Κατά τα τελευταία χρόνια γιγαντώθηκε μαζί με τον δημόσιο τομέα και η «δημόσια καλλιτεχνική δραστηριότητα». Διαβάζουμε στις εφημερίδες, ότι στην Αθήνα λειτουργούν πάμπολλες (δημοσίως επιχορηγούμενες) θεατρικές στέγες και στον τομέα του κινηματογράφου, του βιβλίου, των εικαστικών και των μουσικών τεχνών, διατίθεται αφειδώς (χωρίς έλεγχο και με γραφειοκρατικές διαδικασίες) το δημόσιο χρήμα. Θα περίμενε λοιπόν κανείς να συγκεφαλαιώσει το γενικό πνευματικό αποτέλεσμα και να το βαθμολογήσει με τον βαθμό «άριστα». Δυστυχώς, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.
Στον τόπο μας η τέχνη γενικά έχει μετατραπεί σε θετικιστικό υποκατάστατο της πολιτικής εξουσίας. Εάν κάποτε η ίδια η πολιτική διεκδίκησε για τον εαυτό της την πρόσβαση στη φαντασία, στις μέρες μας η τέχνη έχει μετασχηματισθεί σε θεραπαινίδα των κοσμολογικών προσανατολισμών που υπαγορεύει το ίδιο το οικονομικό σύστημα. Βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα σταυροδρόμι, το οποίο περιγράφει με γλαφυρούς όρους ο Γερμανός φιλόσοφος Niklas Luhmann (1927-1998): «Η τέχνη που παράγει μια κοινωνία δεν μπορεί παρά να είναι η αυτοσυνείδησή της». Εμείς με τη σειρά μας συμπληρώνουμε, ότι η τέχνη της ελληνικής κοινωνίας στις μέρες μας δεν είναι ούτε μοντέρνα (όπως εξάλλου θα περίμενε κανείς), αλλά ούτε και σύγχρονη (πράγμα που θα της έδιδε τη δυνατότητα του αναστοχασμού), αλλά είναι παλαιολιθική (δεν υφίσταται, εννοείται, μια τέτοια κατηγορία στη φιλοσοφία της τέχνης), πράγμα που σημαίνει, ότι η ελληνική κοινωνία και η σύγχρονη τέχνη αποτελούν δύο οντότητες για τις οποίες δεν μπορεί να λειτουργήσει κανένας μηχανισμός διαμεσολάβησης.
Με βάση τις ανωτέρω σκέψεις θα περίμενε κανείς να τεθεί σε συζήτηση η περίφημη «δημόσια καλλιτεχνική δραστηριότητα», είτε πρόκειται για το θέατρο είτε πρόκειται για το βιβλίο είτε πρόκειται για τα εικαστικά ή τα μουσικά πράγματα του τόπου μας.
Εάν ισχύει αυτό που έχει πει για την τέχνη ο Hegel, δηλαδή ότι η τέχνη είναι η «αισθητή εμφάνιση της ιδέας», τότε αυτό (δηλ. η τέχνη) δεν αποτελεί υπόθεση του κράτους, αλλά της ίδιας της κοινωνίας, η οποία συγκροτεί τον εαυτό της ως ιδέα στο αισθητό επίπεδο. Ολοι όμως αισθανόμαστε φόβο μπροστά στο γεγονός ότι στις μέρες μας οποιαδήποτε αισθητή ανασυγκρότηση της ιδέας στις συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας είναι αδύνατη. Εχουμε λοιπόν κατοχυρώσει τον απόλυτο θετικισμό στην τέχνη και την «δημόσια καλλιτεχνική δραστηριότητα».
* Ο κ. Θεόδωρος Γεωργίου είναι δρ Φιλοσοφίας.