-Τι αρέσει περισσότερο στα παιδιά;
-Η επαφή με τον έξω κόσμο.
Οταν έμαθα ότι το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο δημιούργησε μια κινητή, τροχήλατη, εκπαιδευτική μονάδα, οργανωμένη σε κουτιά με διαφορετικές θεματικές ενότητες, για τα παιδιά που δεν μπορούν να το επισκεφτούν στην Πλάκα, στο κτίριο της οδού Κυδαθηναίων, ακριβώς επειδή βρίσκονται στο νοσοκομείο, αναρωτήθηκα πώς ξεκίνησε η ιδέα για το Μουσείο σε Ρόδες.
Ολα ξεκίνησαν όταν πρόσφατα το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο παρέδωσε την εκπαιδευτική μονάδα στο Τμήμα Αιματολογίας & Ογκολογίας της νέας Ογκολογικής Μονάδας Παίδων, το πρώτο ογκολογικό νοσοκομείο για παιδιά. Αγαπημένες δραστηριότητες; Η επιστήμη της φυσαλίδας, με ένα βαγόνι ταξιδεύω, η αρχιτεκτονική στα «ύψη», το κυνήγι της σκιάς, μέχρι να τελειώσει η κλεψύδρα, ασφαλώς κυκλοφορώ, ο κώδικας μπερδεύτηκε, το σώμα μου μια μηχανή, όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί, η ιστορία μου σε θέατρο…
Μια τρυφερή ιστορία
Μια τρυφερή ιστορία που ξεκινά ακόμη πιο παλιά. Το 1997 το Παιδικό Μουσείο δέχτηκε πρόσκληση από τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων παιδιών με νεοπλασματικές παθήσεις «Πίστη» για να μεταφέρει χρώματα και ιδέες για παιχνίδι στο νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία, παιδιά με νεοπλασματικές παθήσεις (τμήμα Ογκολογίας και Αιματολογίας), στο Κέντρο Ειδικών Θεραπειών, και στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού».
«Στην αρχή σχεδιάσαμε εκπαιδευτικά προγράμματα με τη συνεργασία των ειδικών του νοσοκομείου και ορίσαμε συγκεκριμένη μέρα που »το Μουσείο θα πήγαινε στο νοσοκομείο»», εξηγεί η Ζαμπέλ Μουρατιάν, εκπαιδευτικός-μουσειολόγος, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου. «Στην πορεία διαπιστώσαμε την ανάγκη να υπάρχει κάτι πιο μόνιμο στο νοσοκομείο. Η ιδέα ενός Παιδικού Μουσείου στο νοσοκομείο πήρε τη μορφή κινητής μονάδας».
Το Μουσείο σε Ρόδες έχει σχεδιαστεί για παιδιά ηλικίας 2-15 χρόνων, συνοδευόμενα ή μη από τους γονείς τους, από την Αθήνα, άλλες πόλεις και άλλες χώρες, κυρίως των Βαλκανίων. Τα παιδιά που νοσηλεύονται ανακαλύπτουν πολυεπίπεδες δραστηριότητες αξιοποίησης των αντικειμένων και του εκπαιδευτικού υλικού, είτε σε κοινόχρηστο χώρο του νοσοκομείου, είτε στα δωμάτια νοσηλείας εξατομικευμένα.
Υπάρχει κοινό που δεν επισκέπτεται τα μουσεία, από άποψη. Και μεγάλη μερίδα ανθρώπων που δεν μπορεί να πάει στο μουσείο γιατί δεν έχει φυσική πρόσβαση: μένει σε άλλη πόλη, έχει κινητικές δυσκολίες, ασθενεί.
Κύριοι στόχοι του προγράμματος «Το Μουσείο σε Ρόδες» που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος; Οπως εξηγεί η Ζαμπέλ Μουρατιάν, «στόχος είναι να λειτουργήσει το μουσείο ως σημείο αναφοράς στην ενδο- και έξω- νοσοκομειακή ζωή. Να δοθεί σε κάθε παιδί το μήνυμα ότι το νοσοκομείο μπορεί να αποτελέσει και χώρο παιχνιδιού, χαράς και δημιουργίας, ώστε να εξοικειωθεί με αυτό καλύτερα. Να επικοινωνήσουν τα παιδιά μεταξύ τους, με την ίδια την οικογένεια και το νοσηλευτικό προσωπικό, όπως και οι γονείς με τους γονείς άλλων παιδιών σε μια διαφορετική δραστηριότητα, ξεπερνώντας συνήθεις ρόλους και στερεότυπα».
Το παιδί εξοικειώνεται μέσα από το παιχνίδι με διάφορα νοσοκομειακά αντικείμενα και διαδικασίες που συχνά προκαλούν φόβο ή αρνητικά συναισθήματα, με σκοπό να ελαχιστοποιηθεί το άγχος που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια πολλών φάσεων της νοσηλείας, ενώ ενισχύεται η εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις δυνατότητές του, ισχυροποιώντας την αυτοεκτίμησή του.
Πρόκειται για υλικό που παραμένει στο νοσοκομείο. Για την πρόεδρο του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου το στοίχημα είναι να απελευθερωθεί, όπως λέει, το μουσείο, «από την εικόνα ενός εσωστρεφούς ιδρύματος». Πώς μπορεί να μεταμορφωθεί το νοσοκομειακό περιβάλλον όμως; «Κάθε φορά που η θεματική του εκπαιδευτικού κουτιού και του προγράμματος το επιτρέπει, προγραμματίζεται η μεταμόρφωση της αίθουσας. Στη δραστηριότητα για παράδειγμα για το μετρό και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, υπάρχουν κράνη, εργαλεία, υλικά, για να μπει κάθε παιδί στον ρόλο του».
Τίποτα δεν πάει χαμένο… Οι καθημερινές εμπειρίες αξιοποιούνται. Αντί για σεντόνι για θέατρο σκιών, χρησιμοποιείται η κουρτίνα ή το διαχωριστικό στα δωμάτια. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι συγκεκριμένοι επισκέπτες του… παραρτήματος του μουσείου, έχουν διαφορετική φυσική και ψυχολογική κατάσταση, δυσκολία κίνησης, μικρό βαθμό συγκέντρωσης, κάθε ενότητα είναι διαμορφωμένη έτσι ώστε να εξυπηρετείται η ανάγκη για είσοδο και έξοδο από το πρόγραμμα, όποια στιγμή το θελήσουν.
Από τις ρόδες…στο πλοίο
Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο ταξιδεύει κιόλας και έτσι βρέθηκε στην Αστυπάλαια. Οπως λέει η πρόεδρός του, «συνεργαστήκαμε με τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς του νησιού, ανοίξαμε το αρχαιολογικό μουσείο, φτιάξαμε φυσαλίδες στο σχολείο, γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου. Την τελευταία ημέρα ένας μικρός Αστυπαλιώτης μας ρώτησε: «Θα λειτουργήσει το μουσείο και αύριο;».
Και στο νοσοκομείο ερμηνευτές και εθελοντές εισπράττουν αγάπη από τα παιδιά. «Ενα παράδειγμα. Η μικρή Κ. μας περιμένει με ανυπομονησία. «Γιατί αργήσατε; Θα σας σκοτώσω… ». Σε καμία περίπτωση δεν μας φοβίζει. Αντίθετα μας γεμίζει χαρά.