Τέλος χωρίς σασπένς. Ιδανικό για ένα θρίλερ μοντέρνου σινεμά που όμως αυτή τη φορά είχε για auteur την ίδια τη μοίρα: ο σκηνοθέτης χάνεται παράλογα μέσα στο σκηνικό του σε ώρα γυρίσματος… Το νήμα της ζωής του Θόδωρου Αγγελόπουλου κόπηκε άξαφνα την ώρα που έστηνε με το συνεργείο του ένα κινηματογραφικό κάδρο, το μοιραίο πλάνο της ζωής του, στην είσοδο ενός τούνελ στη Δραπετσώνα. Η «Αλλη θάλασσά» του έμεινε χωρίς τέλος.
Ο Αγγελόπουλος ξεκίνησε το 1970 με την ασπρόμαυρη «Αναπαράσταση» για να αφηγηθεί την ιστορία ενός εγκλήματος πάθους (;) που θα μπορούσε να γίνει ιδανικό σενάριο για ένα μελό του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Ακολούθησε η περιπλάνησή του σε μια φαντασιακή Ελλάδα, σε ένα τοπίο – σκηνικό της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας. Το σινεμά του ήταν ένα μεγάλο κάδρο άλλοτε στην ομίχλη ή στη βροχή και άλλοτε εκτεθειμένο σε ένα φως δηλωτικό μιας αμφισημίας: δεν ξέρεις αν πρόκεται για το σούρουπο ή για τις πρώτες αχτίδες της μέρας. Μια σχεδία, για ένα μακρύ ταξίδι στο κέντρο της νύχτας (η αθέατη πλευρά της Ιστορίας) και ταυτόχρονα μια ανάδυση στο δυνατό φως (το νόημα πίσω από τα ιστορικά γεγονότα).
Ο Αγγελόπουλος ξεκίνησε από την ήττα της Αριστεράς για να επανασυνθέσει ψυχρά, μπρεχτικά σύμφωνα με τους επαΐοντες, την εικόνα της Ελλάδας επιλέγοντας ως υλικό του τον απόηχο των μύθων της και τα θραύσματα της Ιστορίας της. Της Ιστορίας, όχι σαν επικο-λυρική αναπαράσταση γεγονότων, αλλά σαν μια διαλεκτική τομή, σαν στοχασμός πάνω στα γεγονότα που μετουσιώνεται σε αισθητική πράξη. Το σινεμά του απώθησε το εμπορικό θέαμα του ’50 και του ’60 θέτοντας επιτακτικά το αίτημα μιας νέας γραφής, εκφράζοντας όσα δεν ήθελε ή δεν μπόρεσε να πει η ανθούσα ελληνική κινηματογραφική βιοτεχνία μετά τον Εμφύλιο. Οι εικόνες του ήταν ωραίες, ποιητικές σύμφωνα με την ελληνική και ξένη κριτική, ενίοτε όμως και πομπώδεις. Ούτε μια φορά όμως δεν δημιούργησαν ψευδαισθήσεις. Ο τελειομανής Αγγελόπουλος έψαχνε επίμονα ένα νόημα πίσω από το σχήμα, τον όγκο και την ατμόσφαιρα. Ακόμη και στις μέρες μας που η γνώριμη κινηματογραφική του φόρμα δυσκολευόταν ή αποτύγχανε να ταιριάξει σε σημερινές ιστορίες (με πεζό το ι).
Με τον δικό του τρόπο
Η «Αναπαράσταση» θα μπορούσε να είναι μελό. «Αν είχε γυριστεί από τον Δαλιανιδη, τον Φώσκολο ή ακόμη και από τον Γρηγορίου, θα έτρεχε το δάκρυ κορόμηλο», σημειώνει ο συγγραφέας και σεναριογράφος Πέτρος Μάρκαρης. Και όμως, ο Αγγελόπουλος ήταν συγκινητικός με τον δικό του αποστασιοποιημένο τρόπο. Βαθιά υπαρξιακός, προσπάθησε να χωρέσει το συλλογικό όραμα στον δικό του μικρόκοσμο.
Το φυσικό του τέλος είναι ένας ετεροχρονισμένος θάνατος του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, που επισημοποιήθηκε με την καταγραφή του στα αστυνομικά χρονικά μετά το μοιραίο γύρισμα στη Δραπετσώνα. Ο κύκλος έκλεισε αφήνοντας στο κέντρο του συγκλονιστικές στιγμές. Σκηνές ενός επαναλαμβανόμενου γάμου που έπρεπε ο θεατής κάθε φορά να αποφασίσει αν ήταν από έρωτα ή από προξενιό, εάν η νύφη άρχιζε μια νέα ζωή ή τέλειωνε «ποιητικά» τη ζωή της. Οι τελευταίες ταινίες του Αγγελόπουλου με κράτησαν σε απόσταση. Ισως γιατί με έχει στοιχειώσει η μοναδική στην οποία ο ήλιος δηλώνει τόσο έντονα την παρουσία του, παρότι ο δίσκος του είναι κρυμμένος πίσω από τις βελόνες ενός πεύκου. Τη σκηνή του γάμου στον «Θίασο» όπου ο γιος σέρνει το τραπεζομάντιλο παράλληλα με το κύμα μέχρι να φανεί ο αντικατοπτρισμός του ήλιου στη θάλασσα. Το πιο εκτυφλωτικό ενσταντανέ στο μακρύ ταξίδι του Αγγελόπουλου για τα Κύθηρα της μυθολογίας.