Εκ των υστέρων, το γεγονός ότι ο πρώτος άνθρωπος που μας καλωσόρισε στην τότε ως επί το πλείστον ειρηνική Συρία, ήταν ένας νεοσύλλεκτος φαντάρος, μπορεί να ερμηνευθεί ως μία μικρή ειρωνεία της μοίρας. «Θα έρθω στην Ελλάδα», μας ανακοίνωσε λίγο πριν μας αποχαιρετήσει, αφού μας είχε περιμαζέψει από τον σταθμό υπεραστικών λεωφορείων της Δαμασκού, όπου αναζητούσαμε -μάταια- κάποιο ανταλλακτήριο συναλλάγματος, είχε πληρώσει τα εισιτήριά μας για το τοπικό λεωφορείο και μας είχε συνοδέψει ώς το κοντινότερο μηχάνημα αναλήψεων, αρνούμενος κατηγορηματικά να πάρει πίσω τα χρήματά του. «Θα έρθω οπωσδήποτε, μόλις τελειώσω τη θητεία μου. Σε τρία χρόνια…».
Απώλειες
Λίγους μήνες αργότερα, ξέσπασε ο πόλεμος και τα μεγαλόπνοα σχέδια των νεαρών στρατιωτών θα πρέπει να έχουν περάσει πια στη σφαίρα του άπιαστου ονείρου, καθώς πασχίζουν να επιβιώσουν σε συνθήκες που διαρκώς επιδεινώνονται. Ακόμα πιο τραυματική θα πρέπει να είναι η ζωή των παιδιών, τα οποία μεγαλώνουν εν μέσω του εμφυλίου και που, αν οι αναφορές εκπροσώπων των Ηνωμένων Εθνών είναι αληθινές, σε πολλές περιπτώσεις πέφτουν θύματα βασανισμού ή χρησιμοποιούνται ως «ανθρώπινες ασπίδες» και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές – τα ίδια παιδιά που μας πρόσφεραν καραμέλες και μας ακολουθούσαν παντού, όχι για να μας ζητήσουν κάτι αλλά για να ποζάρουν χαμογελώντας όλο ενθουσιασμό μπροστά στον φωτογραφικό φακό. Για την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη της κρίσης, που οχυρώνει τα σύνορά της φοβούμενη ένα νέο κύμα προσφύγων, τι σημασία μπορεί να έχει το αν οι περισσότεροι από 140.000 Σύροι, που έχουν ήδη εγκαταλείψει την πατρίδα τους από την έναρξη των συγκρούσεων, οι περίπου ένα εκατομμύριο εσωτερικοί μετανάστες ή ακόμα και οι τουλάχιστον 21.000 νεκροί συνήθιζαν να προσφέρουν απλόχερα τη φιλοξενία τους στους ξένους επισκέπτες;
Το καλοκαίρι πριν από την έναρξη των συγκρούσεων, ένα ταξίδι στη Συρία ισοδυναμούσε με ένα μάθημα για τους κατοίκους των σαφώς πιο εύπορων χωρών, που έπρεπε ξαφνικά να προσαρμοστούν σε μια καθημερινότητα με πολύ λιγότερες ανέσεις. Τα εμφανή σημάδια της ένδειας, που συναντήσαμε τόσο στη Δαμασκό όσο και στην επαρχία, κατά πάσα πιθανότητα αποτελούσαν προάγγελο των δυσάρεστων εξελίξεων. Εντούτοις, τα πολύχρωμα πλήθη που πλημμύριζαν τους δρόμους και τις πλατείες της συριακής πρωτεύουσας μετά τη δύση του ηλίου για να περιεργαστούν την πραμάτεια των μικροσκοπικών καταστημάτων στο παζάρι της Παλιάς Πόλης, δεν έδειχναν να διασκεδάζουν λιγότερο από τους πολύ πιο ευκατάστατους θαμώνες των αθηναϊκών μπαρ τα βράδια του Σαββάτου. Στα πάρκα της γραφικής πόλης Χάμα, όπου φέτος το καλοκαίρι έλαβαν χώρα οι πιο αιματοβαμμένες σφαγές αμάχων από την αρχή του πολέμου μέχρι σήμερα, οι μαντιλοφορεμένες γυναίκες αποκάλυπταν άφοβα τα πρόσωπά τους για να μας ενθαρρύνουν να μοιραστούμε το λιτό γεύμα τους, ενώ το σούρουπο οι έφηβοι της περιοχής βουτούσαν στον ποταμό Ορόντη από τους πελώριους μεταλλικούς νερόμυλους των Μεσαιωνικών χρόνων, ψυχαγωγώντας ντόπιους και επισκέπτες.
Λεηλασίες
Πιο δύσκολο να υπολογιστεί ακόμα και από τις ανθρώπινες απώλειες -δεδομένου ότι επίσημα η είσοδος σε ξένους δημοσιογράφους απαγορεύεται, ενώ όσοι καταφέρνουν να εισέλθουν παράνομα συχνά το πληρώνουν με τη ζωή τους- είναι το μέγεθος των καταστροφών σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία μιας χώρας με τεράστια ιστορία. Προς το παρόν, το σημαντικό αν και παραμελημένο, ακόμα και πριν από τον εμφύλιο, Μουσείο της Δαμασκού και ο κήπος του με τα αρχαία γλυπτά έχει καταφέρει να γλιτώσει, όπως επίσης και τα υπόλοιπα μνημεία της πρωτεύουσας, όχι όμως και το Μουσείο της πόλης Χομς.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «Independent», η λεηλασία έχει ήδη ξεκινήσει στο μεγαλοπρεπές Κάστρο των Σταυροφόρων -ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά οχυρά της Μεσογείου-, ενώ μπουλντόζες χρησιμοποιήθηκαν για να αφαιρέσουν τα μωσαϊκά δάπεδα και αρχιτεκτονικά μέλη από τη ρωμαϊκή πόλη Απάμεια, με την εντυπωσιακή μεγάλη λεωφόρο μήκους 2 χιλιομέτρων.
Οι αρχαιότητες αποξηλώνονται και διοχετεύονται στις αγορές της Ιορδανίας και της Τουρκίας ή διαλύονται κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών. Βίαιες συγκρούσεις έχουν ήδη αφήσει τα ίχνη τους στα ερείπια των Νεκρών Πόλεων, στην επαρχία της πόλης Αλέπο, καθώς ο συριακός στρατός δεν δίστασε να επιτεθεί σε ιστορικά οικοδομήματα, όπου έβρισκαν καταφύγιο οι αντάρτες.