Πρωτοδιάβασα για τον Ρότζερ Κέισμεντ (1864-1916), τον σφοδρό πολέμιο της αποικιοκρατίας, στους «Δακτύλιους του Κρόνου» του Ζέμπαλντ (εκδ. Αγρα). Η συνοπτική αφήγηση του απίθανα πολυκύμαντου βίου θύμιζε μυθιστορηματικό ήρωα που κινείται στα όρια του μύθου.
Ο Κέισμεντ τα έβαλε με το πανίσχυρο κράτος του Βελγίου, την κυβέρνηση του Περού, τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες της εποχής του πριν στραφεί κατά της βρετανικής αυτοκρατορίας παλεύοντας για την απελευθέρωση της Ιρλανδίας, ώστε τελικά να καταδικαστεί σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Στο «Ονειρο του Κέλτη» (εκδ. Καστανιώτη) ο Λιόσα εκμεταλλεύεται στο έπακρο τις αντιφάσεις και τα σκοτεινά σημεία μιας εξόχως αμφιλεγόμενης προσωπικότητας. «Ενας εξαιρετικά αντιφατικός χαρακτήρας. Ο,τι πρέπει για μυθιστόρημα», τόνισε στον Guardian.
Στο πρώτο βιβλίο του μετά το Νομπέλ, ο αναγνώστης δεν θα συναντήσει τις περίτεχνες αφηγηματικές τεχνικές που εντυπωσίασαν στο «Πράσινο σπίτι». Εδώ ο συγγραφέας εναλλάσσει ένα κεφάλαιο αναδρομής στο παρελθόν του Κέισμεντ από τη γέννηση μέχρι την φυλάκισή του, με ένα κεφάλαιο από το μυθιστορηματικό παρόν του βιβλίου, που εντοπίζεται στις τελευταίες μέρες της ζωής του στις φυλακές του Πέτονβιλ.
Η τρέχουσα τριτοπρόσωπη αφήγηση θυμίζει αρχικά δημοσιογραφικό λόγο. Οσο όμως αυτή προχωράει, ο Λιόσα εσωτερικεύει το μυθιστόρημα εστιάζοντας στις εσωτερικές συγκρούσεις του ήρωα, τις οποίες τα πρόσθετα δεδομένα καθιστούν ευκρινέστερες. Ενώ στην αρχή ο αναγνώστης γοητεύεται από τον περιπετειώδη βίο του Κέισμεντ, σταδιακά το ενδιαφέρον του μετατοπίζεται στο ανθρώπινο πρόσωπο του ήρωα.
Στα τρία χρόνια της συγγραφής του μυθιστορήματος, ο Λιόσα ταξίδεψε στο Κονγκό και στον Αμαζόνιο, ξεψάχνισε βιβλιοθήκες αναζητώντας τα ίχνη του Κέισμεντ, συνθέτοντας τελικά όχι απλώς ένα εξαιρετικά αληθοφανές και ερεθιστικό της αναγνωστικής περιέργειας λογοτεχνικό έργο, αλλά και ένα πολύπλευρό μυθιστόρημα, όπου θίγονται ουσιώδη και πολυεπίπεδα πολιτικά, φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα με προεκτάσεις στο σήμερα.
Ανάποδη διήγηση
Αρχίζοντας ανάποδα, το ολόψυχο δόσιμο του Κέισμεντ στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας, απότοκος της συνειδητοποίησης της αποικιοκρατικής εξάρτησης της πατρίδας από τη Βρετανία προσφέρει το έναυσμα στον αναγνώστη να συλλογιστεί τη θεμελιώδη διαφορά εθνικισμού και πατριωτισμού και τη μεταφυσική ουσία της έννοιας της θυσίας και της ελευθερίας.
Το τραγικό μαρτύριο ενός ανθρώπου που διχάζεται ανάμεσα στη βιολογική του ανάγκη για σεξουαλική απόλαυση και στην ανεκπλήρωτη υπαρξιακή του ανάγκη για μια σταθερή σχέση αγάπης, μας εξωθεί να εξετάσουμε το αδιέξοδο των σημερινών ερωτικών σχέσεων. Η δε καταγγελία των ανείπωτων φρικαλεοτήτων που δύναται να προκαλέσει η ανθρώπινη απληστία και δίψα για χρήμα εξελίσσεται σε μια φιλοσοφική διερώτηση για τη φύση του κακού, η οποία συνέχει ολόκληρο το μυθιστόρημα.
Η ανατομία των απάνθρωπων μεθόδων της αποικιοκρατίας, η οποία «καταστρέφει το πνεύμα πριν καταστρέψει το σώμα», παραπέμπει στη δημοφιλή θεωρία του σοκ, με την οποία η Ναόμι Κλάιν ερμηνεύει πειστικά τις πρακτικές του σύγχρονου επιθετικού νεοφιλελευθερισμού. Λεπτομέρειες, όπως λ.χ. το γεγονός ότι οι ιθαγενείς του Κονγκό και του Αμαζονίου χρεώνονταν τα εργαλεία με τα οποία εργάζονταν σε εξωφρενικές τιμές που τους υποχρέωναν να εργάζονται αμισθί για όλη τους τη ζωή προς όφελος των δανειστών τους, έχουν ενδιαφέρουσες ομοιότητες με τις τρέχουσες πρακτικές υπερχρέωσης μέσω δανεισμού εξασθενημένων οικονομιών. Με λίγα λόγια, το μυθιστόρημα του Λιόσα υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη πρόοδος περιορίζεται στην τεχνολογία, η οποία παρέχει ολοένα και πιο εξελιγμένες μεθόδους εκμετάλλευσης των ανθρώπων από τη μόνιμη και απαράλλαχτη απληστία και αδηφαγία. Καθιστώντας τους ανθρώπους υλόφρονες καταναλωτές, τους μετατρέπεις σε δούλους πρόσφορους προς εκμετάλλευση.