Γέφυρες επικοινωνίας με αλλότριες εθνικές φιλολογίες του 19ου αιώνα

Γέφυρες επικοινωνίας με αλλότριες εθνικές φιλολογίες του 19ου αιώνα

2' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΚΟΤΣΗ

Η διεθνοποίησις της φαντασίας

Σχέσεις της ελληνικής με τις ξένες λογοτεχνίες του 19ου αιώνα

εκδ. Gutenberg

Ο 19ος αιώνας είναι ο καιρός της Επανάστασης, της σύστασης του νέου ελληνικού κράτους αλλά και η εποχή κατά την οποία αποκτά αδιάρρηκτη υπόσταση η έννοια του έθνους και της εθνικής ταυτότητας.

Ομως, η χωρική διάζευξη ακολουθείται από μια νέα ένωση, μια νέα μορφή επικοινωνίας, την ανταλλαγή φιλολογιών και καλλιτεχνιών, όπου «αι απάτριδες ιδέαι δημιουργούσι πατρίδας».

Με αυτά τα λόγια του Κωστή Παλαμά ξεκινά το βιβλίο της Γεωργίας Γκότση, που πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι κέρδισε εξ ημισείας το κρατικό βραβείο δοκιμίου.

Η συγγραφέας καταπιάνεται με τη μελέτη τριών διαφορετικών παραδειγμάτων της ελληνικής γραμματείας, που αποτέλεσαν, ποικιλότροπα, γέφυρες επικοινωνίας με τις αλλότριες εθνικές φιλολογίες, ενώ συγχρόνως είχαν καθοριστική σημασία στη διαμόρφωση και τη δημιουργία της εθνικής μας γραφής.

Το πρώτο βήμα δίνει έμφαση στην πολιτική και ιστορική στιγμή, μελετά, με μια κίνηση από έξω προς τα μέσα, πώς η ποίηση χρησιμοποίησε τα εθνικά σύμβολα: ξεχωρίζει ο Κωνσταντίνος Κανάρης που ως σύμβολο ανδρείας και ταπεινότητας, ελευθερίας και ηθικότητας ενέπνευσε το φιλελληνικό γαλλικό κίνημα και ιδιαίτερα τον ρομαντικό Βίκτωρα Ουγκώ. Διερευνάται, επίσης, πώς αλληλεπίδρασαν τα ποιήματα του Ουγκώ και του Αλ. Δουμά πατέρα με την ελληνική ποιητική και φιλολογική παραγωγή της εποχής. Το επόμενο κείμενο, που κοιτά τα πράγματα αντιστρόφως, από μέσα προς τα έξω, παρουσιάζει το έργο του Α.Ρ. Ραγκαβή και ιδίως την μπαλάντα «Γοργός Ιέραξ», την οποία ο Ραγκαβής εμπνέεται από έναν ινδιάνικο μύθο, ενώ την οικειοποιείται, προσθέτει ηθικοπλαστικά και χριστιανικά στοιχεία που ταιριάζουν στις απόψεις του και την εποχή, και καταφέρνει να μεταγράψει με μετρημένο ρομαντικό ρεαλισμό το ξένο σε κάτι καινούργιο και οικείο προτείνοντας έτσι, έμμεσα, νέους δρόμους στα ελληνικά γράμματα.

Το τελευταίο κείμενο του βιβλίου, που υποδεικνύει την αμφίδρομη κίνηση των μεταφράσεων και τη γόνιμη αντιπαράθεση που προκαλούν μεταξύ του εντός και του εκτός, ασχολείται με το πλούσιο μεταφραστικό αλλά και εκδοτικό έργο του Νικόλαου Πολίτη ενώ σκοπεύει στην ανατροπή της ιδέας ότι ενδιαφερόταν μόνο για τον λαϊκό πολιτισμό και τη λαογραφία.

Αντίθετα, φαίνεται ότι τον γοήτευε η τεχνολογική πρόοδος, η λογοτεχνία του φανταστικού αλλά και τα παραμύθια της Ανατολής, καθώς οι μεταφραστικές του επιλογές στρέφονται στην απολύτως σύγχρονή του φιλολογική παραγωγή που δεν είχε ακόμη αξιολογηθεί ή καθιερωθεί, όπως για παράδειγμα το έργο του Εντγκαρ Αλαν Πόε.

Στο βιβλίο της Γεωργίας Γκότση, παρακολουθούμε, λοιπόν, τρεις στιγμές του ελληνικού 19ου αιώνα, μέσα από τα φιλολογικά ρεύματα και τη λογοτεχνική παραγωγή, ενώ το ενδιαφέρον στρέφεται προς τη διαπολιτισμική ανταλλαγή ειδών γραφής και ιδεών.

Οι πραγματείες του βιβλίου κινούνται σε δύο χρόνους: την ανάλυση κάποιου συγκεκριμένου έργου και την εξέταση των θεωρητικών ζητημάτων που προκύπτουν από τις εγχώριες ή διεθνικές φιλολογικές σχέσεις.

Στις περισσότερες περιπτώσεις βλέπουμε πως επικρατεί ο ρομαντισμός που άλλοτε συνδυάζεται με το λαϊκό στοιχείο, άλλοτε προκύπτει από τον εξευγενισμό της ιστορικής συγκυρίας και άλλοτε από τη λόγια ευαισθησία.

Η μελέτη θίγει με άνεση ζητήματα κριτικής ανάλυσης, συγγραφής και μετάφρασης. Στο κείμενο παρατίθενται πρωτότυπα γαλλικά και αγγλικά κείμενα ενώ στο παράρτημα του βιβλίου συμπεριλαμβάνεται ο «Γοργός Ιέραξ» του Ραγκαβή.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή