Επειτα από τουλάχιστον δύο απογοητευτικές διοργανώσεις, με ταινίες που είχαν μικρό ενδιαφέρον και σύντομη ζωή τόσο στο φεστιβαλικό κύκλωμα όσο και στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο διευθυντής της Μπερλινάλε, Ντίτερ Κόσλικ, κατάφερε να στήσει για το επετειακό 60ό φεστιβάλ ένα πρόγραμμα πραγματικά ενδιαφέρον, με ταινίες που δεν μπαίνουν απλώς στην κατηγορία «καλό για φεστιβάλ». Ενα υψηλό ποσοστό από τις 26 ταινίες που προβλήθηκαν στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα, ήταν αρκετά πάνω από τον μέσο όρο που συνηθίζουμε να βλέπουμε στις μεγάλες κινηματογραφικές διοργανώσεις. Και αυτό ίσως έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο Κόσλικ δεν έβαλε σε προτεραιότητα την ανάγκη του φεστιβάλ να έχει μεγάλα ονόματα και διάσημες παρουσίες στο κόκκινο χαλί, αλλά καλύτερες ταινίες. Οι επετειακές εκδηλώσεις και οι πολλές φωτογραφίες τέλειωσαν μαζί με το πρώτο Σαββατοκύριακο, οπότε από εκεί και πέρα όλοι είχαν να συγκεντρωθούν σχεδόν αποκλειστικά στις ταινίες.
Εναρξη και λήξη
Στις μισές περίπου από εκείνες που διαγωνίστηκαν για τη Χρυσή Αρκτο, υπάρχει ένας έντονος προβληματισμός για την έννοια της οικογένειας. Πόσο επηρεάζει, πόσο περιορίζει, με τι σημάδια φορτώνει το μέλλον, ποια άλλη μορφή μπορεί να έχει. Είναι η πιο χαρακτηριστική τάση στο φετινό πρόγραμμα του φεστιβάλ, που έγινε εμφανής από τις πρώτες κιόλας δύο ταινίες που επέλεξε ο Ντίτερ Κόσλικ για την έναρξη και τη λήξη του φεστιβάλ.
Το «Χωριστά μαζί» του Κινέζου Γουάνγκ Κουανάν, αναφέρεται σε μια παλιά ιστορία αγάπης, ένα σημαντικό κομμάτι της κινεζικής ιστορίας, καθώς και σε μια οικογένεια σε κρίση όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο έρχεται από τα παλιά. Ενας άντρας, αποκλεισμένος στην Ταϊβάν εξαιτίας της πολιτιστικής επανάστασης, επιστρέφει στην ηπειρωτική Κίνα ύστερα από πενήντα χρόνια, ακόμη ερωτευμένος με τη γυναίκα που αγαπούσε τότε. Η επανεμφάνισή του όμως θα προκαλέσει πλήθος προβλημάτων στην οικογένεια που εκείνη δημιούργησε μέσα σ’ αυτά τα χρόνια.
Ο Ιάπωνας Γιόζι Γιαμάντα που έκλεισε το φεστιβάλ με το «Για τον αδελφό της», χρησιμοποιεί και πάλι τους ίδιους ηθοποιούς που έπαιζαν στο «Η μητέρα μας» -ακόμη μια ταινία με οικογενειακό θέμα- για να περιγράψει την ιδιόμορφη σχέση μιας αυστηρής χήρας με τον νεότερο και πολύ περισσότερο πρόσχαρο αδελφό της.
«Εin familie», μια οικογένεια, είναι ο τίτλος της ταινίας της Δανής Περνίλε Φίσερ Κρίστενσεν, που δεν φοβάται τα έντονα συναισθήματα που φλερτάρουν με τη σαπουνόπερα. Η παρέμβαση της οικογένειας στη ζωή μιας νεαρής γυναίκας και το βάρος με την αίσθηση του χρέους, είναι το θέμα της ταινίας, που έχει για ηρωίδα μια ιδιοκτήτρια γκαλερί, η οποία πιέζεται να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση, ένα φούρνο, όταν αρρωσταίνει ο πατέρας της. Από τη Δανία είναι και το «Submarino» του Τόμας Βίντερμπεργκ, ο οποίος δυσκολεύεται να ξεπεράσει τον πήχυ που έβαλε ψηλά με το ντεμπούτο του, πριν από 13 χρόνια, με την «Οικογενειακή γιορτή». Βασικοί χαρακτήρες, δυο αδέλφια, που ζουν διαλυμένες ζωές εξαιτίας ενός τραγικού γεγονότος, του θανάτου του μικρού τους αδελφού, για τον οποίο εξακολουθούν να αισθάνονται υπεύθυνοι. Αλκοολικός ο ένας, τοξικομανής ο άλλος, σέρνονται στη ζωή και έρχονται πάλι κοντά εξαιτίας ενός ακόμη τραγικού γεγονότος, του θανάτου της μητέρας τους.
Για μερικούς πάλι από τους φετινούς ήρωες της Μπερλινάλε, η οικογένεια είναι συνώνυμη της αποτυχίας τους να πετύχουν τα πράγματα που θέλουν στη ζωή. Στο «Greenberg» που σκηνοθέτησε ο Αμερικανός Νόα Μπάουμπαχ, πρωταγωνιστεί ο Μπεν Στίλερ, που συγκρίνεται διαρκώς με τον αδελφό του, που έχει μια καλή δουλειά, μια καλή ζωή και μια καλή οικογένεια. Ο Γκρίνμπεργκ δεν έχει τίποτα. Παράτησε το όνειρό του να γίνει μουσικός, δουλεύει σποραδικά ως μαραγκός, πέρασε μια νευρική κρίση και αποφασίζει να ταξιδέψει από τη Νέα Υόρκη στον αδελφό του στο Λος Αντζελες, μόνο όμως όταν εκείνος φύγει με την οικογένειά του για διακοπές εβδομάδων.
Πατέρας και γιος
Ο κυνισμός και η παραίτηση του Γκρίνμπεργκ είναι ακριβώς το αντίθετο από τον λυρισμό και την τρυφερότητα που εκπέμπει το «Μέλι» του Τούρκου Σεμίχ Καπλάνογλου. Μετά το «Αυγό» και το «Γάλα», το «Μέλι» ολοκληρώνει μια έντονα συναισθηματική τριλογία, με πρωταγωνιστή ένα επτάχρονο αγόρι. Ο μικρός είναι δειλός στο σχολείο, τραυλίζει και αισθάνεται άνετα μόνο όταν είναι κοντά στην οικογένειά του και ειδικά μαζί με τον πατέρα του, έναν μελισσοκόμο. Για το αγόρι θα είναι μια τεράστια δοκιμασία όταν ο πατέρας του μια μέρα δεν επιστρέψει από το δάσος, όμως παράλληλα θα είναι ένα κίνητρο για να ξεπεράσει τον εαυτό του και να αντιμετωπίσει την κατάσταση με θάρρος.
Σχέση πατέρα και γιου περιγράφει και το νορβηγικό «Ενας κάπως ευγενής άντρας» του Χανς Πέτερ Μόλαντ, με τον Στέλαν Σκάρσγκαρντ στον ρόλο ενός άντρα που βγαίνει από τη φυλακή μετά 12 χρόνια. Αυτό που προσπαθεί να κάνει είναι να ξαναβάλει τη ζωή του σε μια σταθερή τροχιά, να ξαναφτιάξει τη σχέση του με τον γιο του, που είναι πια ενήλικος, παντρεμένος και με μια έγκυο γυναίκα, αλλά και να εκδικηθεί εκείνον που έγινε η αιτία να μπει στη φυλακή. Το εγκληματικό του παρελθόν, ωστόσο, όπως και οι σχέσεις που δεν έχει κόψει με τα «αφεντικά» του, κάνουν δυσκολότερη την επανασύνδεση με τον γιο του. Ειδικά αφού η νύφη του δεν θέλει ούτε να ακούσει ότι θα έχει σχέση μαζί τους.
Ανεξάρτητες παραγωγές από την Αμερική
Δύο διαφορετικές ματιές στη σύγχρονη αστική οικογένεια δίνουν δύο ανεξάρτητες αμερικανικές ταινίες της Μπερλινάλε. Το «Just give» της Νικόλ Χολόφσενερ παρακολουθεί μια οικογένεια της Νέας Υόρκης. Ενα ζευγάρι (παίζουν η Κάθριν Κίνερ και ο Ολιβερ Πλατ) προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στις ανάγκες της σχέσης, της οικογένειας και της δουλειάς τους. Η επαφή τους με τη γηραιά κυρία που μένει στο διπλανό διαμέρισμα, το οποίο θέλουν να αγοράσουν μετά τον θάνατό της, αλλά και με τις εγγονές της, θα δοκιμάσει όλη αυτή την προσπάθεια. Εκείνη νιώθει ενοχές που επιχειρεί να ελαφρύνει δίνοντας εικοσαδόλαρα στους αστέγους, εκείνος κάνει μια σεξουαλική σχέση με μία από τις εγγονές. Η έφηβη κόρη τους, άχαρη και γεμάτη σπυράκια, είναι το επίκεντρο της οικογένειας που πλησιάζει επικίνδυνα να χαρακτηριστεί δυσλειτουργική.
Μια νέα μορφή οικογένειας παρουσιάζει, τέλος, η ταινία «Τα παιδιά είναι εντάξει» της Λίσα Τσολοντένκο. Η ιστορία παρουσιάζει μια οικογένεια με δύο μητέρες, την Τζουλιάν Μουρ και την Ανέτ Μπένινγκ, που έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, μια 18χρονη κόρη και έναν 15χρονο γιο με δωρητή σπέρματος. Η ηρεμία αυτής της ασυνήθιστης οικογένειας, όπου κατά τ’ άλλα όλα «είναι εντάξει», θα διαταραχθεί όταν τα παιδιά θελήσουν να εντοπίσουν και να γνωρίσουν τον βιολογικό τους πατέρα.