Τριάντα χρόνια – και ένας γαλλικός, πλην διεθνής, εκθαμβωτικός χορευτικός θεσμός αλλάζει χέρια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Μπιενάλε Χορού της Λυών αποτελεί το μεγαλύτερο χορευτικό γεγονός σε ολόκληρο τον κόσμο. Τρεις εβδομάδες με ένα τεράστιο πανόραμα χορευτικής έκφρασης από όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Τον υπέροχο, μοναδικό οραματιστή Γκι Νταρμέ, που το 1984 «έστησε» αυτόν τον τεράστιο καμβά χορο-κινησιολογικο-θεατρικών προσφορών, συνάντησα το 1998 όταν διοργάνωνε την Μπιενάλε με θέμα τη Μεσόγειο. Μέχρι τότε, ο κ. Νταρμέ είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία στον «εξωτικό» χορό με έμφαση στη βόρεια Αφρική (Μαγκρέμπ) και τη Λατινική Αμερική. Αμέσως μετά ήρθε και η… Ασία με τους «Δρόμους του Μεταξιού». Για την εκπροσώπηση της Ελλάδας στη «Μεσόγειο» μου ζήτησε σχετικές πληροφορίες. Του σύστησα, μεταξύ άλλων, την Ομάδα Εδάφους, την Οκτάνα και το Λύκειο των Ελληνίδων. Τιμή μου και καμάρι μου που οι επιλογές μου συνάντησαν την απόλυτη έγκρισή του, και… γίναμε φίλοι. Λόγοι υγείας τον ανάγκασαν να αφήσει το «παιδί» του σε άλλα χέρια.
Νιώθω ιδιαίτερη υπερηφάνεια και χαρά που φέτος με επανακαλεί η νέα διεύθυνση. Η οποία αποτελείται από την Ντομινίκ Ερβιέ (καλλιτεχνική διευθύντρια), τον Λοράν Γκουμάρ (συν-υπεύθυνο προγραμματισμού) και τον παλιό γνωστό Μπενζαμέν Περσέ (καλλιτεχνικό σύμβουλο). Τρεις μεγάλες προσωπικότητες, η καθεμιά στον τομέα της. Η κ. Ερβιέ θεωρείται η πιο πολύπλευρη και πολυπράγμων κυρία του γαλλικού χορού, δ/ντρια του Εθνικού Χορογραφικού Κέντρου του Κρετέιγ και του Βαλ-Ντε-Μαρν. Το 1999 της δόθηκε «carte blanche» στον προγραμματισμό του επιβλητικού Φεστιβάλ του Μονπελιέ, χρονολογία σημαντική στον καθολικότερο γαλλικό χορό. Ακριβώς τότε συνεργάστηκε με τον υπό τους ίδιους όρους συμμετέχοντα κ. Γκουμάρ (που ξεκίνησε από το… πατινάζ) και κρίνεται ως ο άνθρωπος που έδωσε ιδιαίτερη ώθηση στην κίνηση του παραστατικού – πλαστικού/γλυπτικού χορού συνδυάζοντας τις λογοτεχνικές με τις οπτικές ευαισθησίες. Οσο για την προσφορά του κ. Περσέ, κρίθηκε ήδη στις δύο τελευταίες θητείες του στους προγραμματισμούς της Μπιενάλε κατά Νταρμέ.
Νεωτερισμός της 15ης Μπιενάλε: δεν υπάρχει θεματολογία, πέρα από ένα αρκετά αόριστο «Μεταξύ ουρανού και γης» που προσδίδεται στην περίφημη «Παρέλαση» – αυτό το φανταστικό-αφάνταστο «Defile» που συνήθως έκλεινε τους προγραμματισμούς, αλλά φέτος σηματοδοτεί την έναρξή τους.
Θα υπάρξει ένα «Μονοπάτι στην Ασία» – «για να επικοινωνήσει το κοινό με διαφορετικές αισθητικές, πραγματικότητες και αντιθέσεις, όλες από την Ασία» («Νύχτα στο Μπαλί», χιπ χοπ από την… Ταιβάν, Μπούτο, Εθνικό Θέατρο της Ταϊπέι, «Γιαπωνέζικες Απολαύσεις» κ.λπ.), όμως και «Μονοπάτια» σε τόσο διαφορετικές χώρες όπως η Βραζιλία, το Ισραήλ, η Ισπανία, η καθολικότερη Αφρική… Ακόμη ένα «Μονοπάτι»: δημιουργοί που εμπνεύστηκαν από κάποιο λογοτεχνικό, και όχι μόνο, προϋπάρχον έργο: από την τραγωδία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ στα τραγούδια της Μπαρμπαρά και του Λεό Φερέ, από τα Τετράδια του Νιζίνσκι στις καταστροφές του πλανήτη από τον άνθρωπο και σε μια νέα ματιά της «Λίμνης των Κύκνων», από την ημίγυμνη «κατάμαυρη» ομάδα της Νταντά Μαζιλό.
Ο Γιώργος Λούκος
«Πόσες μεγάλες εμβληματικές μορφές του σύγχρονου χορού δεν έφυγαν από κοντά μας εσχάτως: η Πίνα Μπάους, ο Μερς Κάνινγκχαμ, ο Κάζου Ονο, ο Μορίς Μπεζάρ… στρεφόμαστε σε ένα άλλο Μεγάλο, τον Γίρζι Κίλιαν», δήλωση του δικού μας Γιώργου Λούκου. Και πώς να μην περιμένει κανείς την αναβίωση ενός ακριβοθώρητου μπαλέτου του Κίλιαν, του «One of a Kind», του μοναδικού του έργου «βραδιάς». Παραγγελία της ολλανδικής κυβέρνησης (1997), έχει για θέμα του τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και κατά τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Οπερας της Λυών, τον Γ. Λούκο, πρόκειται «για ένα μανιφέστο αλλόκοτο, πολύ μουσικό μεν, όμως αλλόκοτο». Το έργο εισέρχεται ακριβώς στο ρεπερτόριο του επιφανούς συγκροτήματος.
Πρώτη παρουσίαση – δημιουργία (creation) έργου ακόμη ενός επιφανούς, του Ανζελέν Πρελζοκάζ, με τον προσωρινό τίτλο «Εκείνο που αποκαλώ λήθη». Μετά το «Le Funambule» σε κείμενο του Ζαν Ζενέ, ο αλβανικής καταγωγής περίοπτος χορογράφος ανατρέχει στη φερώνυμη νουβέλα του Λοράν Μοβινιέ, ένα βίαιο κείμενο πάνω στις κοινωνικές σχέσεις, παρουσιάζοντας έναν περιθωριακό τύπο μέσα σε ένα… εμπορικό κέντρο!
Αλλη πρώτη παρουσίαση – δημιουργία είναι το άτιτλο (2012) της μεγάλης κυρίας, όχι μόνο του γαλλικού αλλά και του πανευρωπαϊκού χορού, Μαγκί Μαρέν. Πάντα κοινωνικά παρούσα, η χορογράφος επανέρχεται στις εμμονές της με τα ερωτήματα στην Ιστορία – στο παρελθόν αλλά και στο παρόν. Εδώ, ακόμη, ο Φιλίπ Ντεκουφλέ με την αναφορά του στην 30χρονη πορεία του: «Πανόραμα». Ομως, πρόλαβε η Βίκυ Μαραγκοπούλου μας και το καταδικό της – δικό μας Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Το «Πανόραμα» είδαμε τον Ιούλιο! Για τις παραστάσεις της 15ης Μπιενάλε Χορού της Λυών, στο εγγύς μέλλον.
Η 30χρονη ιστορία του διεθνούς θεσμού
Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που αφορούν τον χορό σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδρύθηκε το 1984 στο πλαίσιο της πολιτικής αποκέντρωσης των πολιτιστικών εκδηλώσεων στη Γαλλία επί υπουργίας Ζακ Λανγκ. Οι αριθμοί σχεδόν… ζαλίζουν. Οι συμμετέχοντες προσεγγίζουν φέτος τις 4.500(!) σε 12 ομάδες και 150 καλλιτέχνες της ευρύτερης περιοχής. Οι συνήθεις 3 εβδομάδες και κάτι συμπυκνώνονται φέτος σε 18 ημέρες, 13-30/09/2012 (προφανώς για οικονομικούς λόγους). Κάποια ακόμη νούμερα: 19 καινούργια έργα, 15 παγκόσμιες, μία ευρωπαϊκή και 3 γαλλικές πρεμιέρες. Δεκατέσσερις συμπαραγωγές με την Μπιενάλε, 147 παραστάσεις, 34 προσκεκλημένα συγκροτήματα (15 από την αλλοδαπή, 19 γαλλικά), 745 καλλιτέχνες, 38 θεάματα, 39 χώροι παραστάσεων (Λυών, ευρύτερη Λυών, εκτενέστερη περιοχή Ροδανός-Αλπεις).