Η νέα κινηματογραφική σεζόν αρχίζει με μια ταινία -γρίφο για τον οποίο έχει χυθεί ήδη αρκετό μελάνι. «Ο ήρωας που ενσαρκώνει ο Λεονάρντο ντι Κάπριο κάποια στιγμή τεστάρει το IQ μιας νεαρής αρχιτεκτόνισσας, ζητώντας της να φτιάξει έναν λαβύρινθο. Το ίδιο κάνει και ο Κρίστοφερ Νόλαν με τον θεατή. Μας τεστάρει με τον δικό του λαβύρινθο», γράφει ο Αμερικανός κριτικός Ρότζερ Εμπερτ.
Το «Inception» εξωτερικά είναι σαν ανορθόδοξη εικονογράφηση μιας δυστοπίας. Σαν μια ανάμνηση του κόσμου μας τη στιγμή που αυτός καταρρέει. Ανεξέλεγκτα πλήθη βγαίνουν στους δρόμους λεηλατώντας ό,τι βρουν. Βιτρίνες εμπορικών κέντρων τινάζονται στον αέρα σαν από χτύπημα αόρατων τρομοκρατών. Πόλεις γκρεμίζονται σαν από την έλευση του Αρμαγεδδώνα. Ολα αυτά όμως δεν παρουσιάζονται με αληθοφάνεια, λείπει το «τεκμήριο της αντικειμενικότητας», είναι οι αναμνήσεις ή το όνειρο ενός ανθρώπου. Σε αυτό το συμπέρασμα μάς οδηγεί η σκηνοθεσία, και όχι η πλοκή, μιας αλλόκοτης ταινίας, που το μυστικό της δεν είναι παρά η ταύτιση του φιλμικού χρόνου με τον ονειρικό χρόνο στον οποίο έχει βυθιστεί ο ήρωάς της. Ο Νόλαν φτιάχνει μια απομίμηση ονείρου, παραθέτοντας σαν σε δίνη ψηφίδες από τη μνήμη ενός ανθρώπου που χάθηκε μέσα σε μια εικονική – ονειρική πραγματικότητα και ζει ένα υπαρξιακό δράμα.
Ενοχή
Χαοτικός εφιάλτης χαρακτηρίζει το «Ιnception» στην επιφάνειά του. Στο βάθος του όμως υπάρχει μια συμπαγής μάζα: το βίωμα της απώλειας, το συναίσθημα της ενοχής και ο απόλυτος ρομαντικός έρωτας, ο οποίος θυμίζει το μαρτύριο του απέθαντου ανθρώπου στον βαμπιρικό μύθο. Διόλου τυχαία ο μίτος της Αριάδνης σε αυτόν εικονικό λαβύρινθο στον οποίο κυριαρχεί το συναίσθημα είναι μια μελωδία της Εντίθ Πιαφ.
Ο Κομπ, ο ήρωας του Ντι Κάπριο, στο δυσανάγνωστο κέλυφος της ταινίας είναι ένας βιομηχανικός κατάσκοπος (θυμίζει τον Τζέισον Μπορν στις ταινίες με τον Ματ Ντέιμον) και δρα σαν ένας τυπικός χολιγουντιανός ήρωας της σύγχρονης περιπέτειας. Στον πυρήνα της ταινίας είναι ένας άνδρας γεμάτος ενοχές για τον θάνατο της γυναίκας του και θέλει απεγνωσμένα να βρει τον δρόμο για να επιστρέψει στα παιδιά του. Ο αντίπαλος του Κομπ, ο Φίσερ, προσδιορίζεται ψυχολογικά από τη σχέση αγάπης και μίσους με τον πατέρα του.
Αυθαιρετώντας, μας το επιτρέπει αυτό ο γρίφος του Νόλαν, θα λέγαμε πως ο Κομπ είναι λίγο σαν τον επιστήμονα Κέλβιν στο ταρκοφσκικό «Σολάρις», που βρίσκεται σε ένα σημείο του Διαστήματος γεμάτο αναμνήσεις και εικόνες από το μυαλό ανθρώπων.
Σύλληψη
«Ιnception» κυριολεκτικά είναι η σύλληψη του εμβρύου στη μήτρα. Μεταφορικά, σημαίνει τη σύλληψη μιας νέας ιδέας στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η διαδικασία αυτής της σύλληψης «φωτογραφίζει» μια πλευρά αυτής πολυπρισματικής ταινίας.
Ο άξονας της δράσης στο «Inception» δεν είναι παρά η διαδικασία που ακολουθεί μια ομάδα «χάκερ ονείρων» για να τρυπώσουν στο υποσυνείδητο των ζωντανών στόχων τους, οι οποίοι αντιδρούν όταν έχουν «αντισώματα». Φανταστείτε τα προγράμματα antivirus που φορτώνουμε στους υπολογιστές.
Οι σκηνές της δράσης σκηνοθετούνται άλλοτε με τους όρους του θρίλερ, άλλοτε με τους όρους της επιστημονικής φαντασίας κι άλλοτε με τα κλισέ της ταινίας καταστροφής. Η οργάνωσή τους όμως σε ένα ομοιογενές αφηγηματικά και αισθητικά σύνολο ακολουθεί τη «δομή» ενός ονείρου. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Νόλαν σκηνοθετεί έχοντας βασικά εργαλεία στα χέρια του τις έννοιες του χρόνου και της βαρύτητας. Για παράδειγμα, ένα όνειρο μπορεί να καλύπτει χρονικά εβδομάδες ή και χρόνια, ενώ στην πραγματικότητα να διαρκεί μόλις μερικά λεπτά της ώρας. Στο όνειρο επίσης η βαρύτητα βιώνεται πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι στην πραγματική ζωή.
Είναι από τις ταινίες που πρέπει κανείς να δει τουλάχιστον δύο φορές. Την πρώτη μένει με μια αίσθηση σύγχυσης, αλλά και με την πεποίθηση πως το «Ιnception» είναι ένας μέινστριμ κινηματογράφος που «μαγεύει την πραγματικότητα», για να δανειστούμε τη φράση του αείμνηστου Χρήστου Βακαλόπουλου. Τη δεύτερη φορά ο γρίφος αρχίζει να ξεδιαλύνεται και οι εικόνες γίνονται πιο ατμοσφαιρικές και συναρπαστικές. Την τρίτη φορά μάλλον θα ‘ναι καλύτερα, με την προϋπόθεση πως δεν θα καθίσει κανείς να ψιλοκοσκινίσει τα αξιώματα τύπου επιστημονικής φαντασίας πάνω στα οποία είναι χτισμένο το σενάριο
ΔΕΙΤΕ
«Ιnception» (2010)
Το τελευταίο κινηματογραφικό αίνιγμα του Κρίστοφερ Νόλαν είναι ένα εντυπωσιακό μπλοκμπάστερ, πολύ διαφορετικό από τις εκκωφαντικές ταινίες δράσης με τις οποίες το Χόλιγουντ βομβαρδίζει διαρκώς τα μούλτιπλεξ. Βασίζεται κυρίως στην ψυχολογία του ήρωά του που έχει χαθεί μέσα σε μια εικονική πραγματικότητα πολλών επιπέδων.
Ο Κομπ, ένας εξπέρ στο να μπαίνει στο μυαλό άλλων ανθρώπων όταν αυτοί κοιμούνται για τους κλέψει ιδέες ή μυστικά, προσλαμβάνεται από έναν Ιάπωνα Κροίσο. Η αποστολή του είναι να εισχωρήσει στο υποσυνείδητο ενός νεαρού Αμερικανού, του Ρόμπερτ Φίσερ, ο οποίος μόλις κληρονόμησε έναν πολυεθνικό γίγαντα από τον δεσποτικό πατέρα του. Ο Κομπ πρέπει να σπείρει μια ιδέα στο μυαλό του Φίσερ η οποία θα λειτουργήσει σαν παθογόνος ιός και θα έχει ως αποτέλεσμα το γκρέμισμα της αυτοκρατορίας που κληρονόμησε. Στο χρηματοκιβώτιο του πατέρα του Φίσερ κρύβεται ένα μυστικό που παραπέμπει στην κομβική λέξη «Rosebud» που ψιθύρισε ξεψυχώντας ο μεγιστάνας Κέιν στον «Πολίτη Κέιν».
Ο Κομπ βασανίζεται από ενοχές λόγω του θανάτου της γυναίκας του και δεν μπορεί να επιστρέψει στην Αμερική στα παιδιά του, γιατί οι αρχές τον θεωρούν δολοφόνο της. Ο Σάιτο του ζητάει να αναλάβει την αποστολή προσφέροντάς του ως αντάλλαγμα ένα καθαρό παρελθόν… Στο «Inception» τα ψηφιακά οπτικά εφέ φτιάχνουν έναν ονειρικό κόσμο. Παίζουν Λεονάρντο ντι Κάπριο, Μαριόν Κοτιγιάρ, Ελεν Πέιτζ, Κεν Γουατανάμπε, Μάικλ Κέιν, Γκίλιαν Μέρφι, Τζόζεφ Γκόρντον Λιούιτ. (Προβάλλεται στις αίθουσες).