Το κεφάλαιο***
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ
Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς
Ερμηνείες: Γκαντ Ελμαλέχ, Γκαμπριέλ Μπερν, Νατάσα Ρενιέ, Πολ Μπαρέ.
Αν το «Τσεκούρι» ήταν μια προφητική ταινία, που αναφερόταν στον εκφασισμό της κοινωνίας εξαιτίας της ανεργίας, «Το κεφάλαιο» βρίσκεται ακριβώς στην καρδιά του προβλήματος. Το διεθνές οικονομικό σύστημα, κανόνες και «αρχές» ζωής που αλλάζουν ανάλογα με τους δείκτες των χρηματιστηρίων. Ο Κώστας Γαβράς γύρισε μια ταινία για τις πολλές αποχρώσεις της φράσης «το χρήμα είναι ο αφέντης».
Ο ήρωάς του Μαρκ Τουρνέιγ (τον υποδύεται πειστικά ο Γκαντ Ελμαλέχ) αναλαμβάνει αναπάντεχα τη διεύθυνση σε μια από τις πιο ισχυρές τραπεζικές μονάδες της Ευρώπης. Για να συντηρηθεί στη θέση και να εδραιωθεί ενστερνίζεται με πάθος τους κανόνες του παιχνιδιού («το χρήμα είναι σκυλί, θέλει παιχνίδι»). Ξεκινά με απολύσεις που βαφτίζονται «πρόγραμμα περικοπών» και συνεχίζει πλειοδοτώντας τους όρους του αθέμιτου ανταγωνισμού. Οι μόνοι φορείς ευαισθησίας και εντιμότητας είναι δύο γυναίκες: η μία, η σύζυγός του, και η άλλη, λαμπρό στέλεχος της τράπεζας που παραιτείται.
Ο 80χρονος πλέον Κ. Γαβράς διατηρεί το σφρίγος, την ευθύβολη ματιά και την καθαρότητα των προθέσεων που έχει επιδείξει σε όλη τη διάρκεια της κινηματογραφικής πορείας του. Γυρίζει μια ρεαλιστική, εντυπωσιακή παραγωγή (βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Στεφάν Οσμόντ), που ακτινογραφεί το τραπεζοοικονομικό σύστημα χωρίς να το δαιμονοποιεί. Εμβόλιμα, παραθέτει τις πίσω σκέψεις του ήρωα, τις επιθυμίες που αδυνατεί να πραγματοποιήσει. Η εκδίκηση, στους κύκλους του Μαρκ Τουρνέιγ, παίρνει κυρίως το σχήμα των αριθμών. Η συνείδηση αφυπνίζεται σε ένα οικογενειακό τραπέζι, παρουσία ενός αριστερού θείου που τον ρωτάει γιατί απολύει ενώ η τράπεζα έχει κέρδη: «Οταν οι αγορές θέλουν αίμα απολύονται εργάτες, μετά ματώνονται ως πελάτες και στη συνέχεια, με τα δάνεια, ως πολίτες. Εργάτες, πελάτες, πολίτες είναι ένα».
Το «Κεφάλαιο» έχει τη δομή της περιπέτειας, στα όρια του θρίλερ. Δεν αναφέρεται σε κάτι που δεν γνωρίζουμε. Μας βοηθάει όμως να συνειδητοποιήσουμε πόσο αδάμαστο είναι. «Κι εμείς τι μπορούμε να κάνουμε;», ρώτησε ένας θεατής τον σκηνοθέτη μετά την πρεμιέρα της ταινίας. «Τίποτα», απάντησε ο Κ. Γαβράς. «Να σκεφτούμε μόνο ποιους επιλέγουμε με την ψήφο μας».