Πρόσφατα δημοσιεύματα στον Τύπο επιβεβαίωσαν την άποψη πολλών φίλων του Τατοΐου, ότι το πολύπαθο κτήμα διέρχεται σήμερα την πιο κρίσιμη περίοδο της πολυκύμαντης και συναρπαστικής ιστορίας του. Ο λόγος είναι απλός: ό, τι σήμερα αποφασίζεται θα δεσμεύσει τον μοναδικό και εύθραυστο αυτόν χώρο στο διηνεκές.
Οι παρατηρήσεις που ακολουθούν αφορούν τόσο στον Φορέα Διαχείρισης, όσο και στην παραδοθείσα μελέτη της ομάδας μελετητών της πρωτοβουλίας του ΟΡΣΑ.
Η σύνθεση όμως του επταμελούς Δ. Σ. και στελέχωση του Φορέα Διαχείρισης έτσι όπως προτείνονται να γίνουν, αποκαλύπτουν ωμά την παθολογία της σύγχρονης δημόσιας Ελλάδος: υπερτροφική παρουσία του κράτους, έλλειψη φαντασίας, συμπλεγματική τοποθέτηση έναντι του ιστορικού παρελθόντος, φοβία έναντι της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και πλήρης διαφοροποίηση εν σχέσει προς τα διεθνώς ισχύοντα σε ανατολή και δύση. Από την άλλη ο βάσει προεδρικού διατάγματος κατακερματισμός του Κτήματος σε ζώνες, ορισμένες από τις οποίες ενώνονται με τον δρυμό της Πάρνηθας, καταργεί την αυτοτέλεια, την εσωτερική συνοχή και τα ιστορικά όρια του Κτήματος: όχι, το Τατόι πρέπει να διατηρηθεί έτσι όπως μας το παρέδωσε η ιστορία, ως ένα σύνολο, ποικίλο μεν, πλην ενιαίο και αδιαίρετο. Και πρέπει επίσης να τεθεί υπό ενιαία, δραστήρια και φιλοπρόοδη διοίκηση, γνώστρια του αντικειμένου και της διεθνούς εμπειρίας, υποβαλλόμενη από το κράτος σε αυστηρό οικονομικό έλεγχο, καθώς και στην υποχρέωση η διαχείρισή της να αποβεί σε εύλογο χρόνο ενεργητική.
Η μελετητική ομάδα που προκρίθηκε στον διαγωνισμό του ΟΡΣΑ εργάσθηκε φιλότιμα και συνδέθηκε ειλικρινώς με το Κτήμα. Οι προτάσεις της για την αγροτική, δασική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση, όπως και ο τρόπος πρόσβασης στο Κτήμα και κυκλοφορίας μέσα σ’ αυτό, καθώς και κάποιες άλλες, συμπίπτουν ως προς το πνεύμα και βελτιώνουν εξειδικεύοντας ως προς την εφαρμογή, τα όσα από το 2005 προτείνει σχετικώς και συνεχώς η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Από την άλλη, αδυνατώ να μη χαρακτηρίσω προχειρότητα – που πιθανώς καθρεφτίζει προχειρότητες στην σύνταξη του προεδρικού διατάγματος (Σουφλιά) – την πληθώρα των εστιατορίων και καφενείων, παραδοσιακών και μη, όπως επίσης την ακαταλληλότητα πολλών από τους επιλεγέντες για συγκεκριμένες χρήσεις χώρους, κυρίως όμως τη γειτνίαση ασύμπτωτων μεταξύ τους λειτουργιών. Δεν βλέπω λ. χ. πώς θα εξυπηρετηθεί ένα εστιατόριο στα μικρά δωμάτια του τριώροφου ξενοδοχείου, ούτε γιατί ανάμεσα στους στάβλους θα πρέπει να βρίσκεται ένα συνεδριακό κέντρο!
Από το 2005 η Ελληνική Εταιρεία -που αγωνίζεται για το Τατόι από το 1998- έχει παρουσιάσει μία ορθολογική λεπτομερή τακτοποίηση του χώρου, επιμένοντας ότι ο πυρήνας του Κτήματος πρέπει να διατηρήσει κάτι από την αρχική του διαίρεση. Ο παλιός αυλικός τομέας μετατρέπεται σε μουσειακό – διοικητικό, η περιοχή του παλαιού ξενοδοχείου, καθώς και κτίρια κατοικίας προσωπικού και διοίκησης σε hotel de charme, στο οποίο θα αναβιώνει η ατμόσφαιρα αττικού αγροκτήματος του 1900, ενώ το παρακείμενο σύνολο των κτιρίων του παλιού αγροτο-κτηνοτροφικού τομέα διατηρούν την αρχική τους χρήση. Αυτοτελές τμήμα αποτελεί το κοιμητήριο, το οποίο πιστεύουμε πως θα πρέπει να έχει τη δική του περίφραξη.
Στο Τατόι η κοινωνία των πολιτών κινητοποιήθηκε πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο αποδοτικά απ’ ό, τι η δύσκαμπτη πολιτεία που το άφησε να ρημάξει. Τόσο η Ελληνική Εταιρεία όσο και οι Φίλοι του Τατοΐου, παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα με προσοχή και ζητούμε πριν από την οποιαδήποτε οριστική απόφαση διάλογο ουσίας με τα συναρμόδια υπουργεία. Ταυτόχρονα προχωρούμε σε οργάνωση εκδηλώσεων για την ενημέρωση της κοινής γνώμης για ένα ζήτημα, χωρίς υπερβολή, εθνικής σημασίας.
* Ο κ. Κώστας Μ. Σταματόπουλος είναι ιστορικός και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας.