Η «άλλη λογική» της δημιουργίας

Η «άλλη λογική» της δημιουργίας

3' 28" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πολλοί μιλούν για μια επαναστατική αλλαγή στην εκπαίδευση. Λίγοι όμως μπορούν να μεταδώσουν το μήνυμά τους τόσο πειστικά όσο ο Ken Robinson, ο πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης, τις διαδικτυακές ομιλίες του οποίου στο TED έχουν παρακολουθήσει πάνω από 250 εκατομμύρια θεατές. Στο βιβλίο «Αλλη Λογική» (με πρωτότυπο τίτλο το ευρηματικό Out of their Minds), ο Robinson απαντάει σε βασικά ερωτήματα: Γιατί αλήθεια είναι τόσο σημαντική η δημιουργικότητα, για την οποία κόπτονται όλοι – παιδαγωγοί, πολιτικοί και επιχειρηματίες; Τι συμβαίνει όταν τα νέα παιδιά, που είναι έμφορτα ιδεών, μεγαλώνουν και μπαίνουν στο σχολικό σύστημα, απ’ όπου βγαίνουν πιστεύοντας ότι στερούνται δημιουργικότητας; Και το πιο σημαντικό: Τι πρέπει να γίνει; Πώς δηλαδή, ξεκινώντας από την κατανόηση της δημιουργικότητας, μπορούμε να την ενθαρρύνουμε συστηματικά, όχι μόνον στο σχολείο, αλλά σε κάθε έκφανση της οικονομικής και κοινωνικής ζωής;

Το ίδιο το βιβλίο είναι ένας αψευδής μάρτυρας αυτής της δημιουργικότητας. Στηρίζεται σε στέρεα επιχειρήματα και απτά παραδείγματα, αποφεύγοντας τις παγίδες της στείρας ηθικολογίας και της άγονης παράθεσης επιστημονικών θεωριών. Ξετυλίγοντας την «άλλη λογική» και γράφοντας σε ένα γλαφυρό και προσιτό ύφος, ο Robinson κινείται σε 3 βασικούς άξονες. Ο πρώτος είναι ότι ζούμε σε επαναστατικούς καιρούς. Αυτό μπορεί να ακούγεται προφανές, αν όμως αναλογιστούμε την ιλιγγιώδη επιτάχυνση του ιστορικού χρόνου, θα διαπιστώσουμε ότι σήμερα «λειτουργούν δυνάμεις χωρίς προηγούμενο». Αυτές είναι κυρίως οι τεχνολογικές αλλαγές και η αύξηση του πληθυσμού, που «μετασχηματίζουν από κοινού πώς ζούμε και εργαζόμαστε, ασκούν εκτεταμένη πίεση στους φυσικούς μας πόρους και αλλάζουν τη φύση της πολιτικής και του πολιτισμού». Δεν το βλέπουμε αυτό; Οχι, λέει ο Robinson, γιατί έχουμε ακόμη τις παλαιές ιδέες, οι οποίες «μας υπνωτίζουν και ασκούν πάνω μας ισχυρή επιρροή. Για να προχωρήσουμε, πρέπει να αποτινάξουμε από πάνω μας τη δύναμή τους». Δύσκολα θα μπορούσε να ειπωθεί καλύτερα.

Ο δεύτερος άξονας αναπτύσσει το επιχείρημα ότι αν θέλουμε να επιβιώσουμε και να επιδιώξουμε τη γνήσια πρόοδο, πρέπει να σκεφτούμε τις ίδιες μας τις δυνατότητες «με άλλη λογική» και να τις χρησιμοποιήσουμε με έναν πιο γόνιμο τρόπο. Γιατί όμως υπάρχει έλλειμμα δημιουργικότητας; Διότι, παρά την έκρηξη των δημιουργικών εργαλείων και δυνατοτήτων που δίνουν οι σύγχρονες τεχνολογίες, ο πυρήνας της εκπαίδευσης φαίνεται να είναι σάπιος. «Οι τρέχουσες προσεγγίσεις περί κατάρτισης και εκπαίδευσης», λέει ο Robinson, «χωλαίνουν επειδή προϋποθέτουν εκείνες τις αντιλήψεις για τη νοημοσύνη και τη δημιουργικότητα που χαράμισαν τα ταλέντα και κατέπνιξαν τη δημιουργική αυτοπεποίθηση αναρίθμητων ανθρώπων. Αυτή η σπάταλη εκπηγάζει εν μέρει από μια ψύχωση με συγκεκριμένους τύπους ακαδημαϊκής δεξιότητας, από μια μονομανία υπέρ κάποιων θεσμοποιημένων εξετάσεων». Επιπλέον, ζούμε σε έναν κόσμο όπου η ισόβια απασχόληση στο ίδιο επάγγελμα έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Συνεπώς, η δημιουργικότητα όλων μας δεν είναι μια πολυτέλεια, αλλά ένα ζωτικό στοιχείο για την επαγγελματική μας ασφάλεια και συγχρόνως για την προσωπική μας ολοκλήρωση.

Ο τρίτος άξονας του βιβλίου καταγίνεται με το τι πρέπει να γίνει. Ο Robinson υποστηρίζει ότι οι δομές της εκπαίδευσης -μοιάζοντας με γραμμές παραγωγής εργοστασίου- φτιάχτηκαν για τις ανάγκες της βιομηχανικής κοινωνίας και όχι για τις ανάγκες της κοινωνίας της γνώσης. Χρειάζεται λοιπόν μια ριζική αναδιάρθρωσή τους, ώστε η κουλτούρα της δημιουργικότητας και της καινοτομίας να αποτελεί οργανικό τους μέρος. Η δημιουργικότητα μπορεί μεν να διαπλάθεται στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά δεν εξαντλείται σε αυτό. Για να εγκατασταθεί στέρεα στην κοινωνία, χρειάζεται μια στενή σύνδεση της εκπαίδευσης, της επιχειρηματικότητας και του πολιτισμού- κάτι που σήμερα μόνον κατ’ επίφαση γίνεται και που για να επιτευχθεί, απαιτείται η ενεργός σύμπραξη όλων.

Η «άλλη πρόταση»

Τέλος, επειδή η βασική πρόταση του Robinson κατατείνει προς την εξατομίκευση της εκπαίδευσης, ο συγγραφέας καταρρίπτει το αντεπιχείρημα ότι μια εκπαίδευση τέτοιου τύπου είναι πολύ ακριβή και δεν την αντέχουμε (ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης), υποστηρίζοντας πειστικά ότι το συνολικό απτό κόστος για την κοινωνία είναι πολύ μεγαλύτερο αν συνεχίσουμε να πορευόμαστε αταλάντευτα με τη σημερινή μας αδράνεια.

Μια πολύτιμη συνεισφορά του βιβλίου είναι η συνειδητοποίηση ότι η σπατάλη των ανθρώπινων πόρων είναι εξίσου καταστροφική με εκείνη των φυσικών πόρων, που έχει ήδη προκληθεί από τη βιομηχανική επανάσταση. Είναι επείγον και επιτακτικό αυτή η διασπάθιση της δημιουργικότητας να αντιστραφεί – αν θέλουμε τα παιδιά μας και οι επόμενες γενεές να έχουν μέλλον.

– Sir Ken Robinson, Αλλη Λογική, Μετάφραση, επιμέλεια: Βασίλης Αργυριάδης, Εκδ. Εν Πλω (2011), σελ. 347

* Ο κ. Γιώργος Ναθαναήλ είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή