Η διαλεκτική των Κοέν και η Αγρια Δύση

Η διαλεκτική των Κοέν και η Αγρια Δύση

4' 22" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στη δεκαετία του ’90 οι αδελφοί Τζόελ και Ιθαν Κοέν περιέγραψαν μινιμαλιστικά και με ακρίβεια καταστάσεις ανάμεσα στη μαύρη κωμωδία και στην ανθρώπινη για να ταυτιστούν με τις πιο λαμπρές στιγμές του αμερικανικού κινηματογράφου. Το «Μπάρτον Φινκ», το βίαιο «Φάργκο» και ο αξεπέραστος «Μεγάλος Λεμπόσφκι» που έγινε καλτ φαινόμενο στην Αμερική, είναι ορόσημα μιας εποχής κατά την οποία το Χόλιγουντ εξάρτησε την ανανέωσή του από το λεγόμενο ανεξάρτητο σινεμά. Σήμερα οι Κοέν ξανάρθαν στην επικαιρότητα με το ολίγον ανορθόδοξο γουέστερν «True Grit», δηλαδή αληθινά κότσια. Ο τίτλος αποδόθηκε στα ελληνικά ως «Αληθινό θράσος»… πριν από πολλά χρόνια.

Αληθινά κότσια

Το 1969 το γουέστερν είχε εκφυλιστεί. Οι ιστορίες της Αγριας Δύσης δεν ήταν πια δημοφιλείς και το Χόλιγουντ αναζητούσε νέους μύθους στο Διάστημα και στους ορίζοντες της επιστημονικής φαντασίας. Το 1969, όμως, ήταν σημαδιακό για το παρηκμασμένο γουέστερν – τον «κατ’ εξοχήν αμερικανικό κινηματογράφο» κατά τον Γάλλο θεωρητικό Αντρέ Μπαζέν. Ο Σαμ Πέκινπα παρουσίασε την αναχρονιστική και εξαιρετικά βίαιη για την εποχή της «Αγρια συμμορία», ενώ ο Τζον Γουέιν μάλλον θα ένιωσε δικαιωμένος σηκώνοντας το μοναδικό Οσκαρ της καριέρας του. Ο ηθοποιός – σύμβολο του γουέστερν κατά την κλασική περίοδο του είδους έφτασε μέχρι το Οσκαρ χάρη στον ρόλο του μονόφθαλμου και επιρρεπή στο αλκοόλ Ρούστερ Κόγκμπερν (ένας γερασμένος αλλά σκληροτράχηλος μάρσαλ, φόβος και τρόμος των επικηρυγμένων). Το «Τrue Grit» του Χένρι Χάθαγουεϊ, που αποδόθηκε τότε ως «Αληθινό θράσος», ήταν ένα γουέστερν που παραπατούσε προς την κωμωδία, ενώ είχε μια συγκαλυμμένη τρυφερότητα παρουσιάζοντας τη σχέση ενός κοριτσιού ορφανού από πατέρα με τον μονόχνωτο Ρούστερ.

Στο «Αληθινό θράσος» του 1969 το γουέστερν δεν αυτοπροσδιορίστηκε στον καθρέφτη των μύθων του, όπως στην περίπτωση της «Αγριας συμμορίας», αλλά αποτύπωσε τα συντηρητικά αντανακλαστικά μιας κοινωνίας σε κλυδωνισμό εξαιτίας της νεανικής αμφισβήτησης. Ο Τζον Γουέιν ήταν σαν καρικατούρα σχεδόν θλιβερή του Ιθαν Εντουαρντς (ο σημαντικότερος ρόλος της καριέρας του στην «Αιχμάλωτη της ερήμου» του Τζον Φορντ). Ο αρχετυπικός ήρωας της Αγριας Δύσης, το ελεύθερο πνεύμα της, ο πιονιέρος που είναι διαρκώς αυτοεξόριστος από τη γαλήνη της οικογενειακής ζωής, ξαναστέκεται για λίγο στα πόδια του χάρη σε ένα δεκατετράχρονο θαρραλέο κορίτσι που θέλει να εκδικηθεί τον φονιά του πατέρα του. Αληθινά κότσια λοιπόν…

Μόνον χρήμα

Στο σημερινό «Αληθινό θράσος» οι Κοέν μπορεί να μην πρωτοτυπούν, αποδεικνύουν όμως πόσο ευφυείς είναι. Χτίζουν ολόκληρη την ταινία πάνω σε τρεις ηθοποιούς: τον πάντα απολαυστικό Τζεφ Μπρίτζες (ο άξεστος Ρούστερ), τον άψογο Ματ Ντέιμον (ένας Τεξανός ρέιντζερ αποθέωση της μονόδρομης σκέψης, αλλά και του κιτς) και τη νεαρή Χέιλι Στάινφελντ (η δεκατετράχρονη Μάτι που θέλει να δει κρεμασμένο τον δολοφόνο του πατέρα της). Ο Μπρίτζες και ο Ντέιμον είναι μια ζωντανή αντίθεση στη διαλεκτική των Κοέν. Τα λόγια και οι πράξεις τους είναι σαν να απαντούν σε ερωτήματα που θέτει η «θρασύτατη» νεαρή με ρυθμό επαναληπτικής καραμπίνας. Η Μάτι δεν έχει ίχνος συναισθήματος. Μόνον ψυχρή λογική, σαν το χρήμα με το οποίο διευθετεί όλες τις εκκρεμότητές της, ακόμη και αυτές που εμπίπτουν στη σφαίρα της ηθικής και του δικαίου. Είναι σαν την Αλίκη του παραμυθιού σε μια αλλόκοτη και γκροτέσκ Αγρια Δύση.

Η διαλεκτική των Κοέν διαπερνά σαν λεπτό τρυπάνι τον «κατ’ εξοχήν αμερικανικό κινηματογράφο» φτάνοντας μέχρι τον ομφαλό του αμερικανικού παραδείσου (η Αγρια Δύση και η μυθολογία της): μια σκοτεινή τρύπα με φαρμακερούς κροταλίες.

Η σημερινή περιπέτεια ενηλικίωσης της δεκατετράχρονης Μάτι είναι απείρως πιο εφιαλτική, αλλά και πιο ενδιαφέρουσα από ό, τι στην ταινία του Χάθαγουεϊ. Το πέρασμά της στη σκοτεινή πλευρά της Αγριας Δύσης αρχίζει μακάβρια, με το θέαμα ενός ομαδικού απαγχονισμού για τον οποίο έχει μαζευτεί ένα μικρό πλήθος σε μια μικρή πόλη που συνορεύει με την άγρια περιοχή των Ινδιάνων. Ολο αυτό είναι ένα μεγάλο φλάσμπακ. Η ταινία επιστρέφει στην εκπολιτισμένη πια Αγρια Δύση για να κλείσει ο κύκλος της με τη Μάτι σαραντάρα και με μια ακόμη αναφορά στο θέαμα: σε ένα περιφερόμενο τσίρκο του Φαρ Ουέστ στο οποίο ο μονόφθαλμος Ρούστερ υπήρξε η ψυχή του.

Δείτε

Αληθινό θράσος (True Grit, 2010)

Αλλόκοτο γουέστερν των αδελφών Κοέν, που βασίζεται στο βιβλίο του Τσαρλς Πόρτις. (Οι Κοέν επιμένουν πως δεν βασίστηκαν στην ομότιτλη ταινία του 1969, αλλά μετέφεραν στην οθόνη το κείμενο του Πόρτις). Ενα δεκατετράχρονο κορίτσι, η Μάρτι, αποφασίζει να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα της που πυροβολήθηκε από έναν δειλό και μεθυσμένο υπάλληλό του. Ο δολοφόνος μετά το φονικό έκλεψε το πορτοφόλι και το άλογο του θύματος και εξαφανίστηκε σε μια περιοχή των Ινδιάνων στην οποία δεν έχουν δικαιοδοσία οι σερίφηδες. Η Μάτι πλησιάζει έναν βρώμικο και διαρκώς μεθυσμένο μάρσαλ, τον μονόφθαλμο Ρούστερ Κόγκμπερν που είναι ο διασημότερος κυνηγός επικηρυγμένων, και τον προσλαμβάνει για να συλλάβει τον δολοφόνο. Επιμένει μάλιστα να τον ακολουθήσει στην επικίνδυνη αυτή περιπέτεια για να είναι σίγουρη πως δεν θα την κοροϊδέψει. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας Τεξανός ρέιντζερ που αναζητεί και αυτός τον ίδιο άνθρωπο. Οι δύο κυνηγοί επικηρυγμένων θα θελήσουν να συνεργαστούν προκαλώντας την αντίδραση της Μάτι που θέλει να δει τον φονιά κρεμασμένο στο Αρκάνσας και όχι στο Τέξας.

Οι Κοέν φέρνουν κοντά στα μέτρα τους το γουέστερν έχοντας συμμάχους τους ηθοποιούς τους. Ο Μπρίτζες είναι εξαιρετικός και έχει βρει ένα σταθερό στήριγμα στην ερμηνεία του Ματ Ντέιμον (απορίας άξιον γιατί δεν είναι υποψήφιος στην κατηγορία του Β΄ αντρικού ρόλου). Παίζουν επίσης η Χέιλι Στάινφελντ, ο Τζος Μπρόλιν και ο Μπάρι Πέπερ. Το «Αληθινό θράσος» είναι υποψήφιο για 10 Οσκαρ. (Προβάλλεται στις αίθουσες).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή