Οι θαυμαστές του Νιλ Γιανγκ γνωρίζουν από καιρό πόσο σχολαστικός είναι με τον ήχο. Δεν υπάρχει τίποτα απροσχεδίαστο όταν εκτοξεύει ποτάμια λάβας από την ηλεκτρική κιθάρα ή όταν αφήνει μια μελωδική συγχορδία ακουστικής κιθάρας να ηχήσει μέσα στην απόλυτη ησυχία. Δεν ήταν επομένως τόσο τυχαίο που συνεργάστηκε με έναν άλλο προσεκτικό διαμορφωτή ηχητικού χρώματος και βάθους, τον Ντανιέλ Λανουά, τον Καναδό παραγωγό που έχει ανοίξει στοχαστικούς χώρους σε άλμπουμ των U2, του Πίτερ Γκάμπριελ, των Neville Brothers και του Μπομπ Ντίλαν.
Η συνεργασία τους, το άλμπουμ «Le Noise», κυκλοφόρησε πρόσφατα. Τα τελευταία τραγούδια του 64χρονου Νιλ Γιανγκ αγγίζουν θέματα όπως η θνητότητα, η αγάπη, η ιστορία, η μνήμη και η πίστη.
«Κάπου μέσα σε μια ηλιαχτίδα βρίσκεις το σκοτάδι / Και όταν βλέπεις τη σπίθα, τότε σου καίει την καρδιά», τραγουδάει στο «Someone’s Gonna Rescue You». Σχεδόν όλες οι μελωδίες εδώ αναζητούν τις πρωτογενείς, ατόφιες μουσικές φράσεις που χαρακτήρισαν τον Γιανγκ σε τραγούδια όπως το «Cinnamon Girl» και το «Cortez the Κiller».
Οι παράμετροι του άλμπουμ είναι αυστηρές. Ο Γιανγκ ερμηνεύει μόνος, με ηλεκτρική ή ακουστική κιθάρα, οκτώ κομμάτια που συνολικά διαρκούν 30 λεπτά. «Θέλησα να κάνω ένα σόλο δίσκο γιατί δεν ήθελα να διδάξω σε κανέναν τα τραγούδια» μου», μου είπε από το τηλέφωνο ενώ βρισκόταν στο ρεστοράν Μάουντεν Χάουζ στο Γουντσάιντ, της Καλιφόρνιας, όπου περνούσαν το απόγευμα μαζί με τον Ντανιέλ Λανουά δίνοντας συνεντεύξεις. «Τα τραγούδια αυτά είναι πολύ πιο περίπλοκα απ’ όσο φαίνονται. Εχω διαπιστώσει ότι πολλοί μουσικοί που συνεργάζονται μαζί μου πιστεύουν πως τα τραγούδια μου είναι στ’ αλήθεια απλά, μέχρις ότου προσπαθήσουν να τα παίξουν μαζί μου».
Το «Le Noise» ηχογραφήθηκε στο στούντιο που έχει ο Λανουά στο σπίτι του, μια βίλα στο Σίλβερ Λέικ του Λος Αντζελες. Την ώρα που τραγουδούσε και έπαιζε, ο Γιανγκ βιντεοσκοπήθηκε, ως επί το πλείστον σε ασπρόμαυρη ταινία, για το DVD που συνοδεύει τον δίσκο. Στιγμιότυπα από τις ηχογραφήσεις έχουν αναρτηθεί στο ΥouΤube.
Οι ηχογραφήσεις σε πραγματικό χρόνο έγιναν η πρώτη ύλη για τον Λανουά. Εκοψε κι έραψε, έπαιξε με τους ήχους, παρέλειψε ή πολλαπλασίασε αποσπάσματα, «έβαλε χέρι» στον ρεαλισμό της φωνής και της κιθάρας.
«Πήρε κομμάτια της ηχογράφησης και τα ξανατοποθέτησε σε διαφορετικά μέρη», είπε ο Γιανγκ. «Κάνει ο ίδιος μια δική του ερμηνεία στο μείγμα, κι εγώ ερμηνεύω μέσα στην ερμηνεία για να έρθουν όλα να γίνουν αυτό που βλέπετε και ακούτε».
Μέσα σ’ αυτόν τον λαβύρινθο, η φωνή και η κιθάρα του Νιλ Γιανγκ εποστρακίζονται στα τείχη του Λανουά για να συναντήσουν τις δικές τους σκιές και φαντάσματα. Το «Rumblin’», ένα τραγούδι για τους φορείς της αλλαγής, αναμειγνύει έναν ύμνο με τον βρόντο σεισμού. «Δεν θέλω να είμαι ένας παραγωγός δίσκων που απλώς γλυκαίνει τη δουλειά του δημιουργού», λέει ο Λανουά. «Ποτέ όμως δεν έχω προχωρήσει τόσο μακριά σε άλλο δίσκο».
«Είχε όλη την ευχέρεια να το κάνει, γιατί δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο», λέει ο Γιανγκ. «Δεν υπήρχε μπάντα, δεν υπήρχαν συνοδευτικοί τραγουδιστές ούτε ενορχηστρωτές – κανένα εμπόδιο. Ο μόνος άλλος εκεί ήμουν εγώ, και χρησιμοποιούσε κομμάτια δικά μου πάνω σε μένα. Λειτούργησε πολύ καλά».
Ενα τραγούδι, το «Hitchhiker», έκανε 35 χρόνια να το ολοκληρώσει. «Αν ήταν τηλεοπτικό σόου, θα είχε τίτλο «Το χρονικό των ντραγκς»», είπε ο Γιανγκ, συνοψίζοντας. Είναι κάτι σαν συμπυκνωμένη βιογραφία. Αρχισε να το συνθέτει το 1975, τα πρώτα χρόνια επιτυχίας και ακροτήτων, και περιέχει αναφορές σε χασίς, αμφεταμίνες και κοκαΐνη. Φέτος το ξαναδούλεψε στην κιθάρα και πρόσθεσε στίχους, όπως «Προσπάθησα ν’ αφήσω πίσω μου το παρελθόν, αλλά τώρα με προλαβαίνει».
Τα άλλα τραγούδια είναι πρόσφατα και τα έγραψε γρήγορα. Το «Peaceful Valley Boulevard», που το έγραψε «μέσα σε μία ώρα», όπως λέει, είναι μια σαρωτική περιβαλλοντική ιστορία της αμερικανικής Δύσης, από το κυνήγι του βίσονα μέχρι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. «Το εμπνεύστηκα ένα πρωινό, όταν άκουσα πυροβολισμούς σε μια κοιλάδα», λέει. «Δεν σχεδίαζα να φτάσει τόσο μακριά στο παρελθόν και στο μέλλον, αλλά έτσι βγήκε τελικά».
Ο Νιλ Γιανγκ παρουσίασε τα τραγούδια από το «Le Noise» σε σόλο εμφανίσεις φέτος, και τώρα βγαίνει πάλι στον δρόμο για περιοδεία, όπου θα παίξει μόνος, με ηλεκτρονικά εφέ. Τα έσοδα από τα κοντσέρτα, που έχουν προγραμματιστεί να γίνουν σε πόλεις των ακτών του Κόλπου του Μεξικού, θα πάνε στους ανθρώπους που επλήγησαν από τη διαρροή πετρελαίου της ΒΡ. Είναι μια ασυνήθιστη επιλογή δρομολογίου για έναν ρόκερ που έχει καινούργιο δίσκο να προωθήσει. «Είναι η περίοδος των τυφώνων», λέει ο Γιανγκ. «Θα έχει ενδιαφέρον».