Τι είναι ο κινηματογράφος σε πραγματικό χρόνο (live cinema); Live μοντάζ, τέχνες σε διάλογο, λιτότητα τεχνολογικών εργαλείων, ταυτόχρονες πολλαπλές εκδοχές, καλλιτέχνες διαφορετικών καταβολών σε μία ομάδα. Αυτό είναι το οπτικοακουστικό αλφάβητο των «live-artists» Erasers (Θάνος Ευγενίου, Γιώργος Κακανάκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Σωτήρης Μίτσιος). Συνήθως το ζωντανό σινεμά γίνεται αντιληπτό σαν «vjing»: ένας vj (video jockey) παίζει βίντεο σε συναυλίες και κλαμπ, κάτι ανάλογο με το παίξιμο του μουσικού disc jockey. Στην περίπτωση των Erasers ο όρος live cinema παίρνει άλλη διάσταση. Με τον ιδιάζοντα κώδικά τους, στήνουν θεάματα ανθρώπινα, εφήμερα, για το εδώ και το τώρα, υβριδικά, σαν σύγχρονη εκδοχή της ουτοπίας του ολικού θεάματος.
Πρόσφατα οι Erasers παρουσίασαν την οπτικοακουστική παράσταση «War is War», όπου με εργαλεία τη βιντεοκάμερα, τη γραφιστική, το Ιντερνετ, τη θεατρική δράση, τη ζωντανή μουσική, τις ζωντανά μονταρισμένες εικόνες στους προτζέκτορες, και με διαφορετικούς συνεργάτες κάθε φορά (Θ. Τζήμου, Σ. Τζουμέρκα, Γ. Βαλαή, Χ. Πασσαλή, Kika, G. P. O. κ. ά.) διερεύνησαν την έννοια της σύγκρουσης – προσωπικής, βιολογικής, τεχνολογικής. Οπως σημειώνει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης: «Κατά μία έννοια σε όλα τα πράγματα υπάρχει ο πόλεμος. Βρισκόμαστε σε συνεχή πόλεμο με φάσεις ειρήνης». Ωριαία κινηματογραφική, ηχητική, θεατρική πράξη, κυκλωτικό οπτικό και ηχητικό περιβάλλον σε τρεις διαστάσεις, με αντιστίξεις σκηνής και οθονών, έχει ήδη ταξιδέψει σε φεστιβάλ στη Βραζιλία, την Ελβετία και την Αγγλία, θα συνεχίσει στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Αυστρία.
Αντιλαμβάνονται την κρίση ως μεταίχμιο: «Είμαστε σε κρίση, γιατί όλα είναι σε κρίση· οι ιδέες, η τέχνη, εμείς οι ίδιοι, ο καπιταλισμός. Τελειώνει ο «author», ο συγγραφέας, ο καλλιτέχνης ως μονάδα. Φαίνεται να περνάμε σε μια νέα, άγνωστη εποχή», σχολιάζει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης. Πλέον, το έργο τέχνης δεν αναπαράγεται απλώς, αλλά μεταμορφώνεται διαρκώς και διανέμεται, χάρη στη χρήση της τεχνολογίας. «Εχουμε άλλωστε περάσει σε μια χρονική περίοδο που δεν θέλουμε να είμαστε αυθεντίες, authors, ή να νιώθουμε πως αυτό που κάνουμε μας ανήκει. Εχουμε περάσει σε μια εποχή όπου το Ιντερνετ έχει αλλάξει τα πάντα, το copyright, τι ανήκει σε ποιον· αρκεί να δει κανείς τι συνέβη στη δεκαετία του ’90 στη μουσική βιομηχανία, τι συμβαίνει τώρα στις κυβερνήσεις με το wikiLeaks, όπου μ’ ένα απλό copy-paste βγαίνουν στο Ιντερνετ 300.000 έγγραφα. Δείτε τον τρισδιάστατο εκτυπωτή, φτιάχνεις εσύ ένα μοντέλο τρισδιάστατο στον υπολογιστή σου, πατάς print και έχεις ένα τρισδιάστατο μοντέλο, μία κόπια ή όσες κόπιες θέλεις. Ολα θα είναι ένα αρχείο, όπου όλα θα γίνονται copy, οπότε πάλι θα χαθεί ο author».
Δεν τους αφορά ο φετιχισμός της τεχνολογίας, ούτε το σκάνδαλο ως τέχνη, επιθυμούν όμως «το «σαμποτάζ», σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας, και των δεδομένων σχέσεων με το κοινό και τους συνεργάτες». Οπως διευκρινίζει ο Γιώργος Κακανάκης, «δεν χρησιμοποιούμε την τεχνολογία με λαγνεία, αλλά για να δούμε το πιο ενδιαφέρον σημείο της, που είναι εκεί που αρχίζει να αυτοκαταστρέφεται και να καταργείται, είναι εκεί που ξεπερνάει τα όριά της. Κατά κάποιο τρόπο, χρησιμοποιούμε αυτά τα εργαλεία για να ξεπεράσουμε τα ίδια τα εργαλεία». Για να συμπληρώσει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης: «Πολλές φορές προσπαθούμε να βρούμε το τυχαίο ή να δώσουμε λάθος σήμα σ’ ένα δέκτη, φτιάχνοντας διάφορες δυσλειτουργίες για να δούμε τι θα συμβεί. Θέλουμε να μπούμε μέσα σ’ αυτό το «λάθος» και να το δούμε, να βγάλουμε κάποια πράγματα από την υποτιθέμενη ασχήμια, από αυτό που η τεχνολογία ορίζει ότι πρέπει να μην είναι ορατό».
Στην άκρη οι εύκολες κουβέντες περί «αλληλεπίδρασης» και «ανάδρασης». «Ενας φίλος έχει κάνει μια εγκατάσταση, που έχει ένα κόκκινο κουμπί, το πατάς και ανάβει μια οθόνη που γράφει «Interactive»» αναφέρει το σκωπτικό παράδειγμα ο Γιώργος Κωνσταντινίδης. Μακριά από την εκβιαστική συμμετοχή και προκρίνοντας τη διανοητική εμπλοκή, «οι συνεργάτες που συμμετέχουν στις παραγωγές μας χρησιμοποιούν τις κάμερες για να φτιάξουν καινούργιες εικόνες, είναι εικονοσυνθέτες σε πραγματικό χρόνο». «Γι’ αυτό χρησιμοποιούμε το αποσπασματικό, για να είναι-όσο γίνεται-μια συνδημιουργία εκείνη τη στιγμή και με το κοινό. Και εν τέλει αν υπάρχει κάποιο σημείο συγκίνησης, προκύπτει από αυτό το κάλεσμα σε συναρμολόγηση, ή από την αμεσότητα με την οποία προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε», προσθέτει ο Γιώργος Κακανάκης.
Στις 26 Φεβρουαρίου παρουσιάζουν τη νέα τους «παράσταση» στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας έχει προγραμματιστεί masterclass των ίδιων σε συνεργασία με την κολλεκτίβα ηλεκτρονικής πειραματικής μουσικής «drog-A-tek», με τους οποίους έχουν εκλεκτική συγγένεια και διαρκή συνεργασία. (Στις 25 Φεβρουαρίου θα εμφανιστούν και οι «drog-A-tek» στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.) «No control» είναι ο προσωρινός τίτλος, που όπως εξηγεί ο Γιώργος Κακανάκης, «το δουλεύουμε μέχρι και την τελευταία στιγμή, ακόμα και κατά τη διάρκεια του στησίματος. Βασικός άξονας είναι κάποιοι μηχανισμοί ελέγχου και καταστολής και κάποιες πιθανές δικές μας εκδοχές για την ανατροπή αυτών των μηχανισμών».
Για τον Απρίλιο ετοιμάζουν μια νέα παραγωγή, που όπως μας περιγράφει ο έτερος συνομιλητής, «βασίζεται σε ιδέα μιας φίλης μας, της Αθηνάς, που μας προέτρεψε να ρεμιξάρουμε την «Αποστροφή» του Ρομάν Πολάνσκι, και σε δεύτερο επίπεδο θα θελήσουμε να κάνουμε μια κριτική της βιντεοτέχνης της δεκαετίας του ’70 και ’80, όπου και θα αντιστρέψουμε τη μέχρι τώρα τεχνική μας. Το μοντάζ δεν θα γίνεται από εμάς, αλλά από τον θεατή, αλλάζοντας δωμάτιο. Θα είναι σαν ένα στατικό φιλμ, δεν θα κυλάει το φιλμ μπροστά στην κάμερα, αλλά η κάμερα θα κυλάει μπροστά στο φιλμ».