Στο φιλμ «Οταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι», πιθανώς την τελευταία μεγάλη αμερικανική κωμωδία που περιγράφει τους άνδρες και τις γυναίκες όχι μόνο ως ενήλικους ανθρώπους αλλά και ως οριακά συμβατούς, ακούγεται ο περίφημος ισχυρισμός ότι οι άνδρες και οι γυναίκες δεν μπορούν να είναι φίλοι. Παρά τον σεβασμό μου γι’ αυτήν την εξαιρετική ταινία, στο συγκεκριμένο σημείο διαφωνούσα εδώ και πολύ καιρό με τη σεναριογράφο, τη Νόρα Εφρον. Εχω πολλούς άρρενες φίλους με τους οποίους «το θέμα με το σεξ», όπως το αποκαλεί ο Χάρι, δεν έγινε ποτέ εμπόδιο στη φιλία μας.
Ωστόσο, τόσο η Νόρα Εφρον όσο κι εγώ φαίνεται ότι έχουμε άδικο. Οχι μόνο άνδρες και γυναίκες είναι πιθανόν να μη γίνονται ποτέ φίλοι, αλλά επίσης δεν μπορούν να ανεχθούν να βρίσκονται μαζί στην ίδια ταινία. Αυτό το καλοκαίρι, ο πανάρχαιος πόλεμος των φύλων παίζεται στους κινηματογράφους με το «Hangover Part II» στη μία γωνιά και, για τις κυρίες, με τις «Φιλενάδες» στην άλλη.
Το «Hangover Part II» είναι κωμικό μόνο στον τρόπο που περιφρονεί το κοινό του: είναι ακριβώς το ίδιο με το «Hangover», με μοναδικά ίχνη καινοτομίας ότι η Μπανγκόκ έχει αντικαταστήσει το Λας Βέγκας, μια μαϊμού έχει πάρει τη θέση του μωρού και ένας εξαφανισμένος κουνιάδος τη θέση του εξαφανισμένου γκρουμ. Οι «Φιλενάδες» άρχισαν να προβάλλονται στις ΗΠΑ τον Ιούνιο με μεγάλες ευθύνες στους ντελικάτους ώμους τους. «Φιλενάδες: μπορούν και οι γυναίκες να είναι αστείες;» ρωτούσε με κακεντρέχεια η ιστοσελίδα Gawker. Ευτυχώς, όμως, η ταινία απέδειξε ότι το να διαθέτεις γυναικεία γεννητικά όργανα δεν αποτελεί εμπόδιο στο να διαθέτεις κωμικό ταλέντο.
Ωστόσο, κάτι λείπει και από τις δύο ταινίες: το άλλο φύλο. Η μία είναι ολοκληρωτικά γυναικεία και η άλλη, όπως συνήθως συμβαίνει με τις αμερικανικές κωμωδίες, σχεδόν αποκλειστικά αρσενική. Αυτό είναι παράδοξο από μόνο του (το κοινό του ’50 μπορούσε να διασκεδάζει με την Κάθριν Χέπμπορν και τον Κάρι Γκραντ να πετάνε έξυπνες ατάκες στην ίδια οθόνη), αλλά εκείνο που υπογραμμίζει το πραγματικό πρόβλημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωπες οι γυναίκες κωμικοί σήμερα, είναι ο τρόπος που οι ταινίες αυτές επηρεάζουν τον διαχωρισμό των φύλων.
Στις «Φιλενάδες», οι άνδρες σκιαγραφούνται περιθωριακά, αλλά έχουν προσωπικότητα και δεν αποτελούν απειλή για τους φιλικούς δεσμούς ανάμεσα στις γυναίκες. Στο «Hangover Part II», οι γυναίκες δεν έχουν άλλους ρόλους από της στρίγκλας συζύγου και της σέξι αλλά αφασικής γκομενίτσας, και μόνο όταν οι άνδρες ξεφεύγουν από τις συζύγους και τις φιλενάδες τους, μπορούν να βρουν τον εαυτό τους.
Για πολύ καιρό, οι αμερικανικές κωμωδίες αγωνίζονται να επινοήσουν κάποιο ρόλο για τις γυναίκες, άλλο από της ψυχοβγάλτρας συζύγου και της σέξι χαζογκόμενας. Αυτό εν μέρει συμβαίνει γιατί μόνο το 17% των σκηνοθετών, παραγωγών και σεναριογράφων στο Χόλιγουντ είναι γυναίκες, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ενώ οι ταινίες όπου οι πρωταγωνίστριες διαθέτουν πλήρεις διανοητικές ικανότητες είναι συνήθως γραμμένες και σκηνοθετημένες από γυναίκες.
Θα ήταν εύκολο να μεμφθούμε τον Τζαντ Απατοου, τον δημιουργό του κινηματογραφικού είδους που αποκλήθηκε bromance (από τις λέξεις brothers και romance), ως υπεύθυνο αυτής της τάσης. Πολλοί, άλλωστε, είδαν τις «Φιλενάδες», στις οποίες ήταν παραγωγός, ως την εξιλέωσή του. Είναι γεγονός ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του Απατοου, το φιλμ «Με την πρώτη», έδωσε έμφαση στο ότι οι «άτακτοι» άνδρες έχουν άδικο και η γκρινιάρα σύζυγος έχει το δίκιο με το μέρος της. Κι εδώ, όμως, όλες οι αστείες ατάκες ακούγονται από τους άνδρες.
Υπάρχει πάντως και ένας άλλος παράγοντας, και αυτός δεν είναι ότι οι γυναίκες δεν έχουν χιούμορ. Είναι το ότι οι γυναίκες με χιούμορ φαίνεται να απωθούν το ανδρικό κοινό. Ετσι, οι γυναίκες κωμικοί ηθοποιοί δεν αξιοποιούνται όσο θα έπρεπε. Σε άρθρο του στο περιοδικό «Νιου Γιόρκερ», ο Μάικλ Σάνμπεργκ σημείωσε: «Αν κάνεις μια ανδρική κωμωδία θα προσελκύσεις και γυναίκες, αν όμως κάνεις μια γυναικεία κωμωδία οι άντρες θα πούνε «α, αυτά είναι κοριτσίστικα πράγματα»». Αυτό είναι απελπιστικά αληθινό. Παρά τις εξαιρετικές κριτικές που γράφτηκαν για τις «Φιλενάδες» και τις κατεδαφιστικές για το «Hangover Part II», η πρώτη ταινία έκανε λιγότερο από το ένα τρίτο των εισπράξεων της δεύτερης το πρώτο τριήμερο προβολής στις ΗΠΑ.
Γι’ αυτό, λοιπόν, οι «Φιλενάδες» θα είναι η εξαίρεση και το «Hangover» ο κανόνας. Φαίνεται ότι ο Χάρι είχε δίκιο: «Το θέμα με το σεξ», αυτή η παμπάλαια πάλη των φύλων, μπαίνει εμπόδιο.
Το όνειρο του εργένη και η στρίγκλα σύζυγος
Μια άλλη πρόσφατη κωμωδία που μοιάζει παράξενα με το «Hangover Part II» από αυτή την άποψη, είναι το φιλμ «Μεσάνυχτα στο Παρίσι» του Γούντι Αλεν. Ο Τζιλ, που τον ερμηνεύει ο Οουεν Ουίλσον, μπορεί να συγγράφει το μυθιστόρημά του μόνο όταν ξεφεύγει από τη φριχτή αρραβωνιαστικιά του, που την παίζει η Ρέιτσελ Μακ Ανταμς. Ο Ουίλσον και η Μακ Ανταμς πρωταγωνιστούσαν επίσης στους «Γαμομπελάδες». Το «Μεσάνυχτα στο Παρίσι» θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το σίκουελ εκείνης της ταινίας, καθώς οι δυο τους παίζουν τους ίδιους ρόλους: εκείνη είναι κόρη πλούσιων γονιών κι εκείνος είναι απλώς ο Οουεν Ουίλσον. Ομως, η Μακ Ανταμς έχει μεταμορφωθεί από το γλυκό κορίτσι των «Γαμομπελάδων» στη στρίγκλα στην οποία, σύμφωνα με τις αμερικανικές κωμωδίες, μετατρέπονται όλες οι γυναίκες όταν καπαρώσουν τον άντρα τους. Αλλες δύο ταινίες που βγήκαν το καλοκαίρι στις ΗΠΑ, οι «Crazy Stupid Love» και «The Change-Up», βασίζονται επίσης στην ιδέα ότι η ζωή του εργένη είναι το όνειρο και η ζωή του παντρεμένου ισοδυναμεί με ευνουχισμό. Δύσκολα μπορείς να κρίνεις ποιος θα έπρεπε να προσβληθεί πιο πολύ από αυτό το κλισέ: οι γυναίκες που σκιαγραφούνται σαν στρίγκλες χωρίς ίχνος χιούμορ ή οι άντρες που αναλαμβάνουν τον ρόλο του πάσχοντος από παλιμπαιδισμό ενήλικου.