Guy de Μaupassant
«Πιερ και Ζαν»
Μετάφραση: Νάσια Ντινοπούλου, Εκδόσεις Ροές, σελ. 222, Τιμή: 12 ευρώ
Αν σας αρέσει η γαλλική αστική κοινωνία την περίοδο του Ιμπρεσιονισμού, τολμήστε να διαβάσετε το «Πιερ και Ζαν», αυτό το μυθιστόρημα του Γκυ ντε Μωπασάν, που μας μεταφέρει στη Νορμανδία της δεκαετίας του 1880.
Ο Μωπασάν έχει απαράμιλλο στυλ να εισέρχεται στην καθημερινότητα των ηρώων του και να τους βασανίζει με μικρά και μεγάλα διλήμματα.
Στην περίπτωση του «Πιερ και Ζαν», των δύο αδελφών, μελαχρινός γιατρός ο πρώτος, ξανθός δικηγόρος ο δεύτερος, έχουμε το γεγονός μιας κληρονομιάς που αναπάντεχα αλλάζει τη ζωή όλης της οικογένειας, ανακαθορίζει τις σχέσεις και οδηγεί σε αρχαιοελληνικού τύπου καθάρσεις και βάσανα.
Αλλά ο Γκυ ντε Μωπασάν είναι Γάλλος και παρατηρεί την αποκορύφωση της γαλλικής αστικής ευμάρειας, μετά το σοκ της ταπείνωσης από τους Πρώσους το 1870. Ο Μωπασάν μιλάει με τη γλώσσα του μεσοαστού, αλλά δεν παραλείπει να τον ταρακουνάει και να τον θέτει ενώπιον των μεγάλων διλημμάτων της ηθικής χωρίς ο ίδιος να ηθικολογεί. Στην περίπτωση του «Πιερ και Ζαν», ο φιλήσυχος ρυθμός της οικογένειας Ρολάν ανατρέπεται όταν ο παλιός οικογενειακός φίλος Μαρεσάλ πεθαίνει και αφήνει όλη του την περιουσία, αναπάντεχα, στον Ζαν, τον δευτερότοκο υιό του κυρίου και της κυρίας Ρολάν. Η χαρά του ξαφνικού πλούτου δεν αφήνει στην αρχή περιθώριο για να λυθούν οι απορίες, αλλά σταδιακά, ο πρωτότοκος Πιερ αρχίζει και βασανίζεται.
Μέσα σε αυτή την οικογενειακή χαρά, ένταση και διχόνοια, ο Γκυ ντε Μωπασάν μας ξεκουράζει με το λεπτό χιούμορ του, την ειρωνεία του και τους λεπτοσμιλεμένους δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως την κυρία Ροζεμιγύ (εκλεκτή του Ζαν) ή τον Πολωνό φαρμακοποιό Μαρόφσκο, έμπιστο του Πιερ. Πέρα από τους ανθρώπους, o Μωπασάν μας ξετυλίγει τη Νορμανδία με ιμπρεσιονιστική χάρη. Η Χάβρη, ως πόλη – θέατρο του αστικού δράματος, προβάλλει σαν μία πόλη του λούσου και της αμαρτίας, με τα μοντέρνα διαμερίσματα της εποχής αλλά και τις σκοτεινές γωνιές του λιμανιού. Παραδίπλα,
ανασαίνουν τα ονομαστά θέρετρα, η Ντωβίλ, το Honfleur, το Bayeux, οι πόλεις της Διέπης και της Caen. Μέσα σε αυτή τη γνήσια γαλλική ατμόσφαιρα, με μισοφωτισμένες μπαλκονόπορτες σαν από πίνακα του Μανέ, ο Μωπασάν μας οδηγεί στην καρδιά του δράματος. Μας ξεδιπλώνει την ιστορία της μοιχείας, του παράνομου έρωτα, της ανθρωποφάγου αλλά και λυτρωτικής έντασης της μάνας-μοιχαλίδας και του πρωτότοκου υιού, το δίλημμα ανάμεσα στην ηθική τάξη και στο δικαίωμα στον πλούτο που ντροπιάζει το όνομα της οικογένειας.
Με δεδομένη την αστική ηθική του 1880, η ένταση είναι δικαιολογημένη και είναι αρκετή για να δώσει εξαιρετικές σκηνές νυχτερινού στοχασμού στο λιμάνι και αποχαιρετισμού στον απόπλου με υπερωκεάνειο. Ο «Πιερ και Ζαν» είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα, που έρχεται να προστεθεί στην άριστη επιλογή τίτλων των εκδόσεων «Ροές». Στο βιβλίο, περιλαμβάνονται σκέψεις του Μωπασάν για το μυθιστόρημα (1887) που μετέφρασε ο Αλέξανδρος Καρατζάς.