Θυμάστε όταν μια θεατρική παράσταση ήταν απλώς μια παράσταση; Οταν πήγαινες να δεις ένα έργο που περιλάμβανε ένα ή δύο διαλείμματα, ίσως και κανένα, και η βραδιά ολοκληρωνόταν ομαλά σε δυο-τρεις ώρες; Ε, λοιπόν, αυτή η θεατρική κανονικότητα φαίνεται περισσότερο σαν εξαίρεση αυτές τις μέρες, καθώς η καλοκαιρινή θεατρική ζωή χαρακτηρίζεται από μαραθώνιους, τρίπτυχα και όλων των ειδών τα «ειδικά» εγχειρήματα. Ποιος είπε ότι οι Ολυμπιακοί αφορούν μόνο τα σπορ;
Η μητέρα όλων αυτών των φιλόδοξων εγχειρημάτων έχει τώρα τελειώσει, δυστυχώς. Αναφέρομαι στο φεστιβάλ Globe to Globe στο θέατρο Shakespeare’s Globe, το οποίο επέτρεψε στους θεατρόφιλους να επιλέξουν όποια ήθελαν από τα 37 έργα του Βάρδου, τα οποία παρουσιάστηκαν σε ισάριθμες γλώσσες, όχι όλες ομιλούμενες: η βρετανική νοηματική γλώσσα υπήρξε ο φορέας για το «Αγάπης αγώνας άγονος», μια συναρπαστική επιλογή με δεδομένο ότι η κωμωδία αυτή του Σαίξπηρ είναι εξαιρετικά περίπλοκη λεκτικά.
Εχασα αυτή την παράσταση, για την οποία έμαθα ότι προκάλεσε τον ενθουσιασμό του κοινού που έστειλε εκστατικά κύματα επιδοκιμασίας στους ηθοποιούς. Είδα όμως αρκετές άλλες παραστάσεις, ανάμεσά τους το «Τρωίλος και Χρυσηίδα» σε μια εξωτική εκδοχή από Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, και έναν εντελώς τρελό «Αμλετ» στα λιθουανικά, τη βραδιά που ένας στόλος πλεούμενων σάλπαρε στον Τάμεση συμμετέχοντας στη γιορτή για το αδαμάντινο ιωβηλαίο της βασίλισσας.
Ενώ όμως φαινόταν ότι και οι τελευταίες ομάδες εραστών του Σαίξπηρ από ξένες χώρες είχαν επιστρέψει στα μέρη τους και η σαιξπηρική πανδαισία είχε τελειώσει, ήρθε η Royal Shakespeare Company για να δώσει συνέχεια στο συμπόσιο. Επιστρέφοντας στο θέατρο Roundhouse στο βόρειο Λονδίνο, όπου έχει δώσει παραστάσεις πολλές φορές στο παρελθόν, η RSC παρουσίασε τρία έργα («Η κωμωδία των παρεξηγήσεων», «Δωδεκάτη νύχτα», «Η τρικυμία») κάτω από τον τίτλο – ομπρέλα «Η τριλογία των ναυαγίων». Ο στόχος ήταν να δοθεί προσοχή σε μια τριάδα έργων από διαφορετικά σημεία του σαιξπηρικού φάσματος, που όλα ξεκινούν από θαλασσοδαρμένη, θυελλώδη αφετηρία για να μιλήσουν για συμφιλίωση, επανένωση ή απελευθέρωση.
Δεν είδα ακόμη την εκδοχή του Παλαιστίνιου σκηνοθέτη Αμίρ Νιζάρ Ζουαμπί στην «Κωμωδία των παρεξηγήσεων», αλλά μπορώ ολόψυχα να συστήσω τις δύο παραγωγές της «Δωδεκάτης νύχτας» και της «Τρικυμίας» από τον συνεργαζόμενο με την RSC σκηνοθέτη Ντέιβιντ Φαρ. Ενα από τα μεγάλα θέλγητρα των παραστάσεων είναι η παρουσία του Τζόναθαν Σλίνγκερ: έχοντας στο ενεργητικό του τον Ριχάρδο Β΄ και τον Ριχάρδο Γ΄, ο ηθοποιός έδωσε φέτος τον πιο απρόσμενο Μαλβόλιο της θεατρικής εμπειρίας μου και έναν υπέροχο Πρόσπερο. Και τα τρία έργα παίχτηκαν σε ρεπερτόριο έως τις 5 Ιουλίου στο Λονδίνο προτού επιστρέψουν στην έδρα της RSC στο Στράτφορντ-απόν-Εϊβον, όπου οι παραστάσεις θα συνεχιστούν ώς τις 7 Οκτωβρίου.
Στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδοχή της «Τρικυμίας» που παρουσίασε ο Ντέιβιντ Φαρ, η παράσταση εστιάζει τόσο στην προσωπική και πολιτική τυραννία όσο και στα αισθήματα ενός οργισμένου πατέρα, του Πρόσπερο, απέναντι στην κόρη του, τη Μιράντα, την οποία ξέρει πως πρέπει να «παραδώσει», όπως περίπου ένας σαμάνος αναγκάζεται να προσφέρει τα μυστικά της τέχνης του. Ο Τζόναθαν Σλίνγκερ αποδίδει με λιτή δεξιοτεχνία τον ταραγμένο γονιό και κυβερνήτη που αγωνίζεται να ισορροπήσει σε τεντωμένο σκοινί. Είναι συγκλονιστικά ευάλωτος καθώς προσπαθεί να εξηγήσει στη μοναχοκόρη του την προδοσία στο Μιλάνο που τον έκανε να προκαλέσει την τρικυμία με την οποία ξεκινά το έργο. Σπάνια έχω δει τον ποιητή και τον πολεμιστή να συνυπάρχουν με τόσο μεγάλη ένταση στον Πρόσπερο.
Μονόλογοι
Το θεατρικό μονόπρακτο γνωρίζει κι αυτό στιγμές λάμψης το φετινό καλοκαίρι. Αξίζει ιδιαίτερα να σταθούμε στην πρόσφατη επάνοδο στη σκηνή του Αλαν Χάουαρντ. Ο 74χρονος ηθοποιός, ο οποίος υπήρξε για δεκαετίες μόνιμος συνεργάτης της Royal Shakespeare Company, εμφανίστηκε τον περασμένο μήνα σε τέσσερις παραστάσεις, ερμηνεύοντας στην καθεμιά από αυτές ισάριθμους μονολόγους του Μπέκετ, με συλλογικό τίτλο εκείνον του πιο δυσοίωνου από τα μονόπρακτα: «Γυμνή Γη». Σκηνοθετημένο από τον Τζόναθαν Χολμς, το θεατρικό εγχείρημα αποτέλεσε μέρος του ετήσιου μουσικού φεστιβάλ Spitafields στο ανατολικό Λονδίνο και συνοδευόταν από μια μαγευτική μουσική υπόκρουση του συνθέτη Αλεκ Ροθ, που την εκτελούσε η χορωδιακή ομάδα παλαιάς μουσικής Sixteen.
Με διάρκεια 50 λεπτών, η παράσταση πρόσφερε ένα από εκείνα τα φοβερά μπεκετιανά τετ-α-τετ με τον θάνατο σε αντίστιξη με την υποβλητική ζωντάνια του Χάουαρντ, ο οποίος, παρότι η κινητικότητά του είναι πλέον περιορισμένη, διαθέτει πάντα την ίδια διαπεραστική σκηνική παρουσία. Κοντά στο τέλος, στο πρόσωπο του ηθοποιού διαγράφηκε ένα θλιμμένο, γεμάτο γνώση χαμόγελο που ο Μπέκετ σίγουρα θα επιδοκίμαζε. «Κάθε τρίτη σκέψη θα είναι ο τάφος μου», λέει κάποια στιγμή ο Πρόσπερο στην «Τρικυμία». Σ’ αυτή την παράσταση, όμως, ο Αλαν Χάουαρντ έκανε φανερό ότι, ώσπου να φτάσουμε σ’ εκείνη τη στιγμή, η ζωή είναι το μόνο που μας απομένει.
Το οκτάωρο «Gatz»
Οι θεατρόφιλοι που προτιμούν δυναμικά θεατρικά «πακέτα» εκτός της σαιξπηρικής επικράτειας, μπορούν να αναζητήσουν τη μεταφορά από τη Νέα Υόρκη στο Λονδίνο του «Gatz», της «εκτός Μπροντγουέι» θεατρικής επιτυχίας που φαντάζει σαν ανάβαση στο Εβερεστ. Κάθε φράση του μυθιστορήματος του Σκοτ Φιτζέραλντ «Ο μεγάλος Γκάτσμπι» απαγγέλλεται στη διάρκεια οκτώ ωρών – και ο αφηγητής, ένας υπάλληλος γραφείου που διαβάζει δυνατά το βιβλίο σε συναδέλφους του, δεν μπορεί να κρατήσει την ιστορία στο μυθοπλαστικό της άσυλο: οι μυθιστορηματικοί ήρωες ζωντανεύουν γύρω του και ακολουθούν το νήμα της πλοκής ώς το τέλος. Πραγματικά αξίζει να παρακολουθήσει κανείς αυτόν τον ολοήμερο θεατρικό μαραθώνιο, που δημιούργησαν και ερμηνεύουν τα μέλη της αμερικανικής θεατρικής ομάδας Elevator Repair Service Group, σε σκηνοθεσία του Τζον Κόλινς. Είναι μια συναρπαστική μεταμοντέρνα ματιά σε ένα μυθιστόρημα που θα επιστρέψει πάλι στο Λονδίνο με τη μορφή ενός νέου μιούζικαλ τον Αύγουστο, ενώ τον χειμώνα περιμένουμε και την ταινία του Μπαζ Λούρμαν, με πρωταγωνιστές τον Λεονάρντο ντι Κάπριο και την Κάρεϊ Μάλιγκαν στους ρόλους που είχαν παίξει ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ και η Μία Φάροου στο φιλμ του 1974.