Κάθε συγγραφέας αυτοβιογραφείται κεκαλυμμένα είτε απροκάλυπτα. Στον Φλομπέρ αποδίδεται η εμβληματική φράση «η Μαντάμ Μποβαρί είμαι εγώ», ενώ κάποιοι σύγχρονοι μελετητές διακρίνουν πίσω από τον Οδυσσέα το πρόσωπο του ίδιου του Ομήρου. Κάθε καλός συγγραφέας αντιλαμβάνεται ότι το στοίχημά του είναι να πλάσει με τέτοιο τρόπο την προσωπική του μυθολογία, ώστε εκείνη να αποκτήσει την ευρύτερη δυνατή απήχηση και σημασία.
Κατά τη γνώμη μου, ο Φίλιπ Ροθ το έχει κατορθώσει. Το Νιούαρκ των παιδικών του χρόνων και της εφηβείας του, η Νέα Υόρκη της ωριμότητάς του, οι Εβραίοι της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ μαγνητίζουν μέσα από τις σελίδες του και τον πιο ξένο ακόμα, και τον πιο αδιάφορο γι’ αυτήν τη θεματολογία, αναγνώστη. Είναι αποτέλεσμα αφηγηματικής ικανότητας και τόλμης. Καθώς επίσης και ακάματης προσήλωσης. Εδώ και δεκαετίες ήδη, ο Φίλιπ Ροθ συνθέτει -μυθιστόρημα το μυθιστόρημα- ένα opus magnus, αντίστοιχης σχεδόν πνοής με την «Ανθρώπινη Κωμωδία» του Μπαλζάκ ή με το «Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο» του Προυστ.
Το γεγονός ότι ο Φίλιπ Ροθ εξακολουθεί να δέχεται δριμείες επιθέσεις προσμετράται από εμένα στα θετικά του. Οσο νωρίτερα γίνει ένας συγγραφέας κλασικός -τεθεί δηλαδή στο απυρόβλητο- τόσο γρηγορότερα θα αραχνιάσουν τα έργα του στις βιβλιοθήκες ή θα περιληφθούν στην ύλη των πληκτικών αναγνωστικών. Είμαι δε βέβαιος ότι το ανάθεμα του «φαλλοκράτη» που πρόσφατα του αποδόθηκε θα του προξένησε την ίδια θυμηδία που θα προκαλούσε στον Μπαλζάκ η κατηγορία ότι είναι «δεξιός» …
Στην πολιτικώς ορθή εποχή μας, πολλοί -όχι μόνο αναγνώστες αλλά και «επαΐοντες» κριτικοί- απαιτούν ο δημιουργός και οι ήρωές του να είναι ενάρετοι. Οπως αφαίρεσαν το τσιγάρο από το στόμα του αλόγου του Λούκυ Λουκ, έτσι θα αξίωναν να περικοπούν οι ερωτικές σκηνές από τα βιβλία του Φίλιπ Ροθ, ιδίως όταν ηλικιωμένοι άνδρες συνευρίσκονται με νεαρές γυναίκες. Μα δεν θα τους περάσει! Με ή χωρίς Βραβείο Νομπέλ, οι μυθιστορηματικές περσόνες του Φίλιπ Ροθ θα παραμένουν εξαίσιες και γελοίες, θλιμμένες και σαρκαστικές, συχνά απελπισμένες, μα ουδέποτε απελπιστικές. Οπως όλοι μας…
* Ο κ. Χρήστος Α. Χωμενίδης είναι συγγραφέας.