Η απομάκρυνση των παράνομων διαφημιστικών πινακίδων από τη λεωφόρο Συγγρού σε κάνει να βλέπεις τον άνισο αυτό δρόμο της Αθήνας (ανοιχτός αυτοκινητόδρομος από του Φιξ και κάτω, «κανονικός», με φανάρια και κίνηση όσο πλησιάζεις στο κέντρο) με άλλο μάτι. Η Συγγρού έχει αλλάξει. Στις καλές εποχές του Χρηματιστηρίου και της ξέφρενης ανάπτυξης (εντός κι εκτός εισαγωγικών) έπαιξε το χαρτί ενός φθηνότερου αντίβαρου της λεωφόρου Κηφισίας με νέα κτίρια γραφείων και κάποια καλή αρχιτεκτονική εδώ κι εκεί: πρώτα το κτίριο της Ιντεραμέρικαν από τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πορφύριο και στη συνέχεια η νέα έδρα της Εθνικής Ασφαλιστικής με την υπογραφή του Μάριο Μπότα, της Ρένας Σακελλαρίδου και της Μόρφως Παπανικολάου. Οι πιάτσες της νύχτας ατόνησαν, η συκοφαντημένη λεωφόρος έμοιαζε έτοιμη να διεκδικήσει πίσω αυτό που τόσο απλόχερα της έδωσε η ίδια η γεωγραφία: στο ένα άκρο ο Σαρωνικός και στο άλλο το Ολυμπιείο, οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός. Σε οποιαδήποτε άλλη πόλη ένας τόσο συναρπαστικός συνδυασμός θα ήταν αρκετός για τα πιο γοητευτικά αστικά παραμύθια. Στην Αθήνα μόλις τώρα αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τη δυναμική του.
Το φθινόπωρο
Αλλά το «παραμύθι» της λεωφόρου Συγγρού μόλις αρχίζει. Το φθινόπωρο (24-27.11) εγκαινιάζεται το κτίριο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, της πολιτιστικής ναυαρχίδας του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Επίσης, μέσα στο φθινόπωρο ο Ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο θα παρουσιάσει τα τελικά του σχέδια για το Πολιτιστικό και Εκπαιδευτικό Πάρκο «Σταύρος Νιάρχος» όπου, ως γνωστόν, έχουν χωροθετηθεί οι νέες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το πάρκο, συνολικής έκτασης 166 στρεμμάτων, θα αναπτυχθεί στην απόληξη της λεωφόρου Συγγρού, στην κενή πια έκταση του παλαιού Ιππόδρομου. Σε συνδυασμό με τη φαινομενική απεμπλοκή του θέματος της μετασκευής του εργοστασίου του Φιξ γίνεται σαφές ότι στα επόμενα τέσσερα χρόνια η λεωφόρος Συγγρού θα εξελιχθεί σε έναν σημαντικό άξονα πολιτιστικού ενδιαφέροντος με υποδομές πρώτης γραμμής. Σε αυτόν τον άξονα θέση μπορεί να έχουν οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του Ευγενίδειου Ιδρύματος, αλλά και το Μουσείο της Ακρόπολης, σε απόσταση λίγων δεκάδων μέτρων από το μελλοντικό Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Φιξ). Κι αν θέλουμε να κάνουμε ακόμα πιο συναρπαστική αυτή τη διαδρομή δεν έχουμε παρά να την προεκτείνουμε πιο βόρεια. Στη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου, ένα ακόμα «αουτσάιντερ» της Αθήνας που αναδύεται αργά αλλά σταθερά. Στο ύψος της οδού Ερατοσθένους δρομολογείται η κατασκευή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Στον περιβάλλοντα χώρο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για τη διαμόρφωση χώρου πρασίνου και πολιτιστικών δραστηριοτήτων για το καλοκαίρι. Το γειτονικό Ωδείο Αθηνών που φιλοξενεί προσωρινά την εκθεσιακή δραστηριότητα του άστεγου Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης θα μπορούσε να ενισχύσει την παρουσία του στη ζωή της πόλης. Βορειότερα, στην Εθνική Πινακοθήκη, είναι έτοιμη η μελέτη για την επέκταση του κτιριακού συγκροτήματος με την προσθήκη τρίτου ορόφου.
Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τις τέσσερις αίθουσες του, το συνεδριακό κέντρο και τον υπαίθριο χώρο πολιτισμού που είναι πια προσβάσιμος για όλους κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να είναι η κατάληξη αυτής της μεγάλης πολιτιστικής βόλτας που θα ξεκινάει από τη θάλασσα της Αθήνας και θα καταλήγει βαθιά μέσα στην καρδιά της πόλης.
Η διαδρομή
Ακούγεται ονειρικό. Διασχίζοντας κάθετα μια συνήθως ηλιόλουστη μητρόπολη της ανατολικής Μεσογείου να αρχίζεις την ημέρα σου από ένα παραθαλάσσιο πάρκο με κτίρια ενός σταρ της αρχιτεκτονικής, να συνεχίζεις κάνοντας στάσεις σε υπερσύγχρονα μέγαρα πολιτισμού, σε ένα εκ των οποίων φυλάσσονται οι θησαυροί του μνημείου των μνημείων αυτής της χώρας (της Ακρόπολης), να αφήνεις πίσω σου το Παναθηναϊκό Στάδιο και να σε περιμένουν στην άλλη γωνία αριστουργήματα του Σεζάν, του Ματίς, του Βαν Γκογκ, του Πικάσο. Και μετά Βυζάντιο με θέα στο Λύκειο του Αριστοτέλη, νέοι χώροι πρασίνου και στο τέλος ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα για μουσική και όπερα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Υπό τις σημερινές συνθήκες όλα αυτά ακούγονται λίγο ουτοπικά, αλλά όλες οι υποδομές στις οποίες αναφερόμαστε είτε υπάρχουν είτε έχουν δρομολογηθεί. Με εξαίρεση το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Φιξ και την Εθνική Πινακοθήκη, τα υπόλοιπα projects που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι πρωτοβουλίες ιδιωτικών Ιδρυμάτων, επομένως το θέμα της χρηματοδότησης δεν είναι πρόβλημα. Ακόμα και το Φιξ με τις τόσες περιπέτειές του έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση.
Σε πιο δυσχερή θέση η Εθνική Πινακοθήκη. Το έργο είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν η τελική «μοιρασιά» θα καλύψει ένα σημαντικό μέρος των αναγκών χρηματοδότησης του έργου που υπερβαίνει τα 60 εκατομμύρια ευρώ.