Στο βάθος του φουαγιέ υπήρχε ένα μεγάλο τραπέζι γεμάτο εδέσματα. Από το μπαρ μπορούσε κανείς να προμηθευθεί το ποτό του. Το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, το ιστορικό «Εμπρός», ιστορικό όχι μόνον ως θέατρο αλλά ως χώρος γενικότερα (εκεί βρίσκονταν τα τυπογραφεία της παλαιάς εφημερίδας «Εμπρός»), ήταν γεμάτο από κόσμο, σε μια βραδιά που σηματοδοτούσε την αφετηρία ενός δεκαημέρου γεμάτο καλλιτεχνικές δράσεις ανοιχτές στον κόσμο και με βασική προϋπόθεση τη συμμετοχή του.
«Πού είμαστε τώρα» ήταν ο γενικός τίτλος των δράσεων που διοργάνωσε η Κολεκτίβα Ομόνοια (http://www.kokektivaomonoia.wordpress.com) και οι οποίες ξεκίνησαν την Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου, συνεχίστηκαν όλη την προηγούμενη εβδομάδα και λήγουν απόψε το βράδυ. Η Κολεκτίβα Ομόνοια είναι μία «ανοιχτή ομάδα θεωρητικών και καλλιτεχνών από διαφορετικά πεδία», τα μέλη της οποίας αποτελούσαν τμήμα της γνωστής Κίνησης Μαβίλη, η οποία πριν από έναν και πλέον χρόνο προχώρησε στην κατάληψη, ή «ενεργοποίηση», όπως προτιμούν να την χαρακτηρίζουν κάποιοι από τους συμμετέχοντες, του κλειστού θεάτρου Εμπρός.
Ετσι, ανάλογες καλλιτεχνικές δράσεις είχαν πραγματοποιηθεί και πέρυσι στο «Εμπρός», φαίνεται, ωστόσο, ότι στη συνέχεια ο δραστικός αυτός χαρακτήρας ατόνησε. Ορισμένα μέλη, κυρίως του καλλιτεχνικού χώρου, αποφάσισαν να ξεκινήσουν τις δικές τους πρωτοβουλίες. Στο επίσημο πρόγραμμα της Κολεκτίβας Ομόνοια διαβάζουμε, μεταξύ άλλων: «Εφήμερες κι απρόβλεπτες πρακτικές πολιτιστικής παραγωγής», και «συμμετοχικός επανασχεδιασμός για τα “κοινά αγαθά” στην πόλη της Αθήνας. Τι μορφές καλλιτεχνικής και πολιτικής δημιουργίας μπορούμε πλέον να φανταστούμε; Τι είδους και τι ήθους τέχνη μπορεί να παραχθεί στην Ελλάδα σήμερα και πώς; […] Πώς συνομιλούν διαφορετικές ταυτότητες, υποκειμενικότητες και ιδεολογίες εκτός και εντός του “Εμπρός” στην πόλη; […] Οι ιστορίες της Αθήνας, τα διαφορετικά “εδώ και τώρα” και το μέλλον, γίνονται αφορμή για πιθανές εκδοχές καλλιτεχνικής συσπείρωσης, δράσης και στοχασμού στη σημερινή (έκτακτη) κατάσταση».
Κάτι ανοιχτό
Η εικαστική καλλιτέχνις και περφόρμερ Μαίρη Ζυγούρη, που συμμετέχει στην κολεκτίβα, τόνισε ότι «αρχικά, όλη αυτή η προσπάθεια με το “Εμπρός” υποτίθεται ότι θα ήταν κάτι πιο ανοιχτό σε διαλόγους, αλλά έτσι όπως λειτουργούσε δεν ήταν ανοιχτό στον κόσμο. Υπήρξε ένας φόβος από τους πιο “πολιτικοποιημένους”, ότι αν προχωρήσουμε σε καλλιτεχνικές δράσεις θα χαθεί ο πολιτικός χαρακτήρας και η αιχμηρότητα του λόγου μας. Υπήρξαν αντιδράσεις, κάποιοι αποχώρησαν, άλλοι συνεχίζουν. Η ομάδα μας έχει αναλάβει αυτό τον μήνα τη διαχείριση της ενεργοποίησης του “Εμπρός” και οργανώνει αυτό το δεκαήμερο, το οποίο θέλουμε κάθε μέρα να είναι κάτι τελείως διαφορετικό και γι’ αυτό να βλέπουμε κάθε μέρα διαφορετικό κόσμο – και ευτυχώς ο κόσμος έχει ανταποκριθεί σε αυτή μας την πρωτοβουλία. Το “Εμπρός” είναι ο πυρήνας μας, αλλά αν καταστεί αναγκαίο στο μέλλον, θα μετακινηθούμε».
Οι διαφορές για τις οποίες κάνει λόγο η Μ. Ζυγούρη φάνηκαν τη βραδιά που η ομάδα συστήθηκε στο κοινό. Οταν ένας από τους συμμετέχοντες, ο θεωρητικός της τέχνης Θεόφιλος Τραμπούλης, τόνισε ότι «διεκδικούμε τη νομιμότητά μας», μάλλον κάποιο μέλος της ευρύτερης κατάληψης του «Εμπρός», αφού διαχώρισε εμφατικά την Κολεκτίβα Ομόνοια από το σύνολο των μελών της κατάληψης του ιστορικού θεάτρου, αντέδρασε λέγοντας «για ποια νομιμότητα μιλάτε; Προσωπικά θέλω να καταστρέψω την αστική νομιμότητα». Ο Θεόφ. Τραμπούλης τόνισε πως «νομιμότητα δεν σημαίνει νομιμοφροσύνη».
Αργότερα, συζητώντας με τον Θεόφ. Τραμπούλη, μας είπε ότι «δημιουργήσαμε μια ομάδα με διπλή πρόθεση: δράσεις μέσα στο “Εμπρός” αλλά και εκτός του “Εμπρός”. Η δική μας πολιτική θέση παράγεται μέσα από το καλλιτεχνικό περιεχόμενο και όχι μέσα από διακηρύξεις, το οποίο περιεχόμενο, πρέπει να διευκρινίσω, μόνο απολιτικό δεν είναι. Μπορεί να μην είναι στρατευμένο αλλά έχει συγκεκριμένη πολιτική θέση. Μιλώντας πιο προσωπικά, θα έλεγα ότι όλη αυτή η ιστορία είναι να επαναπροσδιορίσουμε τη νομιμότητα της μεσαίας τάξης. Πριν από 5 χρόνια θα ήταν αδιανόητο να τεθεί ζήτημα υπεράσπισης της μεσαίας τάξης, η οποία όμως πλέον βρίσκεται υπό διάλυση. Διεκδικούμε έναν κοινωνικό χώρο για να κάνουμε συμμετοχικά πράγματα, που δεν μπορεί να μας παρέχει οποιοδήποτε άλλο κέλυφος θεσμικό ή άλλο. Και είμαστε πολύ ευχαριστημένοι, διότι όλες αυτές τις μέρες είχαμε κάθε μέρα πολύ κόσμο».
Μαζί με τη μεταφράστρια και κριτικό λογοτεχνίας Εφη Γιαννοπούλου, ο Θεόφ. Τραμπούλης διοργάνωσε τα λεγόμενα Μανιφέστα. «Οι δύο βασικοί άξονες της διοργάνωσης είναι οι Παραστάσεις και τα Μανιφέστα, με εμβόλιμα πολλά άλλα πράγματα. Π.χ., η Κοινωνία του Ακροάματος είναι πειραματική μουσική. Τα Μανιφέστα είναι θεατρικές πράξεις που έχουν τη φόρμα ενός συνεδρίου, στα οποία άνθρωποι από διαφορετικούς χώρους καλούνται να μιλήσουν, να κάνουν ποίηση, οτιδήποτε».
Αυλαία σήμερα
Τελευταία μέρα σήμερα και η σκηνοθέτις και θεατρολόγος Ιωάννα Ρεμεδιάκη διοργανώνει από τις πέντε το απόγευμα έως τις δέκα το βράδυ το «Τραπέζι του Εμπρός». «Είναι σημαντικό να ξεκινάς με το τι μπορεί να είναι κοινό μεταξύ μας», είπε. «Το “Τραπέζι του Εμπρός” εντοπίζει αυτό το κοινό αγαθό στην τροφή. Το φαγητό είναι ένα κοινό αγαθό – αν και σήμερα, αυτό δεν είναι τόσο δεδομένο όσο παλιά. Το βλέπεις κάθε μέρα στον δρόμο». Οσοι προσέλθουν απόψε θα κληθούν, προτού «καθίσουν στο τραπέζι», να απαντήσουν σε δύο ερωτήσεις, σε ειδική καρτέλα στο φουαγιέ. «Ζητάμε να μας απαντήσουν ποιο είναι το αγαπημένο τους μέρος στην πόλη και τι σημαίνει δημοκρατία σήμερα. Τα κείμενά τους θα χρησιμοποιηθούν στο τραπέζι. Η ιδέα συνοψίζει, κατά κάποιο τρόπο, το σκεπτικό όλης της διοργάνωσης: Ενα τραπέζι δημιουργεί έναν κοινό τόπο. Αυτό ψάχνουμε στον δημόσιο χώρο: να συνυπάρξουμε και να συνδιαλλαγούμε σε έναν κοινό τόπο».