Σε μια καλή χρονιά εξελίσσεται το 2011 για τον αρχιμουσικό Μύρωνα Μιχαηλίδη. Ο 43χρονος αρχιμουσικός βρίσκεται εδώ και λίγους μήνες στο «τιμόνι» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ένα είδος «προαγωγής» από την προηγούμενη θέση του στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Το 2004 είχε παραλάβει έναν εσωστρεφή οργανισμό και όλοι του αναγνωρίζουν την καθολική μεταμόρφωσή του σε ένα δυναμικό και παραγωγικό σύνολο. Νέα αίθουσα δοκιμών, συνεργασία με διεθνείς δισκογραφικές εταιρείες, συναυλιακή περιουσία σε περιφέρεια και εξωτερικό, θεαματική αύξηση στα εισιτήρια και στα έσοδα.
Το εγχείρημα στην Εθνική Λυρική Σκηνή μοιάζει πολύ διαφορετικό. Και είναι: χρέος 16,8 εκατ. ευρώ με το «καλημέρα», απλήρωτοι προμηθευτές, ρεπερτόριο βασισμένο κυρίως σε επαναλήψεις λόγω «οικονομίας», ένας δυσκίνητος, γραφειοκρατικός μηχανισμός, προβληματισμένοι εργαζόμενοι σε ένα δυσοίωνο περιβάλλον περικοπών. Και το κερασάκι στην τούρτα, η απαξίωση της θέσης του καλλιτεχνικού διευθυντή μετά την εκδίωξη Λαζαρίδη. Στην πρώτη συνέντευξη στην «Κ» με τη νέα του ιδιότητα και λίγες ημέρες πριν από τη δεύτερη θερινή παραγωγή της Λυρικής στο Ηρώδειο («Ναμπούκο», από 26.7), ο Μύρων Μιχαηλίδης μιλάει για τη νέα πρόκληση στην καριέρα του και δηλώνει ότι σε εποχές κρίσης η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση.
– Τους μήνες που βρίσκεστε στη Λυρική υπήρξαν στιγμές προβληματισμού για την ορθότητα της επιλογής σας;
– Ούτε ένα δευτερόλεπτο. Θα σας πω ότι την ίδια σκέψη θα μπορούσα να είχα κάνει και στην αρχή της θητείας μου στη Θεσσαλονίκη. Είναι θέμα κριτηρίων και ιδεολογίας. Θέλεις να προσφέρεις στη δημιουργική σου ηλικία σε έναν δημόσιο οργανισμό; Θέλεις να χτίσεις κάτι; Δεν νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση από τη σημερινή συγκυρία.
– Τα τελευταία χρόνια στη Λυρική είχαμε προέδρους ισχυρότερους από τον καλλιτεχνικό διευθυντή. Αντίθετα με την καταστατική πρόβλεψη.
– Υπάρχει ένας νόμος, ο 2273 του ’94, στον οποίο προβλέπεται με σαφήνεια το διοικητικό μοντέλο της Λυρικής, όπου πραγματικά ο καλλιτεχνικός διευθυντής έχει την ευθύνη άσκησης της διοίκησης. Από τον χειρισμό και τα αποτελέσματα της καλλιτεχνικής διεύθυνσης εξαρτάται ο βαθμός εμπέδωσης της νομοθετικής πρόνοιας. Ενας καλλιτεχνικός διευθυντής που δεν έχει πρωτοβουλία, δημιουργικότητα αφήνει κενό χώρο. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει η αίσθηση ότι είμαστε όλοι μαζί μια ομάδα που στηρίζει ο ένας τον άλλον και αλληλοσυμπληρώνεται.
– Υπάρχουν αυτή τη στιγμή απλήρωτοι άνθρωποι μέσα στη Λυρική;
– Οχι, στο προσωπικό ούτε ένας. Και θα πρέπει να είμαστε το ίδιο προσεκτικοί για να μην προκύψει ξανά ένας τέτοιος κίνδυνος.
Φρέσκια ματιά
– Στην παρουσίαση του προγράμματος της νέας σεζόν σχολιάστηκε η παραγωγή του μιούζικαλ για τον Ωνάση.
– Η Λυρική έχει ένα μεγάλο, δικό της κοινό που τη στηρίζει και την ακολουθεί. Την ίδια στιγμή έχει και ένα δυνητικά μεγάλο κοινό που δεν το γνωρίζει ούτε η ίδια. Αυτό το κοινό μπορεί να προσεγγιστεί, είμαι απόλυτα πεπεισμένος, χωρίς να υπάρξει η παραμικρή σύγκρουση με το παραδοσιακό της κοινό. Αυτή η βασική αρχή ότι προσφέρουμε γνωστούς τίτλους μέσα από μια φρέσκια σκηνοθετική ματιά σημαίνει ότι ανανεώνουμε τη σχέση με το δικό μας κοινό που είχε κορεστεί με τις επαναλήψεις και, από την άλλη, λέμε σε όλους τους άλλους ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα λυρικό θέατρο που μπορεί να προσφέρει και μιούζικαλ, που δεν θα παίζει έναν δύο τίτλους οπερέτας όλα τα χρόνια αλλά θα ανακαλύπτει ξεχασμένους θησαυρούς και παίρνουμε την πρωτοβουλία να παρουσιάσουμε το αριστούργημα «Κρητικοπούλα» του Σαμάρα. Γίνονται προσεγγίσεις στο νέο δυνητικό κοινό, που όταν έρθει θα οσμωθεί με όσα άλλα θα συμβαίνουν στη Λυρική, θα αποτελέσει το μελλοντικό επιπλέον κοινό της Λυρικής.
– Αποδελτιώνοντας το πληθωρικό πρόγραμμα του 2011-12 καταλαβαίνω ότι είστε θιασώτης μιας πιο επιθετικής πολιτικής σε καιρούς κρίσης.
– Αυτοί είναι όροι του σύγχρονου μάνατζμεντ. Να μπαίνεις δυναμικά στο παιχνίδι, να βγαίνεις πάνω από το πρόβλημα αντί να τρέχεις πίσω του προσπαθώντας να το λύσεις. Κοιτάξτε, μπορείς να κάνεις μια παραγωγή που να σου κοστίσει 1 εκατ. ευρώ και να κάνεις την ίδια παραγωγή με το ένα τρίτο των χρημάτων. Ο προϋπολογισμός για την επόμενη χρονιά είναι στα 4 εκατ., όχι πολύ υψηλότερος από τις τελευταίες σεζόν. Πέρυσι κόστισε 3,6 εκατ. ενώ υπήρχαν αρκετές επαναλήψεις. Από την άλλη, το κοινό είχε ανάγκη από καινούργιες παραγωγές.
– Η Λυρική βρίσκεται στην καρδιά του κέντρου της Αθήνας. Σας προβληματίζει η κατάσταση των τελευταίων μηνών;
– Μια ολόκληρη ενότητα του προγραμματισμού μας έχει τίτλο «Δράσεις στην Αθήνα». Και το υπουργείο επεξεργάζεται σκέψεις σε αυτήν την κατεύθυνση. Θέλουμε η Λυρική να πάει στις γειτονιές, στις πλατείες, να γεμίσει το γκρίζο με χρώμα, να αντικατασταθεί ο άσχημος ή ο μονότονος ήχος με κάτι όμορφο. Να πούμε στον συμπολίτη μας ότι πέρα από ό, τι συμβαίνει υπάρχει μια άλλη πλευρά της ζωής που η καθημερινότητα σε εμποδίζει να δεις. Ουσιαστικά το εισιτήριο που πληρώνει κανείς για μια παράσταση της Λυρικής είναι μια συνδρομή για ένα τρίωρο όνειρο. Εμείς θέλουμε αυτό το όνειρο να το πάμε στις συνοικίες, έξω από τα σπίτια των ανθρώπων.
– Θα προλάβει η Λυρικη το ραντεβού με το 2015, όταν θα μετακομίσει στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
– Είμαστε σε στενή και εξαιρετική συνεργασία με το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και χαίρομαι που η διαδικασία έχει ξεκινήσει. Εκπονούμε τον νέο οργανισμό της Λυρικής Σκηνής, ο οποίος θα ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες και ανάγκες. Αυτό προβλέπει προετοιμασία του προσωπικού μας, ειδίκευση των ανθρώπων μας, δημιουργία νέων ειδικοτήτων, διοικητική αναδιάρθρωση του οργανισμού. Ως προς το καλλιτεχνικό δυναμικό, πιστεύω πάρα πολύ στις δυνατότητες του ελληνικού έμψυχου δυναμικού, συχνά υποτιμημένου, που πληρώνει λάθη που δεν είναι δικά του. Αν μια ορχήστρα δεν έχει καλή οργάνωση, δεν έχει καλή απόδοση, δεν είναι ποτέ μόνο ευθύνη του μουσικού. Πρέπει να δώσεις μια προοπτική σε αυτούς τους ανθρώπους, στους καλλιτέχνες, ένα όραμα. Με την προσπάθεια που κάνουμε, ευελπιστούμε στη διαφορά.
Εξοικονόμηση ενός εκατομμυρίου
– Σε πρόσφατο απολογισμό του ο πρόεδρος του Δ.Σ. Νίκος Μουρκογιάννης υποστηρίζει ότι το «καράβι» καταπλέει σε ήσυχα νερά. Εχετε την ίδια αίσθηση;
– Τα πράγματα εξακολουθούν να είναι δύσκολα, όπως εξάλλου και γενικότερα στη χώρα μας, αλλά υπάρχει προοπτική. Δίνεται βάρος στη μείωση των λειτουργικών δαπανών. Το τελευταίο διάστημα έχει ενταθεί απίστευτα η προσπάθεια. Ενα παράδειγμα αυτό που βλέπετε σήμερα. Τα γραφεία μας καταλαμβάνουν τον μισό χώρο στον όροφο του κτιρίου, κάνοντας σημαντική εξοικονόμηση πόρων, καταβάλλουμε πλέον το ένα τέταρτο του παλιού μισθώματος. Και στις παραγωγές μας υπάρχουν περιθώρια οικονομίας χωρίς αυτό να γίνεται εις βάρος του καλλιτεχνικού αποτελέσματος. Ναι, μπορεί η Λυρική να βαδίσει στο μέλλον με αισιοδοξία, χρειάζεται προσοχή ώρα με την ώρα αλλά φυσικά την ίδια στιγμή απαιτείται ολοκλήρωση της προσπάθειας για τον μηδενισμό του χρέους της Λυρικής μέχρι τις αρχές του 2013. Υπάρχει μια έκτακτη επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού για να μας βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση ενώ υπήρξαν διαπραγματεύσεις και με τους προμηθευτές μας, ένα είδος «haircut», από το οποίο εξοικονομήσαμε 1 εκατ. ευρώ. Τον Φεβρουάριο χρωστούσαμε 16,8 εκατ. Τώρα χρωστάμε 3 εκατ. λιγότερο, ένα εκατομμύριο μάλιστα λιγότερο χάρη στο haircut. Αυτό που είναι σημαντικό να ειπωθεί είναι πως η έκτακτη επιχορήγηση εκταμιεύεται μόνο όταν έχουμε να παρουσιάσουμε καλούς οικονομικούς δείκτες. Ελεγχόμαστε διαρκώς, δεν υπάρχει ένα μαγικό ραβδάκι που μας επιτρέπει να παίρνουμε χρήματα.