Π. ΝΤ. ΤΖΑΙΗΜΣ
Μια άψογη δολοφονία
μετ. Τούλα Τόλια
εκδ. Καστανιώτης
Πόσο άψογη μπορεί να είναι μια δολοφονία για να μην αποκαλυφθεί ο ένοχος; Μήπως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως οι ψυχολογικοί, οι οποίοι μπορεί να φέρουν στο φως την αλήθεια σχετικά με την ταυτότητα του δολοφόνου, όσο ευφυής κι αν είναι αυτός και έχει λάβει όλα τα μέτρα για την αποφυγή της σύλληψής του; Φυσικά, δεν αρκούν οι υπόνοιες, αλλά απαιτούνται οι αδιαμφισβήτητες αποδείξεις για να βρεθεί ο υπεύθυνος της προμελετημένης ανθρωποκτονίας ή των ανθρωποκτονιών, και αυτό γνωρίζει να το κάνει πολύ καλά η Π. Ντ. Τζαίημς, η Βρετανίδα συγγραφέας που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, εφόσον είναι μία από τις σημαντικότερες «κυρίες» του αστυνομικού είδους.
Από την πρώτη κυκλοφορία του μυθιστορήματος «Μια άψογη δολοφονία» («Shroud for a Nightingale», 1971) μέχρι τον προηγούμενο Νοέμβριο, οπότε και κυκλοφόρησε το τελευταίο της έργο με τον τίτλο «Death comes to Pemberley», μια συνέχεια, το σίκουελ, του γνωστού μυθιστορήματος της Τζέιν Οστιν «Περηφάνια και προκατάληψη», άλλαξαν πολλά, μολονότι αυτό που παραμένει ίδιο για την Τζαίημς είναι ότι η ενδιαφέρουσα αστυνομική ιστορία βρίσκεται σε αγαστή συμφωνία με την καλή γραφή. Στις ιστορίες της αυτό, που επίσης έχει σημασία και φαίνεται κάθε φορά, είναι η υποστήριξη της ιερότητας της ζωής και η αναγκαιότητα να αποδοθεί η δικαιοσύνη, μιας και η ίδια η συγγραφέας πιστεύει στην ύπαρξη του διπόλου « το καλό και το κακό», με το κακό, μάλιστα, να διαθέτει επιπλέον θετικές δυνάμεις και να επιβάλλεται.
Η Π. Ντ. Τζαίημς, η οποία επηρεάστηκε ώς ένα βαθμό από το έργο της Dorothy Sayers, αλλά και της Jane Austin, σε ό,τι έχει σχέση με τις περιγραφές των τόπων και των τοπίων τουλάχιστον, όπως σε πολλά της έργα έτσι και σε αυτό με τον τίτλο «Μια άψογη δολοφονία», αποδεικνύει ότι στη ζωή πολύ πιο δυνατά συναισθήματα δημιουργούν οι αντιπάθειες παρά οι συμπάθειες και το καλό, ενώ, από την άλλη, δείχνει ότι η ξεχωριστή γι’ αυτήν ρήση του Keats, «το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η ιερότητα της αγάπης», διαρκώς παραβιάζεται από άτομα που δεν γνωρίζουν να «διαχειριστούν» τα ακραία συναισθήματά τους.
Στην καρδιά του χειμώνα, μια επιθεωρήτρια σχολών εκπαίδευσης αδελφών νοσοκόμων του Ανωτάτου Συμβουλίου Νοσηλευτικής επισκέπτεται το νοσοκομείο Κάρπεντερ για να παρακολουθήσει το εναρκτήριο μάθημα της τάξης των τριτοετών. Κατά τη διάρκεια της άσκησης των μαθητευόμενων νοσηλευτριών, μια φοιτήτρια, που υποδύεται την ασθενή, πεθαίνει αλλά, όπως αποδεικνύεται, ο θάνατός της ήταν αποτέλεσμα προμελετημένης ανθρωποκτονίας. Ακολουθεί και δεύτερος φόνος και πλέον κρίνεται απαραίτητη η παρουσία του επιθεωρητή Ανταμ Νταλγκλίς, του αστυνομικού που αγαπάει τα βιβλία και ασχολείται με την ποίηση. Σιγά σιγά παρουσιάζονται οι ήρωες, όλα τα πρόσωπα τα οποία είναι μέλη στη νοσοκομειακή κοινότητα και εμπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τα θύματα. Οι χαρακτήρες αναδεικνύονται όχι μόνο μέσω της συμπεριφοράς τους, αλλά και μέσω των αφηγήσεων και της οπτικής γωνίας των συνεργατών τους. Ο καθένας παρατηρεί πλευρές που διαφεύγουν από τους άλλους. Το παρελθόν τους, οι ιδιαιτερότητες στις σχέσεις που αναπτύσσουν, δημιουργούν τις προϋποθέσεις εκείνες για να μπουν όλοι στον ίδιο κύκλο, αυτόν των υπόπτων, ή στην κατηγορία εκείνη στην οποία δεν είναι ευδιάκριτα τα όρια του θύματος και του θύτη.
Οι χώροι, καθώς και η φύση, συνηγορούν στην ανάπτυξη του μυστηρίου, ενώ η λύση του θα είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Η δικαιοσύνη ακόμα και όταν δεν αποδίδεται από την πολιτεία, λειτουργεί ως αποτέλεσμα της φυσικής ανάγκης γι’ αυτήν. Και αν η «ενσάρκωση της ηθικής και τάξης», ο Ανταμ Νταλγκλίς, δεν μπορεί να αποδείξει τι ακριβώς συνέβη, τότε στην περίπτωση αυτή δεν μένει παρά να μιλήσει ο ηθικός και φυσικός αυτουργός.
Η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, οι διάφοροι ενδιαφέροντες ανθρώπινοι τύποι, οι ανατροπές, οι πρωτότυπες ιδέες, αλλά και η εξαιρετική γραφή, είναι μερικά από τα αδιαμφισβήτητα ατού των ιστοριών της Π. Ντ. Τζαίημς – τα οποία κρατούν αμείωτη την περιέργεια και την αγωνία του αναγνώστη.