Ο πολιτισμός βάλλεται πρώτος στην κρίση

Ο πολιτισμός βάλλεται πρώτος στην κρίση

6' 59" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εδώ και πέντε χρόνια ζει στη Βιέννη και πηγαινοέρχεται στην Αθήνα. Η μέτζο – σοπράνο Αννα Παγκάλου τον τελευταίο καιρό δέχεται σχεδόν την ίδια ερώτηση: πώς αντιμετωπίζουμε τα πράγματα στη ζωή εμείς οι Ελληνες. «Για τους κεντροευρωπαίους το να μη δουλεύεις για τη λύση, όποια και αν είναι η αιτία που δημιούργησε το πρόβλημα, είναι ακατανόητο. Δεν καταλαβαίνουν ούτε βέβαια δικαιολογούν τις πορείες, τις συγκεντρώσεις, τα επεισόδια. Η λογική τους είναι ότι εφόσον εντοπίστηκε το πρόβλημα, δουλεύουμε όλοι για την επίλυσή του». Αλλά για να μη δημιουργήσουμε λανθασμένες, όπως λέει εντυπώσεις, εξηγεί πως από την άλλη «υπάρχει σεβασμός στον πολιτισμό μας».

Ερμηνεύτρια του κλασικού τραγουδιού με σπουδές δίπλα στην Κρίστα Λούντβιχ στη Βιέννη, την Αντονιέτα Στέλα στη Ρώμη και με τις Μαρίνα Κρίλοβιτς και Μέχτιλντ Σταματάκη στην Αθήνα, λέει πως υπάρχει «άλλη αντιμετώπιση και σεβασμός απέναντι στον Ελληνα καλλιτέχνη». Βέβαια, αν δεν ήταν κλασική ερμηνεύτρια κι έκανε άλλο επάγγελμα, δεν γνωρίζει πώς θα την αντιμετώπιζαν.

Αυτές τις ημέρες η Αννα Παγκάλου κάνει πρόβες για τη συμμετοχή της στο 11ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου. Με μαέστρο τον Αλκη Μπαλτά θα ερμηνεύσει στις 6 του μηνός μαζί με τη σοπράνο Λένια Ζαφειροπούλου τραγούδια που έχουν θέμα τους την Παναγία.

– Η κρίση έχει χτυπήσει όλα τα επαγγέλματα. Το δικό σας που ποτέ δεν εκτιμήθηκε αρκούντος στην Ελλάδα έχει υποστεί μεγαλύτερο πλήγμα;

– Οπως όλοι οι χώροι. Παρ’ όλα αυτά είναι μια εξαιρετικά δημιουργική περίοδος για την τέχνη. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε νέα δεδομένα. Να πάρουμε οι καλλιτέχνες την ευθύνη της προσωπικής δημιουργίας και να μην περιμένουμε από κανέναν τίποτα. Αυτό φέρνει τα νέα πράγματα. Ηδη διακρίνει κανείς μεγαλύτερη συλλογικότητα και κατανόηση στις συνεργασίες.

Παγκόσμια

– Στον χώρο του λαϊκού τραγουδιού και της ποπ μειώνονται οι απαιτήσεις και πολλοί έβαλαν νερό στο κρασί τους, προκειμένου να κρατήσουν μια θέση στον χώρο. Τέτοιες αλλαγές γίνονται και στο κλασικό τραγούδι;

– Ναι γιατί η κρίση είναι παγκόσμια, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Πολλές περικοπές έγιναν σε θέατρα της Γερμανίας, αλλά και αλλαγές συμβολαίων στις όπερες. Ο πολιτισμός είναι ο πρώτος που βάλλεται σε τέτοιες περιόδους δεν πρέπει να ξεχνάμε ωστόσο πως η δημιουργία δεν θα σταματήσει ποτέ.

– Στο επίκεντρο του κλασικού κόσμου, τις γερμανόφωνες χώρες, τι άλλες αλλαγές διαπιστώνετε;

– Υπάρχουν μεγάλες αλλαγές στα συμβόλαια. Δεν είναι ετήσια πια, αλλά συμβάσεις έργου το πολύ εννέα μηνών. Πολλά θέατρα κινδυνεύουν, κυρίως τα μικρά. Το κοινό πάντως δεν το διαμορφώνεις μόνο στα μεγάλα θέατρα, αλλά και στις μικρές σκηνές. Οταν το τρίτης κατηγορίας θέατρο της Γερμανίας έχει ένα επίπεδο Α, το μεγάλο θέατρο πρέπει να είναι σκάλες πιο πάνω. Αυτά απευθύνονται και σε πολλούς τουρίστες. Στην Οπερα της Βιέννης οι όπερες ρεπερτορίου απευθύνονται κυρίως σε αυτούς, είναι όμως και ο χώρος δοκιμής των νέων τραγουδιστών. Ενας Βιεννέζος έχει δει τη «Λα Μποέμ» 60 φορές στη ζωή του. Πρέπει να του προσφέρεις μια νέα παραγωγή με τα μεγαλύτερα ονόματα για να την παρακολουθήσει. Δεν θα δει πάλι την ίδια όπερα αν δεν έχει κάτι διαφορετικό, κάτι πιο εξειδικευμένο.

– Οι συνάδελφοί σας γιατί ανησυχούν;

– Οι ερμηνευτές συχνά πιέζονται από τα θέατρα για λόγους οικονομίας, να τραγουδούν και ρόλους οι οποίοι δεν ταιριάζουν στη φωνή τους. Η υποχώρηση αυτή μπορεί να έχει επιπτώσεις στην εξέλιξή τους. Για τον καλλιτέχνη λοιπόν δεν είναι μόνο η διαβίωση το πρόβλημα. Οι αλλαγές αυτές αφορούν και θεσμούς, ορχήστρες, καλλιτέχνες, δισκογραφικές εταιρείες. Ολο το φάσμα.

Ορχήστρες

– Στην Ελλάδα το ΥΠΠΟΤ ετοιμάζεται να βάλει μια τάξη στις ορχήστρες. Θεωρείτε ότι έχουμε πολλές;

– Οι ορχήστρες ποτέ δεν είναι αρκετές. Αλλωστε κάθε μια ειδικεύεται σε διαφορετικό ρεπερτόριο. Εκείνο που χρειάζεται στη χώρα μας είναι μια διαφορετική διαχείριση στο επίπεδο του μάνατζμεντ. Εχουν γίνει τεράστια βήματα με τη δημιουργία του Μεγάρου Μουσικής και είναι σημαντικό ότι έχουμε τη Στέγη Γραμμάτων και τους νέους χώρους που ετοιμάζει το «Ιδρυμα Νιάρχου» στο Φάληρο. Ολα θα βοηθήσουν ώστε να μειώσουμε την απόσταση γνωριμίας με το κοινό. Στο εξωτερικό γίνονται πολλά πράγματα ακόμη και σε γκαλερί. Μουσική με ζωγραφική, συναυλίες σε εκκλησίες, σε μικρούς χώρους. Η σύμπτυξη των τεχνών έχει ενδιαφέρον και θα φέρει πολύ κόσμο κοντά σε αυτό το είδος.

– Οι νέες οπτικές που δίνει η τεχνολογία έχει επηρεάσει τον χώρο σας;

– H πρόσβαση σε κάθε μουσική βιβλιοθήκη, όπως της Νaxos αλλά και άλλων από όποιο σημείο του κόσμου κι αν βρίσκεσαι είναι σημαντικό βήμα. Μπορείς να βρεις ό, τι θέλεις. Ανοίγονται τεράστιοι ορίζοντες για να εμπλουτίσει κανείς την εμπειρία του ακροατή. Είμαι συνδρομήτρια στην ιστοσελίδα της Φιλαρμονικής του Βερολίνου όπου κάθε Παρασκευή έχει συναυλία την οποία αν δεν μπορείς να παρακολουθήσεις από κοντά, σου δίνεται η ευκαιρία ηλεκτρονικά. Κι όλα αυτά με συνδρομές της τάξης των 150 ευρώ τον χρόνο. Θα μπορούσε να είναι μια ανάσα για τον κόσμο που βρίσκεται στην επαρχία, τα νησιά και δεν μπορούν να πάνε σε συναυλία. Είναι ένας μαγικός κόσμος.

Οι σκηνοθέτες

– Το στοιχείο της εμφάνισης παίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο και στον χώρο του κλασικού τραγουδιού. Μάλιστα οι νέες σοπράνο παίζουν έντονα όχι απλώς με την ομορφιά, αλλά με τη σεξουαλικότητά τους, όπως η υψίφωνος Αννα Νετρέμπκο η οποία υιοθέτησε τη λαϊφστάιλ συμπεριφορά ποπ καλλιτεχνών.

– Οταν η ομορφιά είναι από τα βασικά πρότυπα παντού δεν θα μπορούσε να μην αγγίξει και τον κόσμο του συγκεκριμένου θεάματος. Η τέχνη μας δεν είναι ξεχωριστή από τον υπόλοιπο πλανήτη. Μπορώ να το καταλάβω, αλλά μερικές φορές φτάνουν στην υπερβολή με αποτέλεσμα κάποιος που δεν διαθέτει την εμφάνιση να μην έχει την ευκαιρία να κάνει κάτι πολύ σημαντικό. Ζούμε στην εποχή των σκηνοθετών των οποίων συχνά κάποια κριτήρια δεν είναι τόσο καλά συνδεδεμένα με την καλλιτεχνία. Παράδειγμα η Ντέμπορα Βόιτ -από τις μεγαλύτερες δραματικές σοπράνο- όταν κάποια στιγμή ήταν υπέρβαρη αναγκάστηκε να χάσει 14 κιλά για να μπορέσει να συνεχίσει την καριέρα της. Σκηνοθέτης βλέποντάς την στο θέατρο, της είπε ότι δεν τη θέλει. Ενα τέτοιο όνομα! Θέλω να πω ότι απ’ αυτό το πρότυπο δεν γλίτωσε κανείς. Ούτε τέτοιοι διάσημοι καλλιτέχνες. Στο επάγγελμά μας υπάρχει ένας πρωταθλητισμός.

– Οι επικοινωνιακές τακτικές φτάνουν και στα ειδύλλια. Οπως ο Ρομπέρτο Αλάνια με την Αντζελα Γκεοργκίου πριν χωρίσουν ή τώρα η Νετρέμπκο με τον ουρουγουανικής καταγωγής μπασοβαρύτονο Ερβιν Σροτ.

– Είναι το μάρκετιγκ της εποχής. Οπως στο σινεμά, όταν ένα διάσημο ζευγάρι παίζει σε μια ταινία τους κλείνεις και για την επόμενη. Τα ειδύλλια πάντως νομίζω ότι έπαιξαν επικοινωνιακά κυρίως τη δεκαετία του ’90.

Ρίσκο

– Πολλές παραστάσεις της όπερας φτάνουν από το νεωτερικό στο γελοίο. Πώς σας φαίνονται όλα αυτά;

– Το ρίσκο μου αρέσει. Σε κάτι που αρχίζει να φθίνει οφείλεις να αναζητήσεις εκείνο που μπορεί να το κάνει πιο ζωντανό. Αν δεν πειραματιστείς δεν μπορείς να βρεις την ισορροπία.

– Πολλοί συνάδελφοί σας φλερτάρουν με το κροσόβερ.

– Αν το κάνει κάποιος επειδή το αγαπάει κι όχι επειδή είναι ο τρόπος για να γίνει πιο εμπορικός, είμαι σύμφωνη. Είναι ένας δρόμος για να έρθει η κλασική μουσική κοντά σε ανθρώπους που δεν τη γνωρίζουν.

– Εσείς ακούτε άλλα είδη μουσικής;

– Ναι, αν και ομολογώ ότι το 95% του χρόνου μου ακούω κλασική. Μου αρέσει η τζαζ ή ένα ωραίο ρεμπέτικο. Αρκεί να μην έχει μικρόφωνο. Αν ακούσω μια τσαμπούνα μετρίου επιπέδου δεν θα αντέξω, στην Τζιά όμως άκουσα την ωραιότερη από έναν παπά.

«Γέλιο και λυγμοί απαγορεύονται»

– Κάνετε ασκήσεις στη φωνή σας;

– Οφείλω να κάνω γυμνάσματα κάθε μέρα, οποιαδήποτε ώρα. Οπως ο πρωταθλητής γυμνάζεται ακόμη και στις διακοπές του, έτσι είμαστε και εμείς. Δεν μπορείς να καπνίζεις, να ξενυχτάς, να τρως άσχημα. Η πιο σκληρή οδηγία είναι ότι δεν πρέπει να γελάς πάρα πολύ ούτε να κλαις πολύ. Το γέλιο που βγαίνει από την καρδιά σου όπως και οι λυγμοί απαγορεύονται. Κουράζουν τις χορδές, τις τραυματίζουν.

– Μπορεί να υπάρχει προσωπική ζωή σε όλα αυτά;

– Αρκεί να υπάρξει το περιβάλλον που θα την κατανοήσει.

– Οι μαέστροι έχουν προβλήματα με τη μέση, οι βιολιστές με τα χέρια και τον αυχένα, οι πνευστοί με τους πνεύμονες. Οι τραγουδιστές της κλασικής τι πληρώνουν για το ταλέντο τους;

– Το όργανο δεν είναι οι φωνητικές χορδές, αλλά το σώμα. Είναι σαν το βιολοντσέλο. Αν είχαμε μόνο τις χορδές δεν θα ηχούσε. Το ξύλο είναι που ηχεί. Αυτή είναι η αντιστοιχία και για το τραγούδι. Ο πολλαπλασιασμός του ήχου για να μπορέσεις να έχεις μια φωνή που απλώνεται σε ένα θέατρο χωρίς μικροφωνική εγκατάσταση, είναι το ζητούμενο στο κλασικό τραγούδι. Πρέπει να χρησιμοποιείς όλους τους εσωτερικούς χώρους του σώματός σου. Συνεπώς, είναι φοβερά επίπονο όταν δουλεύεις ώρες, ακόμη και για τη μέση. Θα μπορούσε να είναι τα πάντα και τίποτα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή