NATE SILVER
The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail – But Some Don’t («Το σινιάλο και ο θόρυβος: Γιατί τόσο πολλές προβλέψεις αποτυγχάνουν – αλλά μερικές όχι»)
εκδ. Penguin Press, σελ. 534
Ο Νέιτ Σίλβερ είναι κάτι σαν δάσκαλος του ζεν για τους παρατηρητές των αμερικανικών εκλογών. Ενώ οι προβαλλόμενοι ως αυθεντίες συγκεντρώνουν μετά μανίας δημοσκοπικά ευρήματα, οικονομικά στοιχεία και διάφορες άλλες πληροφορίες γύρω από τις προεκλογικές εκστρατείες, μόνο και μόνο για να πετάξουν στα σκουπίδια τις χθεσινές αναλύσεις τους όταν έρθει η ώρα των αποτελεσμάτων, το μπλογκ του Σίλβερ «FiveThirtyEight» αναδίδει μια γαλήνια ηρεμία, αναπροσαρμόζοντας τις προβλέψεις του μόνο όταν τα στοιχεία το επιτρέπουν. Τούτη τη χρονιά αυτό δεν συνέβη συχνά: οι προβλέψεις που δόθηκαν από το μοντέλο του Σίλβερ, εκφρασμένες ως πιθανότητες, ελάχιστα μεταβλήθηκαν στη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της προεκλογικής καμπάνιας, σε πείσμα γεγονότων που μερικοί αναλυτές τα είδαν ως πιθανούς μετατροπείς του παιχνιδιού, όπως η υποστήριξη από το Ανώτατο Δικαστήριο στο πρόγραμμα υγείας του προέδρου Ομπάμα ή η απόφαση του Μιτ Ρόμνεϊ να διορίσει τον Πολ Ράιαν ως υποψήφιο αντιπρόεδρο.
Μοντέλο
Ακόμα και μετά το πρώτο «ντιμπέιτ», το μοντέλο του Σίλβερ εξακολούθησε να δίνει σταθερά ένα μικρό προβάδισμα στον Μπαράκ Ομπάμα, διατηρώντας το μέχρι την ημέρα των εκλογών. Και, φυσικά, δικαιώθηκε. «Το σινιάλο και ο θόρυβος» είναι ένα βιβλίο για τις προβλέψεις, όχι την πολιτική.
Στο πνεύμα του πολυδιαβασμένου βιβλίου του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ «Ο μαύρος κύκνος», ο Νέιτ Σίλβερ υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν υπερβολική εμπιστοσύνη στις προβλεπτικές τους ικανότητες, ότι προσπαθούν να σκέφτονται με πιθανολογικούς όρους και να οικοδομούν μοντέλα που δεν επιτρέπουν την αβεβαιότητα.
Αναφέρεται σε μια σειρά θεμάτων, από τη σεισμολογία μέχρι το σκάκι, αλλά το κυριότερο παράδειγμά του είναι η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων του 2007-8, που πυροδότησε τη χρηματοπιστωτική κρίση. Υποχρεωμένοι να παρουσιαστούν ενώπιον του Κογκρέσου για να εξηγήσουν γιατί οι διαβεβαιώσεις τους όσον αφορά τα ενυπόθηκα δάνεια είχαν αποδειχθεί τόσο εσφαλμένες, οι υπεύθυνοι των οίκων αξιολόγησης προέβαλαν τη δικαιολογία της άγνοιας: κανένας δεν είχε δει το κραχ να έρχεται.
Οπως τονίζει ο Ν. Σίλβερ, αυτό είναι αναληθές. Πολλοί παρατηρητές, ανάμεσά τους και ο Εconοmist, είχαν αναγνωρίσει τη φούσκα των ακινήτων προτού σκάσει. Επιπλέον, οι απίστευτα κακή επίδοση των οίκων αξιολόγησης όπως η Standard & Poors και η Moody’s απλώς αναδεικνύει πόσο μεγάλες είναι οι δυνάμεις που οδηγούν τους ανθρώπους να κάνουν αμφίβολες προβλέψεις.
Ενας άλλος στόχος της οργής του Σίλβερ είναι η ιδέα ότι σε έναν κόσμο με υπερπληθώρα πληροφοριών δεν υπάρχει ανάγκη για ερμηνείες: ότι δηλαδή οι αριθμοί απλώς λένε τη δική τους ιστορία. Οσο περισσότερα στοιχεία έχεις, τόσο πιο δύσκολο είναι να διακρίνεις τα χρήσιμα (τα «σινιάλα» του τίτλου του βιβλίου) από τα παραπλανητικά (τον «θόρυβο»).
Το κεφάλαιο με θέμα την κλιματική αλλαγή αποδεικνύει ότι χωρίς μια στιβαρή θεωρία για τον μηχανισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, θα ήταν δυσκολότερο να ξεχωρίσουμε το σινιάλο (τη μακροπρόθεσμη θέρμανση) από τις θορυβώδεις μετρήσεις θερμοκρασίας. Δεν είναι ωστόσο αυτό το βιβλίο σύμβουλος απελπισίας.
Αλεπούδες-σκαντζόχοιροι
Αντλώντας από το έργο του Φίλιπ Τέτλοκ, ενός ψυχολόγου του οποίου τα ευρήματα για τις (άχρηστες ως επί το πλείστον) προβλέψεις των πολιτικών εμπειρογνωμόνων θα έπρεπε να αφανίσουν τελείως αυτόν τον επαγγελματικό κλάδο, ο Σίλβερ βρίσκει λόγους να ξεχωρίσει δύο είδη ανθρώπων που κάνουν προβλέψεις: τις «αλεπούδες» και τους «σκαντζόχοιρους». Η αλεπού, μας λέει, κρατάει ανοιχτό το μυαλό της, προσαρμόζει τη θεωρία στις αποδείξεις και είναι δύσπιστη απέναντι στις ιδεολογίες.
Ο σκαντζόχοιρος κάνει το αντίθετο. Οι αλεπούδες, εννοείται, καταλήγουν σε καλύτερες προβλέψεις. Μια πηγή έμπνευσης για τον Νέιτ Σίλβερ είναι ο Τόμας Μπέις (Thomas Bayes), ένας Αγγλος ιερέας και πρωτοπόρος της θεωρίας των πιθανοτήτων που έζησε τον 18ο αιώνα. Η αβεβαιότητα και η υποκειμενικότητα είναι αναπόφευκτες, λέει ο Σίλβερ.
Οι άνθρωποι δεν πρέπει να στηρίζονται σ’ αυτό, αλλά αντίθετα να σκέφτονται για το μέλλον όπως οι χαρτοπαίκτες, με βάση τις πιθανότητες. Σε ένα αναπάντεχο κεφάλαιο, με θέμα το πόκερ, ένα παιχνίδι από το οποίο ο Σίλβερ κέρδιζε κάποτε τα προς το ζην, αναδεικνύεται σε πολύ πειστικό δάσκαλο για τις αρετές της ταπεινοφροσύνης και της υπομονής.
Ως επί το πλείστον, αυτές οι αρετές είναι εμφανείς στο βιβλίο, το οποίο, με αλεπουδίσιο τρόπο, δεν επιχειρεί να οικοδομήσει ένα μεγαλειώδες αφήγημα της ανθρώπινης προβλεπτικής ικανότητας, αλλά απλώς να επισημάνει μερικούς από τους κοινούς τρόπους με τους οποίους λαθεύουν οι άνθρωποι και μερικές από τις μεθόδους με τις οποίες μπορούν να βελτιωθούν.
Ο Σίλβερ σίγουρα αξίζει να ακουστεί. Στον εκλογικό κύκλο του 2008, το μοντέλο του βρήκε τον νικητή σε 49 από τις 50 πολιτείες (η Ινδιάνα ήταν η εξαίρεση) και προέβλεψε σωστά τον νικητή και στις 35 εκλογές της Γερουσίας. Και η ορθότητα της προγνωστικής μεθόδου του επιβεβαιώθηκε και από το αποτέλεσμα των φετινών εκλογών.