Για να υπάρξει θρίλερ χρειάζεται ένα έγκλημα, ενίοτε όμως ο κανόνας αυτός αναιρείται, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το θρίλερ αυτοσυστήνεται ως πολιτικό. Ακόμη και για αυτές τις εξαιρέσεις, όμως, δεν αποκλείεται a priori ένας βίαιος θάνατος, ένα πτώμα. Πόσω μάλλον, όταν το κέντρο βάρους του θρίλερ μετατοπίζεται από το προφανές και το συγκεκριμένο (η πλοκή) σε αφηρημένες έννοιες γύρω από την ηθική.
Στην κομβικότερη στιγμή της ταινίας «Αι ειδοί του Μαρτίου», μια νεαρή γυναίκα αυτοκτονεί, από ντροπή ή από αδυναμία να διαχειριστεί ένα σκάνδαλο ηθικής τάξης που την ξεπερνάει. Η πράξη της καθεαυτή δεν έχει ιδιαίτερη δραματουργική αξία, μεγεθύνεται όμως εκ των υστέρων για να πέσει φως σε μια χαραμάδα ανάμεσα στο προσκήνιο και το παρασκήνιο της πολιτικής. Ο Τζορτζ Κλούνεϊ, που είναι παραγωγός σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής, διάλεξε για την ταινία του τον παραπάνω λατινογενή τίτλο, αναφερόμενος πλαγίως στη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Ως πλάγιος τίτλος θα της ταίριαζαν πολλά ερωτήματα του τύπου: «ποιος αλήθεια μας κυβερνά», ή «ποιος τοποθετεί τα πιόνια στη σκακιέρα του προέδρου».
Η ταινία «Αι ειδοί του Μαρτίου» φαινομενικά εκτυλίσσεται σαν μια ιστορία ηθικής, αδιάψευστος μάρτυρας το πτώμα της κοπέλας. Στην πραγματικότητα, είναι ένα αναίμακτο θρίλερ γύρω από τον συμβιβασμό της πολιτικού και τον υποβιβασμό της πολιτικής σε ένα «θεατρικό δρώμενο». Γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία το «κάστινγκ» της ομάδας των ανθρώπων του προέδρου που όλοι τους λειτουργούν στα σκοτεινά. Το φόντο της δράσης είναι μια κρίσιμη εκλογική μάχη για το χρίσμα του προέδρου στο στρατόπεδο των δημοκρατικών.
Ηθική και…
Ο Κλούνεϊ μεταφέρει στην οθόνη το θεατρικό έργο, «Farragut North», του Μπο Γουίλιμον, που πριν γίνει συγγραφέας είχε συμμετάσχει ως σύμβουλος σε αρκετές προεκλογικές καμπάνιες. Με την πρώτη ματιά καταλαβαίνεις ότι ο Κλούνεϊ θέλει την πολιτική μακριά από τα στερεότυπα της ηθικολογίας. Σε απόσταση και από έναν μεταμοντέρνο φονταμενταλισμό που βρίσκει γόνιμο έδαφος στη διάλυση του κοινωνικού ιστού και στο θρησκευτικό συναίσθημα της μάζας. Στην εισαγωγή της ταινίας σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός φερέλπιδος πολιτικού, που ο λόγος του έχει την ευθύτητα και τη διαύγεια ενός Ρούσβελτ. Ο κανόνας του παιχνιδιού για τον κυβερνήτη Μάικ Μόρις, ο οποίος αν κερδίσει τη μάχη για το χρίσμα στο Οχάιο θα γίνει και ο επικρατέστερος των επερχόμενων εκλογών για τον Λευκό Οίκο, δεν είναι τα «πάρτι τσαγιού» αλλά η πολιτική με διαφάνεια και αρχές.
Ομως, η στρατηγική που θα οδηγούσε σε νίκη δεν κρίνεται από το «παραλήρημα» του Μόρις, όπως κυνικά ομολογεί ένας από τους στενούς του συμβούλους. Κρίνεται παρασκηνιακά, στα παζάρια, στις «μεταγραφές» προσώπων, αλλά και από τα αντανακλαστικά των συμβούλων σε ό,τι αφορά την προάσπιση της εικόνας του. Ο πρόεδρος θα ‘ναι πάντα μια προσωποποίηση της ηθικής ακεραιότητας. Ο Μόρις είχε, και ίσως να συνεχίζει να έχει, κρυφή ερωτική σχέση με μια νεαρή απ’ το επιτελείο του. Η εγκυμοσύνη της είναι σαν ν’ απασφαλίζει μια βόμβα…
…συμμετρία
Ο Κλούνεϊ δεν νοιάζεται για το δράμα στο χάσμα του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου, ούτε κριτικάρει το πολιτικώς ορθό. Τον ενδιαφέρει η κατάσταση των πραγμάτων πίσω απ’ τη βιτρίνα της εξουσίας. Υπό αυτό το πρίσμα υπονοείται στην ταινία και το σαιξπηρικό «φοβού τας ειδούς του Μαρτίου». Μια αίσθηση μελαγχολίας από το πεδίο της ανθρώπινης τραγωδίας (η αυτοκτονία της κοπέλας, αλλά και ο ανθρωποφάγος αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των συμβούλων) μεταφέρεται στο πεδίο του πολιτικού θρίλερ και εκεί μεταλλάσσεται σε κυνισμό.
Στις «Ειδούς του Μαρτίου» όλα υποτάσσονται σε συμμετρία προσώπων. Το πρόσωπο του ηθοποιού Κλούνεϊ (Μόρις), που παρότι δεσπόζει στη σκηνή κινηματογραφείται κυρίως στο ημίφως, αντιστοιχεί στο φωτεινό πρόσωπο του Ράιαν Γκόσλινγκ (ο Στιβ Μάιερς, ο νεώτερος και ο καλύτερος από τους συμβούλους του Μόρις που κατακτά το όνειρό του λύνοντας και δένοντας στα σκοτεινά). Ενας μικρός Μακιαβέλι γεννιέται στο παρασκήνιο, ή, αν προτιμάτε πιο «μεταφυσικά», ένας άνθρωπος του προέδρου πουλάει την ψυχή του στον σατανά για να φτάσει το μπόι του προέδρου. Αξιοσημείωτες είναι οι σκηνές της αρχής και τους τέλους της ταινίας, όπου ο Μάιερς τεστάρει με τη φωνή του τα μικρόφωνα πριν από το one man show του κυβερνήτη.
Δείτε
Αι ειδοί του Μαρτίου (The Ides of March, 2011)
Κατ’ αρχάς δυο φράσεις για τον τίτλο. Προέρχεται από το λατινικό Idus Martiae κι αναφέρεται στη μέρα που δολοφονήθηκε ο Ιούλιος Καίσαρας. Οι «ειδοί» στο λατινικό ημερολόγιο αντιστοιχούσαν στη 15η Μαρτίου, Μαΐου, Ιουλίου και Οκτωβρίου και στη 13η των υπολοίπων μηνών.
Συνέπιπταν με την πανσέληνο και ήταν αφιερωμένες στον Δία. Κατά τον Πλούταρχο, ο Καίσαρας, λίγο πριν από τη δολοφονία του μπροστά στη Σύγκλητο, το 44 π.Χ., είχε αγνοήσει την προειδοποίηση των οιωνοσκόπων να προσέχει τις κινήσεις του τη 15η Μαρτίου· μάλιστα, είχε αστειευτεί ρωτώντας έναν οιωνοσκόπο, «ήλθαν αι ειδοί του Μαρτίου».
Η φράση «φοβού τας ειδούς του Μαρτίου» υπάρχει και στον Σαίξπηρ.
Στο διά ταύτα, το τελευταίο σκηνοθετικό εγχείρημα του Τζορτζ Κλούνεϊ έχει την αφηγηματική στερεότητα ενός συμπαγούς σεναρίου και κυρίως τη σιγουριά μιας ταινίας που εμπιστεύεται πλήρως τον ηθοποιό.
Ο Ράιαν Γκόσλινγκ, ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, ο Πολ Τζιάματι, η Εβαν Ρέιτσελ Γουντ και βέβαια ο Κλούνεϊ απαρτίζουν μια κινηματογραφική dream team. Το 2008 ο διάσημος ηθοποιός σκέφτηκε να μεταφέρει στην οθόνη το θεατρικό «Farragut North», του Μπο Γουίλιμον, στο οποίο βασίζεται το σενάριο.
Η εκλογή του Ομπάμα τον συγκράτησε. «Οι άνθρωποι τότε ήταν πολύ αισιόδοξοι και απίστευτα χαρούμενοι και ήταν άκαιρη μια τόσο κυνική ταινία». Στην πορεία ο ενθουσιασμός χάθηκε, ο κόσμος ξανάγινε κυνικός κι ο Κλούνεϊ σήκωσε τα μανίκια. (Πρεμιέρα στις 13/10).