Αριστοφανης
Ειρήνη
σκην.: Πέτρος Φιλιππίδης
Θεατρική Διαδρομή
Ουιλιαμ Σαιξπηρ
Αμλετ
σκην.: Θέμης Μουμουλίδης
Η γνωστή ρήση Στρος-Καν για τους Ελληνες και τα «σκατά» (λίγο πριν αυτή ισχύσει και για τον ίδιο) θα μπορούσε να αναφέρεται στον Σκατομπούμπουρα, το ιπτάμενο βρωμερ-όχημα του Τρυγαίου της Αριστοφανικής «Ειρήνης», αν δεν ήταν γαλλικός ιδιωματισμός και αν ο ίδιος είχε καλύτερη κλασική παιδεία. Και θα… έπεφτε τελείως μέσα, αφού η σκηνή με το κοπροζύμωμα για το τάισμα του σκαθαριού αρέσει τόσο στο κοινό, όχι μόνο των απογόνων του Αριστοφάνη, αλλά και του Ραμπελαί.
Στην έναρξη των Επιδαυρίων («Θεατρική Διαδρομή»), ο σκηνοθέτης, διασκευαστής, πρωταγωνιστής Πέτρος Φιλιππίδης διάλεξε να προτάξει σ’ αυτήν την πρώτη, αβανταδόρικη σκηνή εμβόλιμο, πικρό, προαγώνα. Διπλό μάλιστα. Στην άδεια ορχήστρα μπαίνει τρέχοντας ένα παιδί φωνάζοντας κι αναζητώντας την εξαφανισμένη Ειρήνη. Ακολουθεί μια σκοτεινή «στρατιά» ανδρών με σύγχρονα ρούχα και φθηνές βαλίτσες, εσωτερικοί – εξωτερικοί μετανάστες, εξόριστοι της εργασίας και της ευημερίας. Ορχούμενοι και άδοντες αγαναχτισμένοι απευθύνονται στους υπαίτιους της δυστυχίας τους.
Από τις άδειες βαλίτσες της μίζερης ζωής βγαίνουν τα πρώτα ενδύματα της πληθωρικής σκηνής. Παρά τον εύκολο συμβολισμό αθωότητας που σηματοδοτεί στη σκηνή η εμφάνιση παιδιών, η παρέμβαση είναι ενδιαφέρουσα. Κάθησα στην άκρη του μαρμάρου με πλάτη στητή. Ετσι έμεινα μέχρι που εμφανίστηκε ο Πόλεμος – Χίτλερ πάνω σε άρμα των Ες-Ες, με μολοσσούς να το σέρνουν και μεταφραστή να μας μεταφέρει τα ακατάληπτα του Φύρερ μπροστά σ’ ένα γουδί – οβίδα (;). Κρίμα την έξοχη σκηνή.
Από εκεί κι έπειτα, η πλάτη μου έπαιρνε όλο και συχνότερα στάση απογοήτευσης. Ο σκηνοθέτης απεδείχθη βουλιμικός. Δεν αρκέστηκε στην πληθωρικότητα, στο χειμαρρώδες και χυμώδες του ίδιου του έργου. Δεν αρκέστηκε στις συνεχείς, πανηγυριώτικες παρεμβάσεις του χορού που το τέμνουν καθιστώντας το έτσι κι αλλιώς υπερκινητικό. Δεν αρκέστηκε στην απροσχημάτιστη, ελευθερόστομη και επικαιροποιημένη μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη. Ενέδωσε σε λαϊκίστικες εικονοπλασίες και λύσεις, εύκολους, συνεχείς σχολιασμούς -άλλοτε εύστοχους, άλλοτε όχι- που ξεχείλωναν τη δράση. Θα μου πει κάποιος, επιθεωρησιακή αδεία οι παρεμβάσεις.
Ολα, όμως, παίζονται στις δόσεις και στο τάιμινγκ. Η πολυδουλεμένη, έστω μονόδρομα, παράσταση μπούκωσε, πνίγηκε στις εκκρίσεις της. Είχε ανάγκη ο Πέτρος Φιλιππίδης ενός σκηνοθέτη – φύλακα του σκηνοθετικού ενθουσιασμού του. Σχολίαζε, σκηνικά, τις παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης που τον εξέθρεψε, λησμόνησε όμως το μέτρο του Κουν, που τόσο το έχει ανάγκη! Ακόμη και για να του δαμάσει τον ναρκισσισμό που ελλοχεύει πίσω από τον εξαιρετικό του Τρυγαίο.
Ηταν απολαυστικός, πολυσυλλεκτικός μιας μακράς παράδοσης Τρυγαίων και αυθεντικός μαζί, ήταν ο λαϊκός πρωταγωνιστής της κατά Αριστοφάνη «Τρυγωδίας», αλλά ούτε μια στιγμούλα αυτοϋπονομευτικός! Μπροστά από το χειροποίητο, σχολιαστικό σκηνικό του Γιάννη Κόττη, μέσα στα αδιάφορα, χρωματικά άστοχα κοστούμια -πλην του Τρυγαίου και του Ερμή- του Γιάννη Μετζικώφ, φωτισμένοι μαεστρικά από την Ελευθερία Ντεκώ, χορογραφημένοι δυναμικά από την Ελπίδα Νίνου υπό την τηλεοπτικού ύφους μουσική του Μίνωος Μάτσα, δυο δεκάδες άνδρες ηθοποιοί υποστήριξαν με οίστρο τη παράσταση.
Ξεχώρισε, αν και μονόχορδα θηλυπρεπής, ο Ερμής του ταλαντούχου Τάκη Παπαματθαίου και οι υπηρέτες Πάνος Σταθακόπουλος και Γιώργος Γαλίτης. Εύχομαι στην παράσταση, που θα την δει όλη η χώρα, να μη φουσκώσει κι άλλο από τις κολακείες του πλήθους. Εχει ψαχνό αρκετό. Κρίμα να ‘χει την τύχη φούσκας.
«Αμλετ»
Ετυχα στην πρεμιέρα του «Αμλετ» (σκηνοθεσία Θ. Μουμουλίδη), με τον Αιμ. Χειλάκη στον ομώνυμο ρόλο, Οφηλία την Ευγενία Δημητροπούλου, Πολώνιο τον Μάνο Βακούση και Γερτρούδη τη Μαρίνα Ψάλτη. Ξεπέρασα τον πειρασμό να ψιθυρίσω για το ζεύγος των πρωταγωνιστών του τηλεοπτικού «Νησιού» (Μανώλη – Αμλετ, Αννας – Οφηλίας): «τώρα που βρήκαμε παπά να θάψουμε 5-6». Οι καιροί γαρ δύσκολοι.
Ομως, δεν ξεπέρασα όλα τα εξόφθαλμα στερεότυπα που επιστράτευσε ο σκηνοθέτης για να καλοπιάσει το πανελλήνιο κοινό μιας μαμούθ περιοδείας. Δεν ξεπέρασα το μπλαζέ ύφος και τον αφόρητο ναρκισσισμό του πλακατζή Αμλετ – Χειλάκη. Την παγίδευση μιας νέας ηθοποιού, που ρίχθηκε αβοήθητη στο ποτάμι της τρέλας και εύγε της που αντιστάθηκε μαζί με τη Γερτρούδη της Μαρίνας Ψάλτη. Δεν ξεπέρασα την απροκάλυπτη διεκπεραίωση ως δήθεν θωράκιση στο συναίσθημα.
Τελικά, ώρες κρίσης και δημόσιας αδιαφορίας, διαλέγουν τα φαντάσματα της λαϊκής κολακείας να εμφανίζονται στις ρημαγμένες Ελσινόρες. Αγρυπνείτε.
Ποιος δεν θα ευχόταν να ζούσε ο Βαρβέρης, με κέφι για φεστιβαλικά δρομολόγια (Πειραιώς – Ηρώδειο – Επιδαύρους – ταράτσες – αυλές – μέγαρα) και να μοιράζει μετά τις Κυριακές το κριτικο-ποιητικό του πρόσφορο; Πριν απ’ όλους, εγώ. Και η τιμή, να κληρονομήσω το τμήμα της στήλης του, πικρή και μεγάλη μαζί.