MARC RΟCΗΕ
Καπιταλισμός εκτός νόμου
Η οικονομία του παρασκηνίου
μετ.: Αριστέα Κομνηνέλλη
εκδ. Μεταίχμιο
Ο Γάλλος δημοσιογράφος Μαρκ Ρος είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό. Το διεθνές μπεστ σέλερ «Η τράπεζα: Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο» (και μπεστ σέλερ στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο) ήταν άκρως αποκαλυπτικό για τον τρόπο εμπλοκής της πανίσχυρης τράπεζας στη διεθνή περιπέτεια του 2008 αλλά και της εμπλοκής της στην είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη το 1999.
Το νέο του βιβλίο -ένα είδος συνέχειας του «Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο»- διεισδύει στα παρασκήνια της σκιώδους οικονομίας, στον κόσμο των σφαλμάτων και των καταχρήσεων ενός διεφθαρμένου συστήματος, όπου κυριαρχούν συμφέροντα και κάθε είδους συμβιβασμοί και εκβιασμοί μιας ομάδας πανίσχυρων τραπεζών και οργανισμών που κρατούν σε ομηρία κράτη και λαούς. Σε αυτό τον κόσμο, εκείνοι που δεν γνωρίζουν, μιλούν, ενώ εκείνοι που γνωρίζουν, δεν μιλούν.
Με δεδομένη την ανυπαρξία διαχωριστικής γραμμής σκότους και διαφάνειας, το κυρίως θέμα είναι η αδιαφάνεια, η υπερμεγέθυνση, η δίψα για κέρδος, η μετάβαση από το φως στη σκιά. Ανάμεσα στις φιγούρες που περιφέρονται στις αίθουσες των συναλλαγών, την ώρα που ανάβουν οι υπολογιστές, διακρίνονται οι φιγούρες των επίδοξων Μπέρναρντ Μέιντοφ ή του Ζερόμ Κερβιέλ, να κινούνται στην «ασφάλεια των αριθμών» της παγκοσμιοποίησης και της χρηματοοικονομικής επανάστασης, που εδώ κατηγοριοποιείται σε τρεις χωριστούς, πλην συχνά επικαλυπτόμενους, κύκλους: του φωτεινού, του σκοτεινού και του καθαρά μαφιόζικου καπιταλισμού.
Γραμμένο σαν αστυνομικό μυθιστόρημα, κατανοητό από τον μη ειδικό και ενδιαφέρον για τον ειδικό, με πραγματικές μελέτες περιπτώσεων και ιστορίες, το βιβλίο προτείνει μια κατάδυση στον πυρήνα της κυβερνώσας σκοτεινής οικονομίας. «Ως οικονομικός συντάκτης», λέει ο Μαρκ Ρος, «από τη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες και το Λονδίνο, δεν έπαψα να βρίσκω τον δρόμο μου και να συναντώ προσωπικά τους πρωταγωνιστές αυτής της παράλληλης οικονομίας. Καλύπτοντας επί δεκαετίες τις μεγάλες χρηματαγορές για την εφημερίδα Le Monde, προσπαθούσα να εξερευνήσω τις πτυχές του μυστηριώδους τομέα της σκιώδους οικονομίας που, παραδόξως, έχει εξερευνηθεί από μυθιστοριογράφους, όπως ο Θάκερι, ο Τρόλοπ, ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ ή ο Τρούμαν Καπότε».
Η διαφορά της εκτροπής έγκειται στο μέγεθος του λάφυρου: μερικοί δόλιοι, άπληστοι ή και απελπισμένοι από τη φτώχεια, σκοτώνουν για λίγα δολάρια ή ευρώ. Οσοι ανήκουν στην οικονομική ελίτ, πηγαίνουν για δισεκατομμύρια…
Οι επίκαιρες προκλήσεις
Με το πρώτο μέρος αφιερωμένο στα «παρασκήνια του καζίνο», και το δεύτερο να ερευνά την «πιθανότητα ενός νέου κραχ», ο Μαρκ Ρος, συνθέτοντας το παζλ της σκοτεινής οικονομίας, ανοίγει τα θέματα της επίκαιρης ατζέντας της κρίσης: γιατί οι πολυεθνικές επιχειρήσεις προσλαμβάνουν πρώην πολιτικούς; Γιατί οι Νικολά Σαρκοζί και Αγκελα Μέρκελ θεωρούν τον «σκοτεινό καπιταλισμό» ως τη σοβαρότερη απειλή; Πώς η κερδοσκοπία απλώθηκε σε διατροφικά είδη ευρείας κατανάλωσης; Τι μέτρα αυτοπροστασίας πήρε η BP για την περίπτωση μεγάλης οικολογικής καταστροφής; Πώς λειτουργούν οι φορολογικοί παράδεισοι; Πώς το λόμπι των μεγάλων τραπεζών πετυχαίνει τους σκοπούς του; Οι οίκοι αξιολόγησης θα πλήξουν θανάσιμα το ευρώ ρίχνοντας λάδι στη φωτιά; (η περίπτωση της Ελλάδας στις σελίδες 77-87).
Η είσοδος στα άδυτα του συστήματος, η διαπίστωση πως υπάρχει σύγκρουση μεταξύ του σκοτεινού καπιταλισμού με αυτόν που λειτουργεί εντός ρυθμιστικού πλαισίου, επαναφέρει το μείζον θέμα οικονομίας και πολιτικής: άραγε, θα τολμήσει ο πολιτικός κόσμος να συγκρουστεί με τη σκοτεινή δύναμη με την οποία, έως τώρα, δεν έχει αντιπαρατεθεί; Τα συμπεράσματα της έρευνας του Roche από το Παρίσι μέχρι το Χονγκ Κονγκ, από τη Γενεύη μέχρι την Ουάσιγκτον και από το Σίτι μέχρι τη Γουόλ Στριτ, είναι ανησυχητικά. Γιατί, ναι μεν το σύστημα παραμένει έως εδώ αποτελεσματικό, αλλά οι συστημικοί κίνδυνοι έχουν πολλαπλασιαστεί.