Η προσηλωμένη επιμονή στις λέξεις

Η προσηλωμένη επιμονή στις λέξεις

2' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ

Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100-1669

εκδ. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Ανήμερα της γιορτής μου -τι δώρο για έναν ανίατα λεξικομανή!- ο ταχυδρόμος έφερε τον ΙΗ΄ τόμο του Λεξικού Κριαρά. «Μα πότε κιόλας πέρασαν τρία χρόνια από τον ΙΖ΄;» αναρωτήθηκα έκπληκτος και κάπως τρομαγμένος. Εντούτοις, τους δύο τόμους χωρίζουν μόνο δεκαοχτώ μήνες, πράγμα πολύ παρήγορο.

Ετυχε αρκετές φορές σε συνάξεις νεωτέρων μου φιλολόγων να μιλήσω για την ανάγκη να προσφεύγουμε συχνά στα λεξικά και να προσθέτουμε κάθε τόσο κάποιο στη βιβλιοθήκη μας. (Για την ίδια ανάγκη μάς έκαμνε συχνά λόγο, όταν φοιτούσαμε στο πρώτο έτος της Φιλοσοφικής, ο Αντώνιος Χατζής, από τον οποίο έμαθα ότι υπήρχε το περίφημο Λεξικό Liddell-Scott, δεύτερη επεξεργασμένη έκδοση του Ερμηνευτικού Λεξικού του Γρ. Βερναρδάκη με ευρετήριο και δεύτερη επίσης έκδοση του Ορθογραφικού και Χρηστικού Λεξικού του Γ. Ζηκίδη, για να περιοριστώ μόνο σε τρία.)

Αν με καλούσαν σήμερα να μιλήσω για τη χρεία των λεξικών, ασφαλώς θα συνιστούσα στους πρωτοδιόριστους φιλολόγους τα κατά την κρίση μου αναγκαιότατα, θα επέμενα όμως, χωρίς να κάνω νύξη για την αγορά του, στο Λεξικό Κριαρά. Θα επρόβαλλα τον υποδειγματικό του χαρακτήρα, δηλαδή την ανυποχώρητη εμμονή στη συνέχεια. Το έργο είναι φυσικά ανεκτίμητο για τον λεξιλογικό του πλούτο, όμως στις μέρες μας τις αντίδρομες ή ανάποδες είναι και παράδειγμα αφοσίωσης, που δεν ψυχραίνεται ούτε καταβάλλεται.

Το Λεξικό Κριαρά, που το συνεχίζει από τον ΙΕ΄ τόμο το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας με επιταχυνόμενο ρυθμό, δεν το τρόμαξε το μορμολύκειο της τελειοθηρίας, με άλλα λόγια δεν φοβήθηκε τα αναπόφευκτα σφάλματα και τις παραλείψεις.

Δεν υπάρχει λόγος να κρύβω τα λόγια μου. Χρωστάω πολλά στο Ιστορικό Λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών και με θέλγει ιδιαίτερα η περιπλάνηση στα λήμματά του. Ακριβώς γι’ αυτό όμως η διακοπή του, εδώ και είκοσι τρία χρόνια, στον Ε΄ τόμο (και πριν καν ολοκληρωθεί το στοιχείο Δ) είναι σχεδόν οδυνηρή. Η σύνταξή του ασφαλώς είναι δυσχερέστερη από εκείνη του Μεσαιωνικού Λεξικού, ωστόσο το τσαγανό του Εμμ. Κριαρά και των συνεχιστών του, έπρεπε να κάνει ριψοκίνδυνους και τους δικούς του συντάκτες. Στο κάτω της γραφής, ποιο από τα πλέον διάσημα λεξικά υπήρξε απολύτως άμωμο;*

Από τις στήλες της «Καθημερινής» είχε γίνει λόγος και για τους δύο προηγούμενους τόμους του Λεξικού Κριαρά, αυτού του πεισματάρικου συρμού, που προχωρεί υπερνικώντας τις όποιες δυσκολίες και εκγυμνάζοντας νεώτερους φιλολόγους στα μυστικά της λεξικογραφίας, μιας τέχνης λεπτεπίλεπτης – και ένδοξης.

Ο Εμμ. Κριαράς, πρωτομάστορας ή πρωτοκτίστης -και οι δύο λέξεις από τον ΙΗ΄ τόμο- θεμελίωσε στέρεα ένα μακρύ γεφύρι. Μακάρι να το δει τελειωμένο.

* Μαθαίνω ότι η σύνταξή του θα ολοκληρωθεί σε μορφή ηλεκτρονική. Μακάρι, μολονότι θα χαθούν έτσι τα γοητευτικά απρόοπτα του άτακτου φυλλομετρήματος για εκείνους που δεν απέμαθαν τις παλαιές συνήθειες.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή