Πριν λίγες ημέρες έπεσε ξανά στα χέρια μου ένα κλασικό έργο. Το «The King’s Two Bodies» του Ernst Kantorowicz, μνημειώδες για τη μεσαιωνική πολιτική θεολογία τα τελευταία 60 και πλέον χρόνια.
Το πρώτο σώμα του Βασιλιά ήταν το θνητό, το «φυσικό». Ομοιο με των υπολοίπων υπηκόων του. Φθαρτό, πρόσκαιρο, υποκείμενο στις κακουχίες του χρόνου και της φύσης. Προορισμένο να πεθάνει.
Το δεύτερο σώμα του βασιλιά ήταν το «πολιτικό». Πνευματικό, αιώνιο, αιωρείτο στον άυλο κόσμο, ιδεατό. Ηταν αθάνατο και συμβόλιζε την εκ θεού προερχόμενη εξουσία του μονάρχη και βεβαίως τη μεταφορά της και τη συνέχιση της δυναστείας. Το ρητό «ο βασιλεύς πέθανε, ζήτω ο βασιλεύς» συνιστά την επιτομή του δισυπόστατου αυτού σχήματος.
Ο Kantorowicz εντόπισε για τους ιστορικούς και τους πολιτικούς επιστήμονες ένα σχήμα πολύτιμο, σχεδόν άφθαστο. Προφανώς ανάμεσα στο σχήμα αυτό και στο σήμερα δεν χωρούν ιστορικοί παραλληλισμοί. Ωστόσο, η ιδέα τούτη του ιδεατού «σώματος» που ίπταται, δεν περιορίζεται από το αδύναμο, φθαρτό σαρκίο, φέρνει συνειρμούς. Μια γρήγορη ματιά προς την τάξη που βρέθηκε με την ευθύνη να ασκεί την εξουσία για λογαριασμό όλων είναι αποκαρδιωτική και γι’ αυτούς, αλλά πρωτίστως για τους εξουσιαζόμενους. Αλλοι πασχίζουν περισσότερο, ορισμένοι λιγότερο, κάποιοι καθόλου. Απολύτως γυμνοί από εκείνη την αίσθηση των προηγούμενων χρόνων, των ανθρώπων οι οποίοι φέρουν πάνω τους την αόρατη αύρα της εξουσίας. Το «πολιτικό σώμα» στα μάτια της κοινωνίας, αιωρείται πλέον, αφήνοντας ένα κενό.
Φιλοσοφικό, αλλά και ουσιαστικό, μπροστά στα μάτια ανθρώπων οι οποίοι βιώνουν το κενό καθημερινά, δίχως την αίσθηση ότι ετούτο πρόκειται κάπως να καλυφθεί. Οτι δηλαδή το «πολιτικό σώμα» θα βρει ξανά ένα «φυσικό σώμα» ικανό να το φιλοξενήσει, θα του εμφυσήσει ξανά ζωή. Ωστε να δώσει την αίσθηση στον σαστισμένο από τα καθημερινά σοκ ότι μπορεί να του έχει εμπιστοσύνη. Τούτο, βέβαια, δεν μπορεί να συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη για μια σειρά από πρακτικούς, αλλά και από ένα βασικό ψυχολογικό λόγο. Οτι μαζί με το «πολιτικό σώμα» του ηγέτη, έχει εξατμιστεί και το ιδεώδες της ελπίδας από ολοένα και περισσότερους. Εχει αντικατασταθεί από τη μιζέρια, τη μεμψιμοιρία, τη χίπικη διαμαρτυρία, εν τέλει την απαισιοδοξία. Στο δικό μου μυαλό, τουλάχιστον, κατοικοεδρεύει τις μέρες αυτές αυτός ο εικονικός διαχωρισμός. Ενός πλήθους που κοιτάζει χάμω, ψάχνοντας κάθε μέρα τον δρόμο να συρθεί ώς το σπίτι. Και πάνω από αυτό ένα άλλο ιδεατό πλήθος, όπου η Ηγεσία, η Ελπίδα και η Ανασύνταξη αναμένουν καρτερικά την ώρα για τη μετενσάρκωσή τους.