Να αναμετρηθούμε τώρα με την οικονομική κρίση

Να αναμετρηθούμε τώρα με την οικονομική κρίση

3' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

PAUL KRUGMAN

Τέλος στην ύφεση τώρα

μετ.: Τίνα Θέου

εκδ. Πόλις

Σε σχέση με όσα συμβαίνουν στο επίπεδο της οικονομίας, πρόκειται ουσιαστικά για την ίδια, μη αποδεκτή, περίπτωση που ο Τζον Μέιναρντ Κέινς περιέγραφε το 1930 ως «χρόνια κατάσταση υποκανονικής δραστηριότητας, για αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα, χωρίς εμφανή τάση είτε ανάκαμψης είτε πλήρους κατάρρευσης».

Εδώ ο νομπελίστας Κρούγκμαν, ο καλύτερος ίσως οικονομολόγος της γενιάς του, μιλώντας για την ύφεση, δίνει ένα ελαφρύ προβάδισμα πλέον στην Ευρώπη και την Ευρωζώνη, σε σχέση με τις ΗΠΑ, όσον αφορά την κούρσα προς την αυτοκαταστροφή.

Το «τι να κάνουμε τώρα», το ερώτημα της αντιμετώπισης (μολονότι συνδέεται με το πρόβλημα της αιτίας), το θεωρεί περισσότερο επιτακτικό. Οσο για το «πώς φτάσαμε έως εδώ», το έχει εξηγήσει επαρκώς στο παλαιότερο «Η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης» (Καστανιώτης, 2000), όπου είχε προτείνει τρόπους προστασίας από το ενδεχόμενο να πληγεί η παγκόσμια οικονομία μέσω των εθνικών κάμψεων και των ισχυρών χρηματοπιστωτικών διαταραχών στην «ηγεμονική» Ιαπωνία, την «ανερχόμενη» Λατινική Αμερική, τη μετασοβιετική Ρωσία και τις «ασιατικές τίγρεις». Τότε, υποστήριζε, οι ιοί της Μαλαισίας, οι ασιατικές αρρώστιες, ή η μόλυνση της Λατινικής Αμερικής μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Οχι, όμως, με τα κανονιστικά μονοδιάστατα δόγματα, αλλά με λήψη άμεσων πολιτικών παρεμβατικών μέτρων, κόντρα στον κυρίαρχο νεοφιλελευθερισμό.

Τοπίο καταστροφής

Εκτός από την ιστορική κατανόηση της κυκλικότητας, στο νέο του βιβλίο κυρίαρχα θέματα είναι η εικόνα της απέραντης ανθρώπινης καταστροφής, ο χρόνος και η δημοκρατία.

Σε χώρες όπου -καθόλου παράξενο- τα στοιχεία δείχνουν μακροχρόνια ανεργία, γεννιέται το άγχος και η κατάθλιψη. Οι νέοι, που μπορούσαν να αντιμετωπίσουν καλύτερα την κρίση, καθώς έχουν καλύτερες γνώσεις για τον χειρισμό της σύγχρονης οικονομίας, είναι απροστάτευτοι, παραγκωνισμένοι· χάνονται αυτάξιες πληρώσεις των κύκλων ζωής.

Επιπλέον, υποστηρίζει ο Κρούγκμαν, «ο τρόπος με τον οποίο έχουμε (κακο)μεταχειριστεί τη κρίση στην προσδοκία ενός, οψέποτε, καλύτερου μέλλοντος, δείχνει ότι τα δημόσια πράγματα που εξυπηρετούν αυτό το μέλλον, έχουν κατακρεουργηθεί σήμερα», θυμίζοντας τη διάσημη κεϊνσιανή ρήση ότι «το απώτερο μέλλον -όταν όλοι θα είμαστε μακαρίτες- είναι ένας παραπλανητικός οδηγός για τις σημερινές υποθέσεις».

Τέλος, τονίζει τους κινδύνους για την Αμερική αλλά και το ευρωπαϊκό όραμα που ενέχει η παράταση της οικονομικής ύφεσης για τις αξίες και τους θεσμούς της δημοκρατίας – όταν μάλιστα σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο σημειώνεται σαφής άνοδος των εξτρεμιστικών πολιτικών, με κινήματα κατά των μεταναστών, ακραίου εθνικισμού και αυταρχικών αισθημάτων.

Οι προτάσεις του Κρούγκμαν είναι λίγο-πολύ γνωστές, παρότι έχει κατηγορηθεί για «εμμονή στο εγχειρίδιο», για αξιοποίηση μεμονωμένων περιστατικών και για μεροληπτική αναμέτρηση με τους θεωρητικούς ανεμόμυλους της οικονομικής θεωρίας.

Δίχως ν’ αποφεύγει τον διδακτισμό, που είναι αναγκαίος για την οικοδόμηση της επιχειρηματολογίας, με απλό τρόπο, διατυπώνει το πρόβλημα και υποστηρίζει ότι σε υφεσιακό περιβάλλον απαιτείται μια κεϊνσιανού τύπου στρατηγική ανάπτυξης, με άμεση αύξηση των κρατικών δαπανών. Απαιτείται μια πολιτική κατά της ανεργίας και όχι λιτότητα. Αυτή είναι η προϋπόθεση για να μπορέσουν οι υπερχρεωμένες χώρες, λ.χ. οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου να ξεπεράσουν τις ασυμμετρίες με τον Βορρά και να μειώσουν παράλληλα το χρέος χωρίς να θυσιάσουν τον κοινωνικό τους ιστό. Η μεταβολή στην πολιτική κουλτούρα είναι αναγκαία ενόψει του οικονομικού ολέθρου. Βέβαια, ο ίδιος ο Κρούγκμαν αναγνωρίζει ότι τα καταστροφικά προβλήματα δεν ανέκυψαν τυχαία, από το πουθενά. Ούτε θεωρεί πως είναι εύκολο πολιτικό ζήτημα η έξοδος από την κρίση. Στην Ελλάδα, π.χ., χρειάστηκαν δεκαετίες κακών πολιτικών και κακών ιδεών, που δυσχεραίνουν την επείγουσα αντιστροφή του κλίματος.

Don’t give up

Το βιβλίο, ωστόσο, είναι πολύτιμος οδηγός επιβίωσης από έναν επαγγελματία ξεναγό που δεν δαιμονοποιεί, που κερδίζει σιγά σιγά τον αναγνώστη του με την ανάσα που δίνει η γόνιμη οικονομική σκέψη στην πολιτική άνοια. Ο κόσμος μας είναι ταραγμένος και ζητάει επειγόντως να ξαναγεννηθεί, να βάλει τέλος στην ύφεση. «Βλέποντάς μας να αποτυγχάνουμε, κάποιες στιγμές απελπίζομαι», λέει ο Κρούγκμαν. «Αλλά δεν είναι η σωστή αντίδραση. Καθώς η κάμψη συνεχίζεται, βάζω συχνά ένα υπέροχο τραγούδι της δεκαετίας του 1980, που ερμήνευαν ο Peter Gabriel και η Kate Bush. Το τραγούδι αναφέρεται σε μια απροσδιόριστη εποχή και τόπο μαζικής ανεργίας· η απελπισμένη ανδρική φωνή τραγουδά την έλλειψη ελπίδας: «For every job, so many men» (Για κάθε δουλειά τόσοι άνθρωποι). Η γυναικεία φωνή, όμως, τον ενθαρρύνει: «Don’t give up» (Μην το βάζεις κάτω)».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή