι είναι ντοκιμαντέρ σήμερα;
– Ντοκιμαντέρ είναι η καταγραφή μιας πραγματικότητας που συλλαμβάνει ο δημιουργός. Και επειδή τον αφορά και θέλει να πει κάτι για αυτήν, πατάει το κουμπί της κάμερας, συχνά με προσωπικό κόστος. Είναι μια συζήτηση με ένα κοινό, είναι μια πρόταση που τώρα με τις νέες τεχνολογίες γίνεται και πολύ εύκολη. Το ντοκιμαντέρ έχει συνέπεια, προκαλεί μια συζήτηση, έχει έρευνα. Εχουμε στο φεστιβάλ φέτος μια ενότητα για τη Βόρειο Κορέα. Πώς αλλιώς να μάθεις τι γίνεται εκεί; Δεν υπάρχει ενημέρωση ή πρόσβαση.
– Τα βίντεο στο Youtube δεν έχουν βεβαίως συνοχή, αν τα αθροίσεις όμως είναι η ζωντανή αφήγηση της εποχής μας, μια διαρκής συζήτηση με εικόνες και μάλιστα εξαιρετικά ογκώδης.
-Το ζητούμενο είναι η επικοινωνία. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουμε μπει στην εποχή που η εικόνα αντικαθιστά όλο και περισσότερο τον γραπτό λόγο. Και θα παίξει ακόμα περισσότερο ρόλο όσο απλοποιείται η παραγωγή της. Είδα μια ταινία που γύρισε κάποιος με το κινητό του: Η εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεΐν. Ενα ντοκουμέντο, αποκρουστικό μεν, αλλά σπουδαίο. Δεν θα επιτρεπόταν σε κανένα να μπει με κάμερα σε αυτό τον χώρο, αλλά με το κινητό δεν τον πήραν καν είδηση.
– Τι επιτρέπεται να βλέπουμε και τι όχι;
– Ολα. Αλλιώς πώς θα αντιδράσουμε; Θα είμαστε εν υπνώσει. Οταν βλέπετε μια αδικία στον δρόμο, δεν πρέπει να αντιδράσετε; Είμαι εντελώς αντίθετος στην αυταρέσκεια της τηλεόρασης και της κυρίαρχης μορφής ψυχαγωγίας. Πριν από ένα μήνα κατέρρευσε η σύνοδος της Κοπεγχάγης. Είδατε αντιδράσεις; Εχουμε στο φεστιβάλ φέτος μια ταινία για ένα νησί στα παράλια της βόρειας Αλάσκας το οποίο εξαφανίζεται. Ηδη μετακινούν τους κατοίκους. Οι παγετώνες λειτουργούσαν σαν περίφραξη του νησιού. Τώρα η θάλασσα το πνίγει πλέον.
Ο ρόλος των καλών ταινιών
– Γιατί πρέπει να επιστρέψει το ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση;
– Δεν είναι η ζωή μας όλο πιστολίδι, σταρ, γύμνια, φόβος κ. λπ. Δεν είναι καθόλου έτσι. Αυτή η μυθοπλασία την οποία προβάλλει η τηλεόραση, διαιωνίζει συγκεκριμένες πολιτικές αξίες. Εγώ πιστεύω ότι μια καλή ταινία μπορεί να αλλάξει κάποιους – σίγουρα όχι όλους. Αν από τις 40.000 που έρχονται και κάθονται στο πάτωμα γιατί δεν βρίσκουν θέση και κλαίνε, γελάνε, συμμετέχουν, αν αύριο ενεργοποιηθούν, γίνονται πομποί σε μια κοινωνία. Αυτοί μεταφέρουν τα μηνύματα που εισπράττουν και διαδίδουν ιδέες. Αυτό για μένα έχει σημασία. Εστω και αν είναι λίγοι αυτοί που εμψυχώνονται, συνειδητοποιούν και επενεργούν.