ELMORE LΕΟΝΑRD
Ο καπάτσος
μετ.: Αντώνης Καλοκύρης
εκδ. Αγρα
Ο Ελμορ Λίοναρντ (1925, Νέα Ορλεάνη -), ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του γράφοντας γουέστερν, είναι ένας πολυγραφότατος συγγραφέας και γι’ αυτό τον λόγο άνισος. Ασχολείται κυρίως με το νουάρ ή «αντινουάρ» -ας μου επιτραπεί να χρησιμοποιήσω τον όρο αυτό-, καθώς πολύ συχνά αν και χρησιμοποιούνται οι όροι του είδους, οι ήρωες και οι καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται, όσο σοβαρές κι αν είναι, περιγράφονται με ανάλαφρο τρόπο, με δόση ειρωνείας και υπονόμευσής τους. Γι’ αυτό δεν είναι λίγες οι φορές που τα πρόσωπα και τα γεγονότα φαίνονται ως οι καρικατούρες γνωστών λαϊκών ηρώων που έδρασαν στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις ή έγιναν γνωστοί από λαϊκά περιοδικά.
Γνωστά είναι τα ακόλουθα έργα του, μερικά από τα οποία γυρίστηκαν σε ταινίες: The Hunted, 1977, La Brava, 1983, Killshot, 1989, Get Shortly, 1990, Rum Punch, 1992, -το έκανε ιδιαιτέρως δημοφιλές ο Quentin Tarantino, με την ταινία του Jackie Brown-, Out of Sight, 1996, Cuba Libre, 1998, Mr. Paradise, 2004, Raylan, 2012. Κλεφτρόνια, επίδοξοι μαφιόζοι, μοιραίες γυναίκες, πόρνες, φιλόδοξοι αστυνομικοί, κυνηγοί του εύκολου χρήματος, γραφικοί καουμπόηδες, είναι μερικά από τα πορτρέτα που συναντάει κανείς στον μυθιστορηματικό κόσμο του Λίοναρντ.
Οι δέκα κανόνες του
Τα μεγάλα ατού του συγγραφέα είναι η ρεαλιστική απεικόνιση των ιστοριών του καθώς και οι δυνατοί διάλογοι. Αλλωστε, σε άρθρο του το 2001 στην εφημερίδα New York Times έγραψε τους 10 κανόνες που ακολουθεί όταν γράφει τα έργα του, ενώ το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο «Οι δέκα κανόνες του συγγραφέα» (The 10 Rules of Writing). Αξίζει να αναφερθούν οι πιο σημαντικοί: Ποτέ μη γράφεις για τον καιρό όταν ξεκινάς ένα μυθιστόρημα. Να αποφεύγεις τους προλόγους. Στους διαλόγους να χρησιμοποιείς το ρήμα «είπε». Να παραλείπεις όλα εκείνα που ο αναγνώστης θα προσπερνούσε. Και κάτι που έχω πάντα στο μυαλό μου: αν αυτό που έχω γράψει μοιάζει με γραπτό, τότε το ξαναγράφω. Θανάσιμο αμάρτημα η χρήση επιρρημάτων.
Αυτούς και άλλους κανόνες εφάρμοσε πιστά και στο μυθιστόρημά του «Ο Καπάτσος», για να δοθεί μια ανάλαφρη ιστορία που αναφέρεται στη δεκαετία του ’30 και διαδραματίζεται στην Οκλαχόμα. Από τη μια ο κόσμος των συμμοριών, των γκάνγκστερ, με κλεμμένα αυτοκίνητα, μοιραίες γυναίκες, παράνομες λέσχες, λαθρεμπόριο οινοπνευματωδών ποτών, πετρελαιοπαραγωγούς, και από την άλλη ο κόσμος του νόμου που εκπροσωπείται από τον ωραίο και έξυπνο Καρλ Ουέμπστερ. Και στο μέσον των δύο αντικρουόμενων κόσμων βρίσκεται ο επίμονος συντάκτης του περιοδικού «Αληθινά Μυστήρια», ο κυνηγός της είδησης και των εντυπωσιακών περιγραφών. Ο αστυνόμος Ουέμπστερ, αφού σκότωσε έναν από τους πιο επικίνδυνους κακοποιούς, ο οποίος επιδιδόταν κυρίως σε ληστείες τραπεζών, βάζει στόχο να βγάλει από τη μέση κάποιον που τον μιμείται, μολονότι είναι γιος ενός εκατομμυριούχου πετρελαιοπαραγωγού. Οι ήρωες μετακινούνται από την Τούλσα της Οκλαχόμα στο Κάνσας Σίτι και στα σαλούν, σε ρυθμούς τζαζ και σε ατμόσφαιρα ταινιών εκείνης της εποχής, όπως το The Public Εnemy.
Ο Λίοναρντ αναβιώνει μια εποχή που σημαδεύτηκε από την ποτοαπαγόρευση, από τις συγκρούσεις των συμμοριών, αλλά, σε καμιά περίπτωση, δεν την παρουσιάζει με εξιδανικεύσεις και νοσταλγική ματιά. Οι ήρωές του έχουν την αφέλεια της εποχής και αυτός είναι, άλλωστε, ο λόγος που την επιλέγει για να στήσει την ιστορία του. Επιστρέφει στο παρελθόν για να αναστήσει έναν κόσμο που τώρα πια φαίνεται, ακόμα και στην πιο βίαιη εκδοχή του, «αθώος».
Ο «Ντίκενς του Ντιτρόιτ», όπως αποκαλείται από μερικούς, δεν θα πάψει να μας εκπλήσσει με τον δυναμισμό της γραφής του και την αφοσίωσή του στην περιπέτεια.