Η ηθική κρίση μέσα από δύο ανθρώπινες ιστορίες

Η ηθική κρίση μέσα από δύο ανθρώπινες ιστορίες

3' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

GRAHAM GRΕΕΝΕ

Ο Τρίτος Ανθρωπος – Η πτώση ενός ειδώλου

μτφ: Αννα Παπασταύρου

εκδ. Αγρα

Ο Τρίτος Ανθρωπος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Κλασικό φιλμ νουάρ του Κάρολ Ριντ (1949) -σταθμός στο είδος, αλλά και στη συγγραφική καριέρα του Γκράχαμ Γκριν- γράφτηκε αποκλειστικά για να αποτελέσει το σενάριο της ταινίας και όχι για να διαβαστεί. Το κείμενο, δηλαδή το βιβλίο, προέκυψε από το σκαρίφημα που έγραψε ο συγγραφέας σε λογοτεχνική μορφή, ώστε να μπορέσει να σχεδιάσει τους χαρακτήρες και την πλοκή της ιστορίας. «Το πιο σκοτεινό δημιούργημα του Γκράχαμ Γκριν, Ο Τρίτος Ανθρωπος, τελειώνει με μια ανταλλαγή πυροβολισμών στους υπονόμους της Βιέννης και με τον θάνατο του απατεώνα Χάρι Λάιμ», σημειώνει ο Ιαν Τόμσον, στην εισαγωγή της έκδοσης. «Προσήλυτος στον καθολικισμό, ο Γκριν βρήκε μια ταιριαστή απεικόνιση της παρακμής του ανθρώπου στα ζοφερά υπόγεια της πόλης. Και ο Λάιμ, με τον αλήτικο αμοραλισμό του, είναι ένας αναγνωρίσιμος ήρωας του Γκριν. Το λογοτεχνικό ενδιαφέρον του Γκριμ δεν περιοριζόταν απλώς στο να περιγράφει άθλιους απατεώνες και άλλους ύποπτους τύπους· ήθελε να ανατάμει τον ηθικά αμφίσημο κόσμο τους».

Πράγματι, είναι κοινός τόπος στα μυθιστορήματα του Γκριν η ηθική πτώση των ηρώων του η οποία προέρχεται από την απώλεια κάθε είδους πίστης. Στον Τρίτο Ανθρωπο θα βρει την ιδανική ατμόσφαιρα στη θλιβερή μεταπολεμική Βιέννη των ερειπίων, της εξαθλίωσης και των τεσσάρων ζωνών κατοχής -ρωσική, αμερικανική, γαλλική, βρετανική- για να περιγράψει το ηθικό τέλμα ενός κόσμου που μόλις έχει βγει από τη φρίκη ενός παγκοσμίου πολέμου, μέσα από μια ιστορία απάτης, αφοσίωσης και ανδρικής φιλίας.

Ο Ρόλο Μάρτινς, ένας συγγραφέας της συμφοράς, φθάνει στη Βιέννη ύστερα από πρόσκληση του καλύτερού του φίλου, Χάρι Λάιμ. Την πρώτη όμως μέρα της αφίξεώς του παρευρίσκεται στην κηδεία του φίλου του μαθαίνοντας ότι σκοτώθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Ωστόσο, σε λίγο θα ανακαλύψει ότι τα πράγματα είναι κάπως περιπλεγμένα. Από την αστυνομία διαρρέει ότι ο Λάιμ πουλούσε στη μαύρη αγορά νοθευμένη πενικιλίνη. Ο Μάρτινς τότε θα αρχίσει μία έρευνα για να αποδείξει την αθωότητα του φίλου του, ώσπου θα μάθει ότι ο ίδιος ο Λάιμ σκηνοθέτησε τον θάνατό του για να αποφύγει τη σύλληψή του. Ο επίλογος θα γραφτεί στους υπονόμους με τον Ρόλο Μάρτινς να πυροβολεί και να σκοτώνει τον παλιό του φίλο.

Εάν στον Τρίτο Ανθρωπο εξυφαίνεται το φάντασμα της ανδρικής φιλίας, στην Πτώση ενός ειδώλου έχουμε τη φιλία ενός εφτάχρονου αγοριού με έναν ώριμο άνδρα. Η σύντομη νουβέλα -αναμφισβήτητα μία από τις καλύτερες ιστορίες του Γκράχαμ Γκριν- δημοσιεύεται το 1938 με τον τίτλο Το δωμάτιο στο υπόγειο, για να γίνει κι αυτή κινηματογραφική ταινία από τον Κάρολ Ριντ το 1948 ως Η πτώση ενός ειδώλου. Ενα μικρό αγόρι μεγαλοαστικής οικογένειας αφήνεται για μερικές μέρες από τους γονείς του στη φροντίδα του μπάτλερ τους Μπέινς και της αυταρχικής και ζηλότυπης γυναίκας του, στο αρχοντικό τους στο Λονδίνο. Η αφοσίωση του μικρού Φίλιπ στον Μπέινς αγγίζει τα όρια της εξιδανίκευσης – όπως ακριβώς συμβαίνει με την εξιδανίκευση του Χάρι Λάιμ από τον φίλο του Ρόλο Μάρτινς στον Τρίτο Ανθρωπο. Οι δυο τους θα αναπτύξουν μία ιδιαίτερα στενή σχέση. Το μικρό αγόρι θα νιώσει να μπερδεύεται (και να το μπερδεύουν) στον κόσμο των μεγάλων και να εκδιώκεται από τον παιδικό του παράδεισο. Οταν η κυρία Μπέινς θα βρεθεί δολοφονημένη στο σπίτι από τον άπιστο σύζυγό της, ο Φίλιπ, χωρίς να το συνειδητοποιεί, μέσα από την αθωότητά του, θα γίνει η αιτία για να φτάσει η αστυνομία αμέσως στα ίχνη του δολοφόνου. Το αγόρι έκτοτε θα στιγματιστεί συναισθηματικά από το τραύμα της «προδοσίας».

Η απαράμιλλη γοητεία και το πνεύμα του Γκράχαμ Γκριν, πνεύμα μεγάλου συγγραφέα και συγχρόνως ενός καθολικού ηθικολόγου, εξερευνά έναν κόσμο ρευστών ορίων. Τόσο στον Τρίτο Ανθρωπο όσο και στην Πτώση ενός ειδώλου η ηθική κρίση και η έλλειψη πίστης των ηρώων του «απηχούν μία συναίσθηση της αμαρτίας και της ανθρώπινης αθλιότητας», όπως συμπληρώνει ο Ιαν Τόμσον.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή