Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ είναι αναμφίβολα ένας από τους διασημότερους αρχιμουσικούς των ημερών μας και πιθανόν ο πλέον κατεστημένος. Παρότι από τα τρόπαιά του απουσιάζει η πολυπόθητη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου, σήμερα ο Μπάρενμποϊμ είναι ταυτόχρονα διευθυντής της Κρατικής Οπερας του Βερολίνου όπως επίσης της ορχήστρας της, αλλά και γενικός μουσικός διευθυντής της Σκάλας του Μιλάνου. Επίσης δραστηριοποιείται ως αρχιμουσικός της Ορχήστρας του Δυτικού-Ανατολικού Διβανίου, που ο ίδιος ίδρυσε το 1999 μαζί με τον γνωστό Παλαιστίνιο διανοούμενο Εντουαρντ Σαΐντ. Εμφανίζεται, ακόμα, ως πιανίστας -κάποιοι ίσως τον θυμούνται ως παιδί-θαύμα στην Αθήνα το 1954, στο θέατρο Κεντρικόν, αλλά και πρόσφατα κατά το «ολυμπιακό» 2004 στο Ηρώδειο- ενώ διευρύνει σταθερά την ούτως ή άλλως κολοσσιαία δισκογραφία του.
Ο Μπάρενμποϊμ έχει περάσει επίσης από την Ορχήστρα του Παρισιού και τη Συμφωνική στου Σικάγου, ενώ έχει τιμηθεί με κορυφαίες διακρίσεις σε όλο τον κόσμο. Ολα αυτά ασφαλώς δεν έγιναν τυχαία και αναμφίβολα συμπληρώνουν το πορτρέτο μιας από τις σημαντικότερες μουσικές προσωπικότητες της εποχής.
Το κρίσιμο βήμα πραγματοποιήθηκε στο Μπαϊρόιτ, όπου το 1988 ανέλαβε να διευθύνει τη νέα παραγωγή του «Δαχτυλιδιού του Νίμπελουνγκ» σε σκηνοθεσία του Χάρι Κούπφερ. Σταδιακά αναδείχθηκε σε έναν από τους ευφυέστερους και επιτυχέστερους ερμηνευτές του βαγκνερικού έργου στη σκηνή και στη δισκογραφία.
Στρογγυλοποιήσεις
Ακόμα και με την παραδοχή ότι η αυτοβιογραφία ενός καλλιτέχνη, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται εν ζωή όταν εκδίδεται το βιβλίο, απευθύνεται πρωτίστως στους πλέον ένθερμους θαυμαστές του, υπάρχουν δύο συνιστώσες που δύσκολα παρακάμπτονται. Η πρώτη, και πλέον προφανής είναι ότι η ιστορία δεν έχει ολοκληρωθεί. Καθώς τα χρόνια προχωρούν, τα νέα στοιχεία τα οποία προστίθενται σε ένα βιογραφικό φωτίζουν με διαφορετικό τρόπο το ίδιο το πρόσωπο, αλλά και όσα έχουν προηγηθεί. Ετσι λοιπόν, αν γραφόταν σήμερα το συγκεκριμένο βιβλίο που πρωτοεκδόθηκε το 2002, θα είχε τουλάχιστον ακόμα ένα κεφάλαιο πλάι στη Γαλλία, το Σικάγο και το Βερολίνο: το Μιλάνο, καθώς ο Μπάρενμποϊμ δραστηριοποιείται έντονα και εκεί.
Το δεύτερο στοιχείο είναι ο ίδιος ο συγγραφέας: όσο θετικά μπορεί να αποτιμηθεί η εκ των έσω οπτική την οποία προσφέρει, άλλο τόσο οφείλει κανείς να έχει υπ’ όψιν του ότι τα γραφόμενα αποτελούν την «επίσημη» άποψη, αυτήν με την οποία ο αυτοβιογραφούμενος επιθυμεί να περάσει στην Ιστορία. Δεν υπάρχει απόσταση από τα γεγονότα και συνεπώς ακόμα και αν σημειακά διαφαίνεται κριτική άποψη, εκ των πραγμάτων αμβλύνεται. Λόγου χάριν, είναι εντυπωσιακό πόσο λακωνικά και με πόση «φυσικότητα» αντιμετωπίζεται στο συγκεκριμένο βιβλίο η αποπομπή του Μπάρενμποϊμ από την Οπερα της Βαστίλλης το 1989.
Δεν παύει ο Μπάρενμποϊμ να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της μουσικής ζωής κατά τον τελευταίο μισόν αιώνα. Συνεπώς, είναι χρήσιμο να διαβάσει κανείς τη δική του άποψη για τα πράγματα. Θα άξιζε πάντως, ως αντίστιξη σε βιογραφίες αυτού του τύπου, να έχει κανείς υπ’ όψιν του όσα ενδιαφέροντα αναφέρει ο Νόρμαν Λέμπρεχτ στο κλασικό πλέον «The maestro myth» / «Ο μύθος του αρχιμουσικού» (Simon & Schuster 1991/2001).
N. Μπάρενμποϊμ, Μία ζωή για τη μουσική, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012, 264 σελίδες.