«H Ερυθρά!… Τρομερή ζέστη, αντικατοπτρισμοί, άνεμος γεμάτος σκόνη από την έρημο!
Ο Ινδικός!… Μονσόνια θερμά, κύμα βουβό δίχως αφρό. Πουλιά θαλασσινά που κλαίνε παράδοξα.
Ο Περσικός!… Νησιά γεμάτα φίδια, καΐκια γιομάτα μαύρους γυμνούς…».
Είναι οι εντυπώσεις ενός ναυτικού για τις θάλασσες που διασχίζει. Είναι οι εικόνες που ο Νίκος Καββαδίας, ο πιο γνωστός ναυτικός σ’ αυτή τη χώρα, στέλνει μέσα από τα γράμματά του στην αδελφή του Τζένια (αλλού τη λέει Ζένια ή Ευγενάκι) και την ανιψιά του Ελγκα. Επιστολές που για πρώτη φορά φεύγουν από τα προσωπικά συρτάρια και δίνονται στη δημοσιότητα, μέσα από την έκδοση που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Αγρα» στο πλαίσιο των εκδηλώσεων και των εκδόσεων για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Καββαδία. Τίτλος της, το ακριβές του περιεχόμενο: «Γράμματα στην αδελφή του Τζένια και στην Ελγκα» κι από τις σελίδες του η «K» προδημοσιεύει μερικές από τις γραμμές αυτών των επιστολών.
Λίγες μέρες πριν κυκλοφόρησαν τα γράμματα του Καββαδία προς τον Καραγάτση. Μα τούτα εδώ είναι τελείως διαφορετικά. Απευθύνονται σε μέλη της οικογένειας, αυτής που λείπει περισσότερο στους ναυτικούς. Και τα συναισθήματα γεμίζουν το χαρτί χωρίς αυτοπεριορισμούς. Και στήνει τη σχέση που ματαιώνει η απόσταση.
«… Κάποτε θα μιλήσω στην Ελγκα για το ταξίδι. Θ’ αφήσεις σ’ εμένα αυτή τη μεγάλη χαρά. Θα πάρω εκείνο τον μεγάλο χάρτη τον σκονισμένο με το πράσινο ξώφυλλο που τελευταία τον είχα περιφρονήσει και θα ξαναβρώ πάλι τα είκοσι χρόνια μου. Θέλω να δω στα γαλάζια φωτεινά μάτια της την έκπληξη για κάτι πρωτάκουστο και θαυμάσιο. Την καλλιέργεια της φυγής. Τη χαρά της αναχωρήσεως…», έγραφε στην αδελφή του στις 21 Μαρτίου 1941.
O αναγνώστης που μπαίνει σήμερα απρόσκλητος σ’ αυτές τις ιδιαίτερες και προσωπικές σχέσεις έχει μπροστά του πολλές όψεις της προσωπικότητας ενός γοητευτικού και ευαίσθητου ανθρώπου. Σ’ αυτές μένει και στις γενναίες δόσεις τρυφερότητας που χαρίζει στις αγαπημένες του. Κι άλλοτε πάλι, μένει στις εκμυστηρεύσεις, που αφορούν τη δική του μοναξιά και τη διέξοδο της γραφής: «Τα τραγούδια… Αγαπάω τα ξένα, γράφω δικά μου για να ξεφορτωθώ ό, τι με βασανίζει…». Και μερικά γράμματα είναι μόνο αυτά τα τραγούδια. Ή οι ενοχές του. Επειδή δεν είναι παρών:
«Πες μου Ελγκα, μ’ έχεις συγχωρήσει; Για κείνα τα δέντρα της Κηφισιάς που δεν είδαμε, για τους περιπάτους που δεν κάναμε, για τον Βεάκη που δε θα ξανακούσουμε την αγαπημένη φωνή του; Δυο βήματα δίπλα μας και δεν κατορθώσαμε να τα δρασκελίσουμε. Τα δεντράκια θα μας περιμένουν, οι εξοχές, η θάλασσα. Οι άνθρωποι δεν περιμένουνε, όχι γιατί δε θέλουνε μα γιατί δεν μπορούνε. Γράψε μου πότε θα ταξιδέψετε και προσπάθησε στο ταξίδι σου να βλέπεις και να οσμίζεσαι. Χθες τη νύχτα νύσταξα κοιτάζοντας τις φοινικιές του Rapallo. Γιατί εγώ δεν μπορώ πια να βλέπω όπως άλλοτε ούτε ν’ ανακαλύπτω μυρωδιές. Σε λίγο θα βγω να σου πάρω κάτι. Ισως ένα «angora», μπορεί κάτι άλλο. Κι ένα κοράλλι από τα μεγαλύτερα…
Σας φιλώ και σας αγαπώ πολύ, Μαυρής».
Εικόνες, τόποι, άνθρωποι
Εκτός από συναισθήματα, ποιήματα, δώρα, αναμνήσεις και όνειρα, τα γράμματα έχουν και άπειρες εικόνες. Για τους τόπους και τους ανθρώπους που συναντά ο Νίκος Καββαδίας: «Jidda, Jedda ή Djeddah!… Οπως και να την πεις, μένει το πιο δύσκολο λιμάνι του κόσμου. Από το πρωί βλέπω από μακριά μιναρέδες μέσα στην Αθούρα. Και το πιο περίεργο δροσιά, ψυχρίτσα. Αν σου πω πως είδα τούτο το ταξίδι τους βράχους του Αντεν πράσινους δε θα με πιστέψεις. Είκοσι χρόνια είχε να βρέξει κι έβρεξε τρεις μέρες συνέχεια. Κι οι γρανίτες πετάξανε χλόη!…». Μοναδικά ταξίδια!