Οταν η ασθένεια οδηγεί στα άκρα

Οταν η ασθένεια οδηγεί στα άκρα

3' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΛΑΪΟΝΕΛ ΣΡΑΪΒΕΡ

Αρκετά ως εδώ

εκδ. Μεταίχμιο

Η Αμερικανίδα συγγραφέας Λάιονελ Σράιβερ έγινε ευρέως γνωστή με το μυθιστόρημα «Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν» (Μεταίχμιο, 2010) που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές κερδίζοντας το βραβείο Orange, αλλά και δίχασε το αναγνωστικό κοινό, αφού αμφισβήτησε με προκλητικό τρόπο τη μητρική αγάπη. Η διεισδυτική ματιά, η ψυχολογική εμβάθυνση και η επίμονη αναζήτηση της αφηγηματικής αλήθειας που χαρακτηρίζουν τον λόγο της Σράιβερ, κάνουν την εμφάνισή τους ξανά στο πρόσφατο, καυστικό και ανελέητα ειλικρινές μυθιστόρημα «Αρκετά ως εδώ», με κεντρικό θέμα τις αναπαραστάσεις της ανίατης ασθένειας.

Κύριος πρωταγωνιστής είναι ο Σέπαρντ Νάκερ, ένας έντιμος, επιτυχημένος τεχνίτης που αποταμιεύει συνεχώς, προκειμένου να πραγματοποιήσει το όνειρό του για μια «μετέπειτα ζωή». Πρόκειται για μια ειδυλλιακή απόσυρση σε κάποια χώρα του Τρίτου Κόσμου, μια προοπτική απελευθέρωσης από το αμερικανικό υπερκαταναλωτικό μοντέλο ζωής. Μετά από πολλές καθυστερήσεις και ανατροπές, ο Σεπ ανακοινώνει στη γυναίκα του ότι αναχωρεί για μόνιμη εγκατάσταση σ’ ένα νησί κοντά στην Τανζανία, με ή χωρίς εκείνη. Ομως, για κακή του τύχη, η απόφαση της αναχώρησης συμπίπτει με τη διάγνωση καρκίνου της Γκλίνις. Το πολυπόθητο ταξίδι ματαιώνεται γιατί, αφενός, οφείλει να παραμείνει κοντά στη γυναίκα του για ηθική στήριξη και βοήθεια, αφετέρου, γιατί εκείνη χρειάζεται επειγόντως το ασφαλιστικό του πρόγραμμα για να καλύψει μέρος των αστρονομικών δαπανών των θεραπειών. Συγχρόνως, ο Σεπ αναλαμβάνει τα έξοδα συντήρησης του ηλικιωμένου πατέρα του, ο οποίος ύστερα από ένα ατύχημα μεταφέρεται σε οίκο ευγηρίας. Δυστυχώς, η κακή τύχη του Σεπ περιπλέκει αναπάντεχα και την οικογενειακή ζωή του φίλου του Τζάκσον, ο οποίος, έχοντας ο ίδιος ένα παιδί με εκ γενετής ανίατη ασθένεια, έχει επενδύσει ψυχολογικά στην εκπλήρωση του ονείρου του Σεπ.

Ο καρκίνος της Γκλίνις, η εκ γενετής πάθηση του μικρού κοριτσιού, το κόστος περίθαλψης του γηραιού πατέρα και μερικές ακόμη ιστορίες ιατρικής φύσεως αναδεικνύουν με αποστομωτική σαφήνεια το πρόβλημα του συστήματος υγείας στις ΗΠΑ, τη στιγμή μάλιστα που η αναθεώρησή του υπήρξε κύρια προτεραιότητα της κυβέρνησης Ομπάμα και, δύο χρόνια μετά τη θέσπιση του νομοσχεδίου, εξακολουθεί να αμφισβητείται η συνταγματικότητά του. Τα πρακτικά προβλήματα που καλούνται οι ασθενείς και οι οικογένειές τους να αντιμετωπίσουν, μεταξύ των οποίων είναι η εξειδικευμένη γνώση, το υψηλό κόστος θεραπειών και η ανεπαρκής ασφαλιστική κάλυψη, οδηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά στα άκρα, εντείνοντας τον φόβο, τον θυμό και την αγωνία για το μέλλον. Ταυτόχρονα, όμως, η ασθένεια γίνεται μια απρόσμενη ευκαιρία για τρυφερά συναισθήματα.

Χειραγώγηση

Ωστόσο, στόχος της Σράιβερ δεν είναι μόνο ο προβληματισμός του αναγνωστικού κοινού για την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων στο σύστημα υγείας, αλλά και αυτή καθαυτή η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο νοηματοδοτείται, κανονικοποιείται και εσωτερικεύεται η ασθένεια στα ευρύτερα κοινωνικά συμφραζόμενα. Οπως η Σούζαν Σόνταγκ στο δοκίμιό της «Η νόσος ως μεταφορά», η Σράιβερ μέσα από τους λογοτεχνικούς της χαρακτήρες αντιτίθεται με σφοδρότητα στην περιθωριοποίηση του ασθενούς, την αποσιώπηση της ασθένειας ή την άρνηση της θνητότητας του σώματος. Συγχρόνως, όπως και η Σόνταγκ, η Σράιβερ εκθέτει την ιδεολογική διάσταση της αρρώστιας, που βλέπει το σώμα ως πεδίο μάχης αποδίδοντας την ευθύνη της έκβασης της νόσου στους νοσούντες. Η χρήση στρατιωτικών μεταφορών («να δίνεις μάχη», «να είσαι γενναίος στρατιώτης, αληθινός αγωνιστής») αναπαράγει τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία, που αντικαθιστά ένα αξιόπιστο δημόσιο πρόγραμμα υγείας με τακτικές προσωπικής ενδυνάμωσης και ατομικής ευθύνης.

Ζούμε σε μια δι-ανθρωπιστική εποχή που αντιμετωπίζει τον θάνατο ως «ασθένεια» και υπόσχεται τροποποίηση της ανθρώπινης κατάστασης με τη βοήθεια των τεχνολογιών. Στο νέο της μυθιστόρημα, η Σράιβερ αποκαλύπτει με συγκλονιστικό τρόπο μεθόδους χειραγώγησης και εκμετάλλευσης των ασθενών, καθώς και τις ιδεολογικές αποχρώσεις της ασθένειας, με σκοπό να επαναφέρει στο προσκήνιο το ανθρώπινο δικαίωμα για έναν αξιοπρεπή θάνατο. Υπό αυτή την έννοια, το «Αρκετά ως εδώ» είναι ένα βαθιά αισιόδοξο μυθιστόρημα γύρω από ένα ζοφερό θέμα, που υμνεί την αξία της ζωής όταν δεν απειλείται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η αυτοεκτίμηση.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή