ΠΑΝΟΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΗΣ
Μαύρο βαμβάκι
εκδ. Μελάνι
«Γίνεσαι σοφός / μ’ ένα τόσο δα, αρκεί / να σε τρυπήσει», λέει ο Πάνος Κυπαρίσσης σε ένα από τα ποιήματα της ενότητας «Γυμνάσματα». Σαν να περιγράφει την ίδια τη λειτουργία της ποίησής του, στην πιο αφαιρετική και μινιμαλιστική εκδοχή της, στην οποία καταλήγει μέσα από μια μακρά άσκηση στη σιωπή, στο κενό, στην απουσία.
Πάντα ολιγόστιχα τα ποιήματά του είναι εδώ «γυμνάσματα» οικονομίας εκφραστικής και υπαρξιακής, πύκνωσης νοηματικής που γίνεται ρυθμός και πιάνει το τραγούδι. Από την προμετωπίδα ακόμη, το ελάχιστο συντρίβει. Διότι είναι το μέσα βάρος που μετρά και δεν αποτυπώνεται στη σελίδα, είναι ο σφιχτοπλεγμένος ιστός κάτω από τις λέξεις, που εμποδίζει τις διαφυγές, κρατά ακέραιο τον λυρικό λόγο, να σε τρυπά και να νιώθεις λίγο διαφορετικά τον εαυτό, τον κόσμο και τον άλλον, τα λάθη και τα πάθη, τα περασμένα και τα μελλούμενα.
Τριάντα πέντε χρόνια, εννιά συλλογές, μεταφράσεις, ταινίες, ντοκιμαντέρ. Φιλόλογος, μαθηματικός, ηθοποιός, κινηματογραφιστής, ζωγράφος, ο Πάνος Κυπαρίσσης προσπαθεί με τρόπους πολλούς να συλλάβει το νόημα της στιγμής που συνιστά η ύπαρξη απέναντι στην αιωνιότητα του θανάτου. Περνώντας ο χρόνος, προελαύνει η σιωπή, παλεύει σώμα με σώμα με τον λόγο, πάντα τη νικά αυτός, αλλά κερδίζει έδαφος κι εκείνη. Στο «Μαύρο βαμβάκι» μοιάζει παντοδύναμη, κυρίαρχη στη σελίδα – όπως το μαύρο μοιάζει να ακυρώνει το βαμβάκι, το ταυτισμένο με τη λευκότητα. Κι όμως, ο λόγος νικά τη σιωπή και η απαλότητα του βαμβακιού τη σκοτεινιά του πένθους. Ο λόγος που έχει απεκδυθεί κάθε στολίδι, κυλάει ελεύθερος μέσα στο ελάχιστο που έχει ορίσει ως φυσικό του χώρο, κάπως σαν το σώμα με το χώμα, τον πόθο με τον πόνο, που ορίζουν τις άλλες δύο ενότητες της συλλογής. Τα «Γυμνάσματα» και τα «Μικρά της ηδονής», άτιτλα, σε αντίθεση με τα ποιήματα της ενότητας «Το σώμα»: είναι πολύ και λίγο το κορμί, χρειάζεται υποστήριξη, τίτλους με κεφαλαία, οδηγητικούς, προς «το ανύπαρκτο» που μόνο αυτό υπάρχει. Πριν και μετά, ο κόσμος, η φύση, ο άλλος, η λέξη. Πάντα η σιωπή. Που δεν τρομάζει στα ποιήματα του Κυπαρίσση, ησυχάζει λες τον αναγνώστη με τη διακριτική παρουσία της. «Δεν βρίσκω τρόπο / τόσου σκοταδιού να του ξεφύγω / Φυλακίζομαι σ’ αυτό και επιμένω» (ΧΡΩΜΑ ΜΟΥ ΔΟΘΗΚΕ ΜΑΥΡΟ). Ο Κυπαρίσσης αποδέχεται το σκοτάδι για να το εξημερώσει, το εξεικονίζει ως μέρος αναπόσπαστο της ύπαρξης για να το κάνει οικείο, το ντύνεται ποιητικά για να μας δείξει ότι μπορεί να είναι και απαλό, μαύρο βαμβάκι, «χνούδι μαύρο φως», άγγιγμα που σαρώνει και λυτρώνει. Πάντα στα όρια, τη μοίρα του ανθρώπου, τη μοίρα της γραφής.