Το ατελιέ του Γιάννη Αδαμάκου στη λεωφόρο Αμαλίας είναι μια κρυψώνα τέχνης στην καρδιά της μεγαλούπολης αλλά και τόσο μακριά από αυτήν. Στον πρώτο όροφο ο καλλιτέχνης έχει στήσει το μικρό βασίλειό του σε δύο δωμάτια. Το ένα πιο φωτεινό, με ένα παράθυρο στον δρόμο, δίνει την αίσθηση ενός παρατηρητηρίου της έξω ζωής. Το άλλο, γεμάτο πίνακες μεγάλων διαστάσεων, σε ταξιδεύει στο σύμπαν του καλλιτέχνη, όπου η μορφή εμφανίζεται και εξαφανίζεται σε έναν χώρο άχρονο, φωτεινό αλλά και θλιμμένο ταυτόχρονα.
Γεννημένος το 1952 στον Πύργο Ηλείας, ο Γιάννης Αδαμάκος είχε την τύχη να μαθητεύσει δίπλα στον Γ. Μαυροΐδη, τον Δ. Μυταρά και τον Π. Τέτση. Οι επιρροές του, όμως, φαίνεται ότι έχουν προέλθει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, από τον Ρόθκο και τον Πόλοκ. Το ατελιέ στο κέντρο είναι το ένα καταφύγιο του Γιάννη Αδαμάκου, το άλλο είναι η Τήνος, όπου διατηρεί τον μικρό του καλοκαιρινό παράδεισο. Συζητάμε για την επόμενη έκθεση στο νησί του Πόρου, στην γκαλερί Citronne στα μέσα του Ιουλίου. Μια έκθεση σημαντική για πολλούς λόγους.
Στον καμβά
«Η έκθεση του Πόρου συνοδεύεται από τον πρώτο χρόνο της ζωής του γιου μου», εξομολογείται ο καλλιτέχνης. «Μέχρι τώρα δεν υπήρχε τίποτα να με αποσπάσει από το έργο μου. Δεν ξέρω ακόμα με τι τρόπο με έχει επηρεάσει, αλλά νιώθω ολοκληρωμένος». Συμπτωματικά είναι η 20ή ατομική του έκθεση. Σε αυτήν τη δουλειά ξαναμπαίνει η φιγούρα. «Ψάχνω τον τρόπο η φιγούρα να εισβάλει στον καμβά αλλά να δίνει την αίσθηση ότι την κυνηγούν. Η φιγούρα εισβάλλει σε ένα τοπίο που προϋπάρχει». Τα έργα μικρού και μεγάλου μεγέθους αλλάζουν συχνά θέση, έτσι ώστε να αποφασίσει ποια θα διαλέξει. «Δεν μπορώ να εκφραστώ στις μεσαίες διαστάσεις. Θέλω είτε να κινώ τον καρπό μου και να ελέγχω την κίνηση είτε να μπαίνω με όλο το σώμα μέσα του σαν να χορεύω. Είναι πολύ σημαντικός ο ρυθμός στα μεγάλα έργα».
Αναζήτηση
Από την πρώτη στιγμή που έπιασε το πινέλο, σε νεαρή ηλικία, μέχρι σήμερα, δεν σταματά να παιδεύεται στην τέχνη του. Αλλά η γέννηση ενός παιδιού τον οδηγεί σε μιαν άλλη διάσταση. Ο στόχος της καλλιτεχνικής εργασίας έχει κάτι κοινό με την ανατροφή ενός ανθρώπου. «Χρειάζομαι την εμπειρία, αλλά για να αποδώσω κάτι καινούργιο, χρειάζομαι και την έλλειψή της. Διότι η εμπειρία μπορεί να γίνει ένα βαρύ σακίδιο που θα σε τραβάει κάτω. Τρομερό δεν είναι αυτό; Το παιδί σού δίνει αυτό τον συνδυασμό. Εχεις το βάρος της ευθύνης αλλά έχεις τη διάθεση να παίξεις. Αυτός είναι ο στόχος στην τέχνη, να βγαίνει ένα έργο σαν να έχει προκύψει. Να μην είναι κατασκευασμένο. Να φαίνεται σαν να έχει φυσήξει ο άνεμος και να δημιουργήθηκε πάνω στον καμβά. Αναζητάς πάντα τη φρεσκάδα».
Πώς κατορθώνει να αποτυπώνει τις φιγούρες τόσο απούσες, και τα τοπία -αν και ερημωμένα- τόσο πολυπληθή; Σε αυτό το σχόλιο ο Γιάννης Αδαμάκος σαστίζει. «Μπορείς να το διαβάσεις αυτό στα έργα μου;», ρωτάει. «Αυτό προσπαθώ να κάνω. Είναι η αγωνία μου. Σε όλη την ιστορία της ζωγραφικής η σχέση φιγούρας – τοπίου είναι πάντα σε αντιδιαστολή. Είτε το τοπίο θα λειτουργούσε ως ταπετσαρία είτε η φιγούρα θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη για το τοπίο. Χρόνια προσπαθώ να φέρω αυτά τα δύο σε ένωση. Πολεμάω μέσα μου τη φιγούρα. Δικό μου πρόβλημα είναι, εγώ τη θεωρώ ενοχλητική, γι’ αυτό θέλω να την εντάξω και να την αποδομήσω».
Από το πρώτο του έργο μέχρι το τελευταίο ο Γιάννης Αδαμάκος φαίνεται συνεπής στην αγωνία του. Αλλωστε είναι θιασώτης της θεωρίας ότι ο κάθε καλλιτέχνης πάντα ένα έργο ζωγραφίζει. Ημιτελές, ολοκληρωμένο, ερωτήματα που τίθενται σε αλληλουχία καθώς η σκέψη του προχωρά σε βάθος. «Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να σταματήσεις. Πολλές φορές έχω καταστρέψει ένα έργο. Βάζεις μια πινελιά και μετά λες «χθες ήταν καλύτερα”. Αλλά ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Χρειάζεται ενόραση, να ακούσεις το ίδιο το έργο. Εκείνο έχει τους κώδικες που σου δείχνει πότε είναι ολοκληρωμένο».
Και η Εμιλι Ντίκινσον; Αυτή η νεαρή ύπαρξη που ταύτισε τη ζωή με τον θάνατο; Για τον Γιάννη Αδαμάκο είναι πιστή συνοδοιπόρος. Στην Τήνο μια περίοδο της ζωής του έμεινε μόνος για τέσσερις μήνες παρέα με τα ποιήματά της. Μέσα από τα ποιήματα αντλεί δύναμη. Δύναμη αυτογνωσίας. Η τέχνη του συγκινεί και τους «ειδικούς» της ψυχής. Κάποτε ένα φιλικό ζευγάρι ρώτησε τη Λούλα Αναγνωστάκη τι δώρο να πάρουν στον Χειμωνά. Και εκείνη είπε, «έναν πίνακα του Αδαμάκου».
Η σχέση του, όμως, με την ψυχιατρική δεν σταματά εδώ. «Προσπαθώ να κάνω μια φιγούρα που να αντιστέκεται στον χώρο αλλά να εισβάλει στο έργο και ο ίδιος ο χώρος. Να έχει μια επικοινωνία μαζί του, αλλά και να του αντιστέκεται. Να μην αλλοιώνει το ένα το άλλο». Αυτό είναι και το πρόβλημα της ψυχιατρικής, του είπε τότε ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Γ. Βασλαματζής, και τον κάλεσε στο συνέδριο «Ψυχιατρική και Τέχνη». Στην προβολή των έργων του μια ψυχίατρος σχολίασε: «Ευτυχώς που έχουμε τον ζωγράφο εδώ, γιατί διαφορετικά θα πίστευες ότι ανήκουν σε τρόφιμο ψυχιατρείου». Δεν αισθάνθηκε καθόλου προσβεβλημένος ο Γιάννης Αδαμάκος, του άρεσε το σχόλιο. «Θεωρώ ότι με αυτούς τους ανθρώπους την ίδια δουλειά κάνουμε. Απλώς εμείς μπαίνουμε και βγαίνουμε, εκείνοι δυστυχώς μπαίνουν και μένουν».
Το χρώμα παρόν απόν στην τέχνη του
Η πρώτη έκθεση «Τα δέντρα» και «Οι νύχτες από γραφίτη» ήταν η προσπάθειά του να κατακτήσει το σχέδιο. «Οταν ήμουν φοιτητής στην Καλών Τεχνών αισθανόμουν -και μου το επιβεβαίωναν όλοι- ότι ήμουν καλός στο χρώμα αλλά όχι τόσο καλός στο σχέδιο. Ως εκ τούτου προσπάθησα να νικήσω αυτή την αδυναμία μου και για 7-8 χρόνια δεν μπορούσα να πιάσω χρώμα. Δούλευα μόνο με μολύβια και σε διαφορετικά χαρτιά. Ηταν μια περιπέτεια στην οποία αφέθηκα. Το υλικό με συνεπήρε και αυτός ο διάλογος πήγε μακριά. Ξαναμπήκα στο χρώμα παίζοντας με μικρές κάρτες επ’ αφορμή μιας έκθεσης «Το εφήμερο στην τέχνη» της Μαρίας Μαραγκού. Το πρώτο χρώμα που χρησιμοποίησα ήταν το μπλε. Πέρναγα τη δική μου μπλε περίοδο. Νομίζω ότι είναι το πιο ανώδυνο, μπαίνει δειλά και μετά γίνεται έντονο. Το κίτρινο φέρνει την αντίθεση, είναι οξύ. Βάζω ασυνείδητα κίτρινο γιατί ταιριάζει στην εποχή μας. Νομίζω ότι ζούμε μια στρυφνή, αγωνιώδη περίοδο».
Η έκθεση του Γιάννη Αδαμάκου στην γκαλερί Citronne στον Πόρο εγκαινιάζεται στις 16 Ιουλίου 2011.