Η τελευταία συλλογή διηγημάτων της Αμάντας Μιχαλοπούλου συνιστά πάνω απ’ όλα μια σειρά από ιστορίες αγάπης. Σκόπιμα δεν λέω ερωτικές ιστορίες, μολονότι η συλλογή περιλαμβάνει αρκετές ερωτικές ιστορίες. Αν δεχθούμε ότι ο έρωτας είναι ένα αέναο κυνηγητό αυτού που δεν έχουμε, σε αντίθεση με την αγάπη που αποτελεί μια συνεχή αναζήτηση και ανατροφοδότηση ενός κοινού τόπου μέσα στον οποίο συνυπάρχουμε με τον άλλο που κάποτε ερωτευθήκαμε, έχω την εντύπωση ότι τα πρόσωπα στα διηγήματα της Μιχαλοπούλου δεν κυνηγούν απλώς κάτι που δεν έχουν, δεν προσπαθούν να κατακτήσουν τον άλλο, δεν βιώνουν τόσο την έξαψη των ερωτευμένων και την τόσο οικεία σε όλους μας αλλά στο βάθος ελαφρώς γελοία απελπισία της ερωτικής απογοήτευσης, αλλά βρίσκονται, συνειδητά ή ασυνείδητα, σε μια βαθύτερη αναζήτηση μιας πληρότητας που σίγουρα δεν εξαντλείται στην πλήρωση της στιγμής.
Πέρα όμως από τα ερωτικά, στο βιβλίο έχουμε ιστορίες ευρύτερου ενδιαφέροντος, γλυκόπικρες, χιουμοριστικές αλλά και μελαγχολικές, για αδέλφια, γονείς, θείες, γιαγιάδες, παιδιά, φίλους, για παλαιά τραύματα και πεθαμένους, ιστορίες που θα έλεγα ότι εκφράζουν θαυμάσια αυτό που σε έναν στίχο του ο Μιχάλης Γκανάς συμπυκνώνει ως εξής: «Πάθος είναι η διάρκεια».
Παραλλάσσοντας τον στίχο, και με γνώμονα πάντοτε τα πεζά αυτά, η αγάπη είναι διάρκεια. Κι εδώ μπαίνουμε, αν δεν κάνω λάθος, στο ψαχνό, στον πυρήνα αυτών των ιστοριών όπως τουλάχιστον τις ανέγνωσα: η ανάγκη, η επιθυμία του καθενός μας για διάρκεια, για ένα βάθος στη σχέση μας με τα πράγματα, είτε πρόκειται για ανθρώπους, πάνω απ’ όλα, αλλά είτε πρόκειται και για μουσικές, βιβλία, ταινίες. Ακόμα και στο διήγημα «Καλοκαιρινό χιόνι» ή στο «Τετρακόσιες πιέτες», οι σύντομες ερωτικές εμπειρίες, φευγαλέες, με μια δόση του υπερφυσικού και του παράδοξου και οι δύο, μοιάζουν να αποκτούν μιαν άλλη, εσωτερική διάρκεια για τις ηρωίδες. Γι’ αυτό και γενικότερα στις καθαυτό ερωτικές ιστορίες της Αμάντας σε τούτο το βιβλίο, σημασία δεν έχει τόσο η ευφορία, το ίδιο το πάθος και η έξαψη, αλλά αυτό που αφήνει πίσω του ένας έρωτας που έχει χαθεί, το αποτύπωμά του μέσα στον εσωτερικό μας χρόνο και χώρο. Αυτό που τέλος πάντων κρατούμε μέσα μας ωσάν φυλαχτό. Γενικά αυτό που βγαίνει είναι μια βαθιά ανάγκη όλο αυτό το πανηγύρι που λέγεται ζωή, έρωτας, φιλία, δημιουργικότητα, δεσμοί αίματος, τέχνη, σκέψη, αλλά και οι διαψεύσεις, οι απογοητεύσεις, να μην τελειώσουν ποτέ, να συνεχίσει έτσι όλο αυτό για πάντα – ξέροντας όμως καλά πως αυτό είναι ανέφικτο.
Το βίωμα της απώλειας
Στα διηγήματα της συλλογής παρουσιάζει ενδιαφέρον πώς αποτυπώνεται μια ακόμα πανανθρώπινη εμπειρία: Μετά το βίωμα της απώλειας, η απουσία αποκτά έναν αλλόκοτα παράξενο χαρακτήρα παρουσίας: το πρόσωπο που κάποτε ήταν μακριά μας, σε κάποια άλλη πόλη, σε μιαν άλλη χώρα ή απλώς σε ένα άλλο δωμάτιο, πλέον είναι παντού και πουθενά, με έναν τρόπο είναι συνεχώς παρών – όπως παρούσες είναι κάποιες από τις στιγμές, τις μέρες που περάσαμε μαζί με αυτό το πρόσωπο. Υπάρχει πάντα μια λαμπερή μέρα για τον καθένα από εμάς, κρυμμένη μέσα του, που θέλουμε να κρατήσει για πάντα. Μια κουβέντα με τον πατέρα, κάτι που μοιράστηκες με τον αδελφό, ένα κοινό βίωμα με έναν φίλο, ένα ταξίδι, μια δύσκολη μοναχική νύχτα, φέτες ζωής που περνούν σε διάφορες παραλλαγές μέσα σε αυτά τα διηγήματα, γεννήματα μιας μέρας που όμως μας συνοδεύουν για όλες τις άλλες μέρες της ζωής μας. Λαμπερή μέρα λοιπόν.