«Κι όμως ήρθε η μέρα που έμαθα κι εγώ να λέω όχι! Οχι στα επικίνδυνα παιχνίδια με τους άλλους, όχι στους καβγάδες, όχι στην αποδοκιμασία και τη σύγκριση, όχι στις προσβολές και τις κοροϊδίες, όχι στα στα νταηλίκια, την τρομοκρατία και τον ρατσισμό, όχι στη σεξουαλική παρενόχληση, όχι στις ουσίες που εθίζουν, όχι στις επιπόλαιες αποκαλύψεις την ώρα που σερφάρω στο Ιντερνετ…». Είναι ένα παιδί που ορθώνει με θάρρος το ανάστημά του και ακολουθώντας τις οδηγίες λέει ένα τελικό, γενναίο όχι.
«Δε σε ξέρω, δε μ’ αρέσεις, δε θέλω τις καραμέλες σου». Τι ωραίο να μπορείς να το πεις… Ενα όχι σταράτο, γεμάτο κουράγιο. Θα μπορούσε να ήταν μια συμβουλή, παρότρυνση προς όλους. Για πολλές και διαφορετικές καταστάσεις της ζωής. Αυτά σκέφτομαι διαβάζοντας το νέο βιβλίο «Ξέρω να λέω όχι» της Χριστίνας Ρασιδάκη που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη.
Ενα εγχειρίδιο αυτοβοήθειας που ξεφεύγει κατά πολύ από τη συνηθισμένη συμβουλευτική του είδους: απευθύνεται πρώτα απ’ όλα στα παιδιά με στόχο να τονώσει την αυτοπεποίθησή τους απέναντι σε δύσκολες καθημερινές περιστάσεις που μπορεί να συναντήσουν. Συγχρόνως είναι πολύτιμο για τους γονείς, εκπαιδευτικούς ή όποιον συναναστρέφεται και θέλει να βοηθήσει έναν μικρό του φίλο.
Τρόποι διαχείρισης
Ζούμε σε μια εποχή που η δημιουργική έκφραση των απόψεων ενός παιδιού η ενός εφήβου αναζητά νέους τρόπους διαχείρισης πιο ξεκάθαρους, πιο δυναμικούς. Την ίδια ώρα που εμείς πιο πιεσμένοι από ποτέ δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε την καθοδήγηση. Το βιβλίο «Ξέρω να λέω όχι» γράφτηκε από τη συγγραφέα και προσωποκεντρική θεραπεύτρια Χριστίνα Ρασιδάκη, η οποία συντονίζει στην Ελλάδα τις ομάδες ΕΑΓ (Εκπαίδευση Αποτελεσματικού Γονέα), ενός προγράμματος που δημιούργησε ο Αμερικανός ψυχολόγος Τόμας Γκόρντον (Parent Effectiveness Training): διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα γονεϊκής υποστήριξης που στόχο έχει να βοηθά τους γονείς να βρίσκουν εφαρμόσιμες εναλλακτικές λύσεις για να αποφεύγονται τα διαφόρων ειδών αδιέξοδα.
Ξεπερνώντας το «όχι», το «ανόητο», το «στριμμένο» ή το «δύστροπο» συχνό σαν αντίδραση των παιδιών κι εφήβων, η συγγραφέας με μια απλή, ξεκάθαρη και ευχάριστη παρουσίαση (στην οποία συμμετέχουν η Γεωργία και ο Πέτρος πρωταγωνιστές του βιβλίου, η πυγολαμπίδα/διαίσθηση, ο γρύλος/συνείδηση, ο σκώληξ που τρυπώνει παντού, ο επιστήμονας κ.ά.) καθοδηγεί τα παιδιά στις καθημερινές παγίδες που μπορεί να συναντήσουν. Από τις «κακές παρέες», τα χάπια Happy, τους ανώνυμους φίλους στο διαδίκτυο, τους τσακωμούς των μεγάλων, τις διαφημίσεις για τσιγάρα, τις «περίεργες» προτάσεις και πολλά ακόμη. Δυναμικά, με χιούμορ και εξηγώντας τα γιατί, χωρίς πολυλογίες. «Σ’ αυτό τον σύγχρονο κόσμο μας που όλα μοιάζουν να επιτρέπονται και που τα όρια είναι συχνά ακαθόριστα, το όχι δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμα περισσότερο τα όχι που θέτουν όρια, που δεν αφήνουν περιθώρια για χειραγώγηση, που βάζουν φρένο στις ανόητες παρορμήσεις μας, που διαφοροποιούν το σωστό από το κακό, που όμως δεν είναι ανάρμοστα ούτε και εγωιστικά», ανέφερε στην «Κ» η ίδια η συγγραφέας.
Το συγκεκριμένο βιβλίο μοιάζει να είναι το κερασάκι στην τούρτα. Η αρχή μιας νέας τάσης γεννημένης από τις ανάγκες της εποχής μας. Γιατί το να μάθουν το θάρρος της γνώμης τα παιδιά ή να αντιστέκονται σε όσα τους καταπιέζουν με έναν ευθύ, δημιουργικό τρόπο δεν είναι τόσο εύκολο να επιτευχθεί κι αν τα καταφέρουν (κι εμείς μαζί τους) καταλυτικό.
Ξεχώρισαν
Στο ίδιο ύφος και σε σχέση πάντα με την ανάγκη αντίδρασης και έκφρασης των συναισθημάτων/απόψεων/δικαιωμάτων άλλα σε μορφή βιβλίων αυτοβοήθειας άλλα μυθιστορήματος ή απλής ιστορίας για μικρά παιδιά κυκλοφόρησαν στη χώρα μας τη χρονιά που μας πέρασε αρκετά. Επεσαν στα χέρια μου και ξεχώρισα το «Μ’ αρέσει να ουρλιάζω» (εκδ. Μεταίχμιο) της Μαρίας Ρουσάκη, μια ιστορία που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7 και άνω, η οποία μιλάει για τη μικρή Ευγενία που χρησιμοποιεί τα ουρλιαχτά της για να φέρει τον κόσμο στα μέτρα της. Μέχρι την ώρα που πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο και μαθαίνει μέσα από την ομάδα έναν αληθινό, ουσιώδη τρόπο για να επικοινωνεί τα θέλω της. Επίσης το «Ενα λιοντάρι στο σπίτι μας» της Λότης Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου (εκδ. Παπαδόπουλος) για ένα παιδί που με τις φωνές του αντιστέκεται στον κόσμο των μεγάλων. Από τις καλύτερες σειρές, ένα από τα τελευταία βιβλία των Νεανικών Διαδρομών των εκδόσεων Ελληνικά Γράμματα που χάσαμε, το «Δε θέλω να μου λένε τι να κάνω» της Βεατρίκης Κάντζολα-Σαμπατάκου που σημάδεψε τα καλοκαίρια πολλών εφήβων με την ιστορία της Ζένιας. Μια νεαρή κοπέλα που μέσα από τις συγκρούσεις με τους γονείς της και τον πρώτο της έρωτα διαμορφώνει την προσωπικότητά της και μαθαίνει να εκφράζει τις πεποιθήσεις της.
Σε μορφή πρακτικού οδηγού το εξαιρετικό «Παιχνίδια αυτοεκτίμησης για παιδιά» (εκδ. Πατάκη, στην ίδια σειρά και το Παιχνίδια διαχείρισης θυμού) της Deborah M. Plummer, Βρετανίδας λογοθεραπεύτριας που έχει ασχοληθεί με τη χρήση νοερών εικόνων για θεραπευτικούς σκοπούς (imagework therapy). Το βιβλίο περιλαμβάνει πληθώρα εύκολων διασκεδαστικών παιχνιδιών (για παιδιά ηλικίας 5-11 ετών κατάλληλα και όσα μπορεί να έχουν γλωσσικές ή κινητικές δυσκολίες) με σκοπό, όπως σημειώνει η συγγραφέας, να ενισχύσουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που συντελούν στο αίσθημα της αυτοεκτίμησης: την αυτογνωσία, την αποδοχή του εαυτού μας, την καλλιέργεια των σχέσεων με τους άλλους, την αυτοπεποίθηση, τη δυνατότητα έκφρασης.
Μου άρεσε πολύ η άσκηση «Προσωπικές συνεντεύξεις» όπου τα παιδιά δίνουν συνέντευξη το ένα στο άλλο, παίρνοντας έτσι την ευκαιρία να μιλήσουν για τον εαυτό τους και επίσης «Τα Οσκαρ» όπου αλληλοβραβεύονται (με τελετή απονομής, χειροκροτήματα κ.λπ.) για ένα απλό, καθημερινό κατόρθωμά τους. Δραστηριότητες που συνειρμικά συνδέω με το όμορφο φινάλε (κεφάλαιο με ασκήσεις χαλάρωσης) του «Ξέρω να λέω όχι» της Χριστίνας Ρασιδάκη. Στο κάτω κάτω για να μπορείς να πεις όχι θα πρέπει πρώτα να ισορροπήσεις και να νιώσεις καλά με τον εαυτό σου. Κι αν εμείς οι μεγάλοι έχουμε κουραστεί και δεν μας κάνουν εντύπωση οι διαλογισμοί χαλάρωσης και θετικής σκέψης, μου φαίνεται πολύ όμορφη η εικόνα ενός εφήβου που ξεκουράζεται ενώ φαντάζεται ότι τρέχει σε ένα καταπράσινο λιβάδι γεμάτο λουλούδια.