Οι ατάκες της διασκέδασαν γενιές και γενιές: «Τυγχάνετε ελεύθερος; Ε, να σας βλέπουμε πού και πού σπανίως απ’ το σπίτι…». Ως υπηρέτρια «στο ορκίζομαι, να μη χαρώ τον υποσκελευτή μου» ή μοδιστρούλα, αλλά πάντα τίμιο κορίτσι με φωνητικά χαρίσματα και συνήθως τις ευλογίες του Γιώργου Ζαμπέτα, η Δέσποινα Στυλιανοπούλου μάς συστήνεται ως «ηθοποιός αμέσου δράσεως».
Το γέλιο της είναι μεταδοτικό. «Καμιά φορά σκέφτομαι πώς θα στράβωνε το στόμα του ο κ. Μπαμπινιώτης αν άκουγε τους σολοικισμούς που έκανα. Οταν έλεγα «μου ανέβηκαν τα ερυθρά μου ημισφαίρια» γνώριζα τη μικροαπρέπεια του λόγου». Οσοι την άκουγαν, βέβαια, πίστευαν το αντίθετο.
Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Νικολαΐδης σε μια ραδιοφωνική εκπομπή δεν άντεξε: «Με συγχωρείς, ρε κορίτσι μου, αλλά έχεις βγάλει το δημοτικό;». «Για να διαστρεβλώσεις την ελληνική γλώσσα επιτυχημένα, πρέπει να έχεις βγάλει πανεπιστήμιο», του απάντησα. Ηταν τότε που μεσουρανούσε με τη ραδιοφωνική της «Πυργο-Δέσποινα της κουζίνας» (μεταδιδόταν μετά την παιδική σειρά «Θεία Λένα») κι έκανε τις ακροάτριες να λιώνουν όταν τις αποχαιρετούσε: «Αντε τώρα γεια σας και το Δεσποινάκι στα όνειρά σας… Αμί». «Ποτέ δεν οργάνωνα κάτι. Ημουν πάντα διαβασμένη, αλλά στο γύρισμα πέταγα και μια… κοτσάνα».
Αφορμή της συνέντευξης ήταν η αυτοβιογραφία της, αν και η διάθεσή της είχε κάποια σκαμπανεβάσματα. «Μη με παρεξηγείς, έπαθα θερμοπληξία σαν ήρθα μες στον καύσωνα από το Αγκίστρι για την κηδεία του Γ. Λαζαρίδη και δεν έχω συνέλθει». Οταν αρχίζει όμως τη διήγηση για τη «Δέσποινα Στυλιανοπούλου, ηθοποιός αμέσου δράσεως» (εκδ. Τετράγωνο), παίρνει «φωτιά. Ενα ντοκιμαντέρ για την καταστροφή της Σμύρνης τής έβαλε ένα βράδυ την ιδέα. Θυμήθηκε την καταστροφή της Κατοχής που έζησε, τα σκοτεινά χρόνια στη Μεσσήνη. Η απελευθέρωση, τα ανάλαφρα τραγούδια της εποχής, οι γλυκές φωνές του Γούναρη και του Μαρούδα, οι επιτυχίες «Να το πάρεις το κορίτσι» κι «Ενας φίλος ήρθε απόψε απ’ τα παλιά» που τραγουδούσε με τα αδέλφια της, τον Γιώργο και τη Βούλα, γλύκαναν κάπως τα πράγματα. Και οι απαγγελίες. Σε μια γιορτή του πατέρα Θεοδόσιου ήταν που την άκουσε ο συμμαθητής του αδελφού της, Σάκης Μυτιληναίος, και έγραψε σε εφημερίδα της Καλαμάτας «ένα αστέρι γεννιέται». «Δεν ήταν άλλος από τον αγαπητό Στέφανο Ληναίο», γελάει σήμερα.
Στο τραγούδι
Πειραχτήρι από μικρή, λάτρευε τις μεταμφιέσεις και τα πανηγύρια. Ο πατέρας, «ο δίκαιος Αριστείδης», καθηγητής αρχαίων και όχι μόνον, την ήθελε δικηγόρο. «Στην Αθήνα με έστειλε στο Ελληνικό Ωδείο για να μάθω κλασικό τραγούδι, έλα όμως που με τραβούσε το ελαφρύ. Τελικά με κέρδισε η δραματική σχολή και ο δάσκαλός μου ο Δημήτρης Ροντήρης». «Λολομπρίτζιτα, διάλεξε. Ή τραγούδι ή σχολή», της έλεγε σαν αργούσε να πάει στην ώρα της. Ο Αλέξης Μινωτής, από την άλλη, δεν της χαρίστηκε όταν διαπίστωσε πως τον ξεγέλασε για να μπει στον χορό, φορώντας κοθόρνους δώδεκα πόντων. «Πρέπει να είστε 16», φώναξε τσαντισμένος μετρώντας τα κορίτσια στην πρώτη πρόβα. Εκείνη χανόταν στα πανύψηλα κορίτσια. «Εσένα, ποιος σε πήρε;» με ρώτησε, όταν τη διέκρινε». Οταν άκουσε το «εσείς», την έβαλε στη θέση της: «Είσαι απάτη, ντύσου και φύγε, δεν μας κάνεις».
Ετσι τη Δέσποινα Στυλιανοπούλου δεν την πήρε το Εθνικό, την πήρε όμως ο Ροντήρης στο Ωδείο Αθηνών. «Στο μεταξύ, η Νομική μπήκε στην άκρη. Ο πατέρας διέκρινε το θράσος μου και θεώρησε ότι κάνω γι’ αυτή τη σχολή. Είχα πρύτανη τον Δασκαλάκη (έχω και φωτογραφία), αλλά όταν είδα ότι προχωράω στη δραματική σχολή, διάλεξα αυτό που αγαπούσα». Ο Ροντήρης την έβαλε κορυφαία του χορού στην «Ηλέκτρα» όταν πήγαν στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας και στο Βελιγράδι, αλλά γενικά της έδινε κωμικούς ρόλους, παρότι εκείνη προτιμούσε το δράμα. Τελικά ξεχώρισε ως υπηρέτρια. «Ηταν γραμμένο να γίνω ό, τι έγινα. Μήπως δεν προσπάθησαν να με κάνουν σέξι, δραματική; Καθιέρωσα μόνη μου τον χαρακτήρα που μου πήγαινε. Η Ροζίτα (Σώκου) μού λέει συχνά «είσαι παλικάρι»». Υστερα μιλάει, ενθουσιάζεται για τη βράβευσή της στο τρίτο Argo Film Festival στον Βόλο, αλλά και για ένα αφιέρωμα που θα γίνει στη Μύκονο. «Για να δουν οι Μυκονιάτες πώς ήταν το νησί τους το 1962, όταν γύρισα τους «Θεούς και δαίμονες» με την Ελλη Νεζερίτη».
«Δεν μπορούσα να παίξω χωρίς ποδιά »
Το ευρύ κοινό προτιμούσε τη Στυλιανοπούλου σαν χαρούμενη υπηρέτρια: Ζαμπέτα, Ασημίνα, Σουλτάνα. «Δεν ήμουν απρόσωπη αλλά η ψυχοκόρη που τους έβαζε σε τάξη». Σαν «χαρούμενος θηλυκός Ξανθόπουλος» τη ρωτάω. «Το λαϊκό παιδί του Νίκου έδωσε αγάπη στον κόσμο αναζητώντας το δίκιο. Εγώ ήμουν το λαϊκό στοιχείο του σπιτιού, η υπηρέτρια χαρά Θεού χωρίς ζήλιες για το αφεντικό. Οχι σουρλουλού, αλλά εργαζόμενη που συμφιλίωνε και επανέφερε στον οικογενειακό ιστό τα μέλη που παρέκκλιναν».
Η «Μεγάλη θυσία» με τον Γιώργο Φούντα, τον Κώστα Κακκαβά και τη Χριστίνα Σύλβα ήταν η αιτία της επιλογής. Ο Τάσος Κατράμπας της έδωσε να διαβάσει τον σέξι ρόλο του σεναρίου, αλλά εκείνη γοητεύθηκε από την ασήμαντη Σταυρούλα. Μια υπηρέτρια που προβιβαζόταν στα γυρίσματα. «Οι ατάκες μου προκαλούσαν γέλια στο συνεργείο, ειδικά η σκηνή που στύβω το σφουγγαρόπανο πετώντας το εδώ κι εκεί τραγουδώντας «βρε ντουνιά, να σου δώσω μια»». Εκτοτε, όταν της έδιναν να παίξει την ντάμα κάτι συνέβαινε. «Μπουρδούκλωνα τα πόδια μου, ενώ όταν μου έδιναν κουβά, τσεμπέρι και ποδιά άνοιγε η ψυχή μου. Χωρίς ποδιά δεν μπορούσα να δημιουργήσω».
Αγαπήθηκε σαν θηλυκό με μεγάλους της έρωτες τον Κώστα Καραγιάννη και τον Πέτρο Μήλα. «Δεν το κρύβω, πολλοί με ήθελαν. Η ομορφιά μου όμως είχε μετατραπεί σε ενεργητικότητα που έφτιαξε το πρόσωπο της Μαριγούλας, της Ασημίνας, της Σταυρούλας. Αλλωστε, αν δεν ήμουν εμφανίσιμη δεν θα πέρναγε ο ρόλος». Κάπως έτσι άφησε πίσω της, τη Σουζάνα στους «Γάμους του Φίγκαρο», τη Νικολέτα στον «Αρχοντοχωριάτη» του Μολιέρου, την Καλλιόπη στον «Πειρασμό» του Ξενόπουλου και τυποποιήθηκε ως χαζομαριγούλα. Δεν το αρνείται, είναι ευθύς. «Αν δεν είχαμε τυποποιηθεί οι παλιοί ηθοποιοί, δεν θα καθιερωνόμασταν. Τότε παλεύαμε μόνοι χωρίς κανάλια, σπόνσορες και περιοδικά. Θα ήθελα να είχα παίξει τη «Λυσιστράτη» στη μετάφραση όμως του Ρώτα, που έπαιξε η μεγάλη Μαίρη Αρώνη, για να δείξω τη διαφορά του λόγου. Σήμερα βλέπεις, η κωμωδία ξεφεύγει σε μια αγοραία αισθητική».
Μου θυμίζει πως είχε να σταθεί δίπλα σε θηρία. Βουρκώνει για έναν έναν ξεχωριστά. Τον Κωνσταντάρα τον θυμάται με ευγνωμοσύνη: «Το ξύλο δεν βγήκε από τον Παράδεισο αλλά από το χέρι του. Το χαστούκι στην ταινία «Ο τρελός τα έχει 400» με έκανε πρωταγωνίστρια. Ηταν ένας μπον βιβέρ με ευαισθησίες». Ολοι αυτοί οι ηθοποιοί της έδωσαν ευκαιρίες. Αλλος με την πάσα, τον λόγο, άλλος με το βλέμμα. «Αλλοι πρωτόγονοι, άλλοι αμίλητοι και μελαγχολικοί, αλλά όλοι μοναδικοί. Πάντα ανάβω κερί στη μνήμη τους. Να, ο Μίμης Φωτόπουλος, σοβαρός και ευγενής, ζωγράφιζε τις ελεύθερες ώρες του». Τη Μέμα Σταθοπούλου την χαρακτηρίζει Σάρον Στόουν της εποχής, ενώ για τη Σαπφώ Νοταρά «μια ιδιόρρυθμη μοναχική γυναίκα με σπάνιες ατάκες», τον Νίκο Ρίζο «κοντός στο μπόι, γίγαντας στην ψυχή», την Καλουτά και την Αλίκη, οι αναμνήσεις δεν έχουν τέλος. Ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος ήταν «λιγόλογος», ο Βασίλης Αυλωνίτης «απίστευτο ταμπεραμέντο», ο Νίκος Σταυρίδης ήθελε να ‘ναι πάντα καλοχτενισμένος, ενώ ο Βέγγος «έτρωγε ανελέητο ξύλο».
Η Δέσποινα Στυλιανοπούλου βλέπει τις παλιές ταινίες αλλά μελαγχολεί. «Εφυγαν οι περισσότεροι. Ομως, άκου με προσεχτικά: δεν μας λείπουν τα ταλέντα, τα κείμενα πρέπει να ευπρεπιστούν. Εγώ πιστεύω στους νέους». Στο σινεμά θα ήθελε να παίξει «τη γιαγιά», όπως την προσέγγισε στο «θέατρο της Ημέρας». «Είμαι ευτυχισμένη με όσα έζησα, έδωσα και μου έδωσαν». Την ρωτάω για την καθημερινότητά της. «Δεν είμαι αδρανής, φροντίζω τα λουλούδια, παίζω με το γατάκι μου τον Χούλιο σαν να κάνουμε «διάλογο», μιλάω με φίλους. Ομως, κορίτσι μου, έχω ένα κενό, δεν στο κρύβω. Από τότε που έχασα την αγαπημένη μου φίλη τη Σμάρω Στεφανίδου έχω αποδιοργανωθεί. Μου λείπει. Την είδα στο όνειρό μου χθες, όμορφη στα λευκά. Είναι καλά εκεί…». Σταματάει για λίγο και αποφορτίζει την ατμόσφαιρα: «Κατάπια γλιστρίδα;». Εχει όμως και μια συμβουλή: «Να θυμάσαι, χωρίς γέλιο η ζωή δεν έχει χαρά».