Πολλές ήττες μετρούσαν οι Τούρκοι στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των πρώτων ετών της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1824). Οπως γράφει ο ιστορικός Τάσος Βουρνάς, οι ήττες εκείνες αποτέλεσαν «όνειδος για την Οθωμανική Αυτοκρατορία». Στις αρχές του 1825 είχε αποφασιστεί ότι έπρεπε να δοθεί ένα «ισχυρό και οριστικό στρατιωτικό πλήγμα» στους Ελληνες – οι οποίοι, την ίδια περίοδο, έβγαιναν από δύο εμφυλίους πολέμους που έθεσαν σε κίνδυνο την Επανάσταση.
Δύο σκέλη
Το τουρκικό σχέδιο ήταν φιλόδοξο και είχε δύο σκέλη: από την Ηπειρο θα εξορμούσε πάνοπλος ο Ρεσίντ πασάς (Κιουταχής), ο οποίος θα «χτένιζε» την ηπειρωτική χώρα από Βορρά προς Νότο. Το δεύτερο σκέλος περιελάμβανε κατ’ αρχάς ναυτικό πόλεμο με κατοχή των νήσων του Αιγαίου, απόβαση στην Πελοπόννησο και πορεία προς Βορρά, έως ότου και αυτή η στρατιά ενωθεί με εκείνη του Κιουταχή. Η δεύτερη αυτή στρατιά που θα εξορμούσε από τον Νότο, ήταν η περίφημη στρατιά του Ιμπραήμ, η οποία, κατόρθωσε τον Φεβρουάριο του 1825 να εγκαταστήσει ισχυρότατο προγεφύρωμα στη Μεθώνη της Μεσσηνίας. Τα στρατιωτικά και πολιτικά γεγονότα εκείνου του τριμήνου σε ό, τι αφορά την εκστρατεία του Ιμπραήμ (24 Φεβρουαρίου – 23 Μαΐου 1825) καλύπτουν, μέρα προς μέρα, η άκρως συναρπαστική ιστορική μελέτη «Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο» του Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου, που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Το εκπληκτικό αυτό πόνημα είναι έργο «παλαιό», που όμως φέρει μια φρεσκάδα. Ο συγγραφέας εξομολογείται στον πρόλογό του ότι ξεκίνησε την έρευνά του το 1939 και την ολοκλήρωσε τις παραμονές της ιταλικής επίθεσης. Εγραψε μεγάλο μέρος του βιβλίου στα χρόνια της Κατοχής, διακόπτοντας όμως προκειμένου «να προσθέσει μετά το τέλος του πολέμου νέο υλικό από αιγυπτιακές και ευρωπαϊκές πηγές και να συμβουλευθεί ξένη βιβλιογραφία». Η ενασχόλησή του, όμως, με την αρχαία ελληνική Ιστορία οδήγησε όλο αυτό το υλικό στο αρχείο. Μόλις το 2007 το επανέφερε στο φως και το ξαναδούλεψε, χωρίς ωστόσο να προσθέσει υλικό από ξένες πηγές, «έργο ανέφικτο στη δική μου ηλικία», όπως γράφει αφοπλιστικά.
Κρίσιμη φάση
Εστω και χωρίς τις πολύτιμες προσθήκες, η ιστορική αυτή αφήγηση έχει σπάνιες αρετές: σημασία στη λεπτομέρεια, συχνά σε όσα πολλοί άλλοι ιστορικοί προσπερνούν, μεστό, γλαφυρό αφηγηματικό λόγο, τη σαγήνη της στρατιωτικής ιστορίας, χωρίς να παραβλέπονται άλλες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι.
Επιπλέον, το βιβλίο εμβαθύνει σε μια κρίσιμη φάση για την Επανάσταση, όπου η ένταση δεν πυροδοτείται μονάχα από τις σφοδρές και συχνά αμφίρροπες στρατιωτικές συγκρούσεις μα και από τις παλινωδίες της ελληνικής πλευράς. Ο «Ιμπραήμ» του Μιχ. Σακελλαρίου είναι η αποθέωση της άρτιας συμβαντολογικής, παρατακτικής εξιστόρησης, μα προσφέρει και τροφή για σκέψη πάνω στα ιστορικά τεκταινόμενα εκείνης της περιόδου.