Αδιαφορούν παντελώς για ό,τι πολιτιστικό

Αδιαφορούν παντελώς για ό,τι πολιτιστικό

7' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Ισως και να το κάνουμε τσάμπα όλο αυτό» ήταν η πρώτη φράση που είπε η ηθοποιός Νένα Μεντή, αμήχανη όσο και θυμωμένη, όταν μας υποδέχτηκε στο σπίτι της στην πλατεία Αμερικής, σε μια εξαιρετικά διατηρημένη μεσοπολεμική πολυκατοικία. Το ραντεβού ήταν για μια συνέντευξη λίγο πριν από την πρεμιέρα της στην Επίδαυρο, με την παράσταση «Σκηνοβάτες», από το Εθνικό Θέατρο. Γιατί «τσάμπα»; Γιατί οι περιοδείες των κρατικών θεάτρων είναι στον αέρα, αφού οι σύλλογοι εργαζομένων στις κρατικές σκηνές ζητούν την εξαίρεση των κρατικών θεάτρων από το καθεστώς των ΔΕΚΟ και την εφαρμογή των όρων των συλλογικών συμβάσεων. Και είναι αποφασισμένοι να μην πραγματοποιήσουν τις καλοκαιρινές παραστάσεις αν δεν γίνουν δεκτά.

Παρ’ όλα αυτά, η συνέντευξη με τη Νένα Μεντή έγινε. Ξεκινώντας φυσικά απ’ αυτή την «εκκρεμότητα», που ίσως να τινάξει τα μισά Επιδαύρια στον αέρα. «Να πω προκαταβολικά ότι δεν είναι ένα θέμα των ηθοποιών αποκλειστικά. Των ηθοποιών το κομμάτι αφορά τα εκτός έδρας τους. Από 130 ευρώ που είναι στο Εθνικό, τα κάνουν 29,50 ευρώ και το ξενοδοχείο πληρώνεται από το θέατρο. Το μεγάλο όμως θέμα είναι των τεχνικών, τους οποίους θέλει να τους βάλει στις ΔΕΚΟ για να μπορεί να τους ελέγχει, να τους πετσοκόβει, να μη λειτουργούν οι συλλογικές συμβάσεις, τίποτα. Ενώ το Εθνικό είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Γι’ αυτό κάνουν απεργίες οι τεχνικοί».

– Και τώρα σε ποιο σημείο βρισκόμαστε;

– Στο χάος. Στο σημείο μηδέν. Δεν γνωρίζουμε τίποτα. Συμπίπτει δε και με την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου και δεν έχουν ασχοληθεί καθόλου με το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Πιστεύω ότι δεν τους αφορά καθόλου το θέμα που λέγεται πολιτισμός: το θέατρο, το σχολείο, τα νοσοκομεία, τα σκουπίδια. Ολα πολιτισμός είναι. Πιστεύω ότι αδιαφορούν παντελώς, όχι μόνο σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια. Γι’ αυτό δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη.

– Πιάσαμε πάτο ή ακόμα;

– Πιστεύω ότι θέλουμε έναν χρόνο για να βουλιάξουμε τελείως. Και δεν είναι το θέμα της πτώχευσης, γιατί σε πτώχευση είμαστε. Πιστεύω ότι στο ηθικό μέρος είναι πιο σοβαρά τα πράγματα, και όχι στενά στο οικονομικό. Το λέω με τις δικές μου εμπειρίες, που έχω περάσει πολύ δύσκολα οικονομικά στη ζωή μου, και είμαι έτοιμη να ξαναπεράσω, αφού δεν πιστεύω ότι εκεί παίζεται τίποτα στη ζωή. Ομως, με το ηθικό κομμάτι τι γίνεται; Δεν μπορείς ν’ αφήνεις τους γέρους με 300 ευρώ! Και στους νέους κόβουν τις ελπίδες. Φεύγουν οι νέοι, κι όσοι είναι εδώ μαραζώνουν. Αυτό είναι το τεράστιο θέμα του τόπου. Λένε «να σώσουμε τον τόπο». Μα ποιος είναι ο τόπος; Εμείς δεν είμαστε; Δεν είναι οι Ελληνες; Τα νέα παιδιά δεν είναι ο τόπος; Οταν το τσακίζεις αυτό κι όταν αφήνεις στην εξαθλίωση τους γέρους, για ποιον τόπο μιλάνε;

45 χρόνια στο θέατρο

Η Νένα Μεντή βγήκε στο θέατρο το 1966 και μέχρι να συνεργαστεί με το Ελεύθερο Θέατρο, το 1972, είχε ήδη κάνει την πορεία της δίπλα στην Παξινού, τη Λαμπέτη, την Κυρία Κατερίνα, το Θέατρο της Νέας Ιωνίας κ. ά.

– Το Ελεύθερο Θέατρο αναδείχθηκε σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα. Και έδωσε και χαρά και προβληματισμό…

– Παρ’ ότι δεν ήμουν ιδρυτικό μέλος, αλλά συνεργαζόμενη, είναι σφραγίδα στη ζωή μου. Είχα την τάση να λειτουργώ σε ομάδα και πάντα μου αρέσει αυτό πολύ, αλλά εκεί ήταν μια παρέα πολύ ιδιαίτερη, κι εκείνα τα χρόνια ήταν μια ανάσα τεράστια.

– Μπορεί να λειτουργήσει σήμερα η τέχνη με έναν αντίστοιχο τρόπο;

– Θέλω να πιστεύω πως ναι. Αλλά ειλικρινά σας λέω: τον χειμώνα που έπαιζα για τρίτη χρονιά την Παπαγιαννοπούλου και η η ανάσα που έπαιρνε ο κόσμος με την παράσταση ήταν σημαντική, γιατί αυτή η γυναίκα ήταν ένα πραγματικό κύτταρο μιας Ελλάδας άλλης, πολλές φορές αναρωτιόμουν αν έχει κανένα νόημα.

Οταν ο κόσμος δεν έχει να φάει, δεν έχει να πληρώσει το ηλεκτρικό του, απολύεται, μειώνουν τη σύνταξή του, όταν ένας κόσμος χαμηλόμισθος χτυπιέται τόσο πολύ, γιατί δεν έχουν αγγίξει κανέναν άλλον, τι νόημα έχει να κάνεις τη δουλειά σου που είναι τέχνη; Αλλά απ’ την άλλη, μήπως κι αυτό είναι μια παρηγοριά; Αν κατεβάσουν ρολά και οι καλλιτέχνες, πού θα υπάρχει μια αισιοδοξία;

Λένε οι παλιοί ηθοποιοί ότι στον πόλεμο μέσα, στην Κατοχή, τα θέατρα ήταν γεμάτα. Αυτό κάτι σημαίνει. Δεν είχαν να φάνε, αλλά στο θέατρο πήγαιναν. Ισως τελικά να παίζει πιο πολύ ρόλο σ’ αυτές τις στιγμές, παρά στις κανονικές.

– Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα μπορεί να οδηγήσει την τέχνη σε άλλους δρόμους;

– Βεβαίως. Κατ’ αρχήν μπορεί να την οδηγήσει να βρει το μέτρο της, που είναι ο κόσμος και η επικοινωνία μαζί του. Δεν είναι τα χρήματα. Αρα, μπορείς με κάτι πολύ μινιμαλιστικό να επικοινωνήσεις, ακόμα και σε μια πλατεία. Να βγούμε τρεις άνθρωποι, δύο, ένας, και να παίξουμε. Δεν χρειάζεσαι τίποτα. Ούτε χώρο, ούτε ηλεκτρικό, ούτε επιχειρηματία, ούτε τίποτα. Η τέχνη μπορεί να είναι πολύ άμεση.

– Τι θα είναι αυτό που θα δούμε στην Επίδαυρο, αν το δούμε…

– Αν το δούμε.. Είναι μία ιδέα του Σταμάτη Φασουλή, περί κάποιων θιάσων στην παρακμή της αρχαίας Ελλάδας, που δεν είχαν πια χορηγούς, δεν είχαν λεφτά, και έκαναν κάποιους διαγωνισμούς άνευ χορηγών, για να υπάρξουν, να εκφραστούν, να παίξουν. Ο Σταμάτης κάνει μια σύνθεση με τρεις θιάσους αυτής της περιόδου, με κείμενα αρχαία και ελληνιστικά, και τραγωδίες και κομμάτια που τα έπαιζαν κάποιοι ηθοποιοί, οι οποίοι ονομάζονταν μίμοι και μιμάδες και ανέτρεπαν το τραγικό.

Είναι μια σύνθεση του Σταμάτη, πάρα πολύ ενδιαφέρουσα, που δεν έχουμε ξαναδεί. Και νομίζω ότι είναι σημαντικό να πάρει ο θεατής νύξεις για κάποια πράγματα, από το να δει ξανά μια τραγωδία που έχει δει είκοσι φορές με άλλη ανάγνωση. Είναι ένα πολύ φρέσκο πράγμα, που πραγματικά οι ηθοποιοί είναι σκηνοβάτες, δηλαδή οι ηθοποιοί είναι το κυρίαρχο. Και ο λόγος.

Για μένα έχει κι ένα στοιχείο σημαντικό, που το αναζητώ πολύ: να κολυμπάω μέσα στο τραγικό και στο κωμικό. Δηλαδή να έχει τη διακύμανση και της τέχνης και της ζωής. Κι αυτό μου αρέσει πάρα πολύ.

– Μήπως εκείνη η περίοδος της παρακμής των αρχαίων χρόνων παραπέμπει στο σήμερα;

– Είναι ακριβώς το ίδιο. Οι ηθοποιοί στην αρχή του έργου βγαίνουν προς το κοινό και λένε «ό, τι προαιρείσθε…». Εχει πολλά πράγματα που είναι σημερινά. Γιατί τα πράγματα είναι πολύ τραγικά στη δουλειά μας. Είμαστε πάρα πολλοί ηθοποιοί, οι δουλειές είναι λίγες, οι επιλογές είναι πολύ περίεργες, δηλαδή κάποιοι δουλεύουν πάντα και κάποιοι είναι στην απ’ έξω, τα λεφτά είναι πολύ περιορισμένα πια, δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις…

Μπορεί ένας ηθοποιός να δουλεύει και να μην πληρώνεται ή να πληρώνεται έναντι ή να κάνει μια συμφωνία να πληρώνεται μεροκάματο… Είχαμε πάντα μια τεράστια ανεργία της τάξης του 85%. Τώρα έχει γίνει 95%. Και οι προτάσεις οι οικονομικές είναι άθλιες. Στο Εθνικό Θέατρο πολλοί ηθοποιοί με πέντε και δέκα χρόνια στο θέατρο παίρνουν κάτω από 1.000 ευρώ!

Χωριό μου είναι η πλατεία Αμερικής

Η περιοχή της Αθήνας, όπου κατοικεί, είναι «το χωριό της», όπως λέει η ίδια, αφού για πολλά χρόνια έχει ζήσει στους πέριξ της πλατείας δρόμους. Τα τελευταία τέσσερα επέστρεψε ξανά εκεί, και δεν πιστεύει ότι θα ξαναφύγει. «Αγαπάω πάρα πολύ αυτό το μέρος, έχω αναμνήσεις, είναι το σχολείο μου, είναι οι γονείς μου, είναι ο πρώτος μου άντρας, είναι το παιδί μου. Πολλά πράγματα… Απ’ την άλλη υπάρχουν προβλήματα σοβαρά. Εχει αλλάξει πάρα πολύ. Το βασικό για μένα είναι ότι έχουμε μαζευτεί πολλοί άνθρωποι, κυρίως μετανάστες βέβαια, γιατί οι Ελληνες φεύγουν από δω. Και κακώς φεύγουν. Μένουν μόνο οι γέροι. Οι μετανάστες τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί πάρα πολύ. Δεν έχω κανένα πρόβλημα μαζί τους. Είναι άνθρωποι όπως κι εγώ, φτωχοί, κατατρεγμένοι, πεινασμένοι και πολλοί από αυτούς κάνουν παράνομα πράγματα γιατί είναι αναγκασμένοι. Σε άλλες συνθήκες δεν θα ήταν έτσι. Ετσι θέλω να πιστεύω για τον άνθρωπο: ότι τον σπρώχνει η ανάγκη προς την παραβατική συμπεριφορά. Ομως, είμαστε πάρα πολλοί και όπου είναι πολύς κόσμος, παραπάνω απ’ ό,τι σηκώνει ο τόπος, υπάρχει πρόβλημα».

– Δεν υπάρχει ζωτικός χώρος δηλαδή…

– Δεν υπάρχει. Οι άνθρωποι ζουν πολλές ώρες έξω, γιατί προφανώς εκεί που μένουν είναι ο ένας πάνω στον άλλον και δεν υπάρχει καμία άνεση. Ζουν σε εξαθλίωση. Το έχω δει με τα μάτια μου. Υπάρχουν Ελληνες που λένε «άμα τους θέλετε, να τους πάρετε σπίτι σας»! Σπίτι μου δεν μπορώ να τους πάρω, γιατί δεν τους γνωρίζω. Από αυτό όμως μέχρι του σημείου να καλώ συνεχώς το «100» για να τους διώξει υπάρχει μεγάλη διαφορά!

Ιnfo: Η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Σκηνοβάτες» είναι προγραμματισμένη να παρουσιαστεί 15 και 16 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Μετάφραση, δραματουργία, σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής. Σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης. Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη. Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου. Στίχοι τραγουδιών: Αφροδίτη Μάνου. Παίζουν: Νένα Μεντή, Σοφία Φιλιππίδου, Νίκος Κουρής, Τάνια Τρύπη, Ελένη Κοκκίδου, Μάκης Παπαδημητρίου, Λαέρτης Μαλκότσης, Ευαγγελία Μουμούρη, Θαν. Αλευράς, Αλκηστις Πουλοπούλου και πολλοί ακόμα ηθοποιοί.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή