Οι συνθέσεις της Ελένης Καραΐνδρου είναι από τις πιο βαθιά σύγχρονες ελληνικές μουσικές και όπως αποδεικνύεται εδώ και 20 χρόνια, μπορεί να είναι και από τις πιο διεθνείς. Και είναι πραγματικά έκπληξη σε μια εποχή σαν αυτή που βιώνουμε, η έκδοση παραγωγών όπως του «Concert in Athens». Της τελευταίας δισκογραφικής δουλειάς της και της δέκατης συνεργασίας με την έγκυρη γερμανική ECM και τον Μάνφρεντ Αϊχερ. Αλλωστε και η ίδια παραδέχεται ότι τα προβλήματα στη δισκογραφική αγορά είναι διεθνή.
«Η κρίση σ’ αυτό τον χώρο δεν σχετίζεται μόνο με το γεγονός ότι ο κόσμος δεν έχει χρήματα για δίσκους, αλλά και με τα διεθνή κυκλώματα πειρατείας. Είκοσι ημέρες πριν εκδοθεί το cd έδωσα συνέντευξη σε Ελβετό κριτικό μουσικής, ο όποιος το είχε ήδη στα χέρια του».
Τα λέει όλα αυτά απογοητευμένη από τις διεθνείς διαστάσεις της πειρατείας, ειδικά στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, αλλά την ίδια ώρα ενθουσιάζεται με τη νέα της δουλειά (ηχογράφηση της συναυλίας του 2010 στο Μέγαρο Μουσικής) με τους Γιαν Γκάρμπαρεκ, Κιμ Κασκασιάν, Βαγγέλη Χριστόπουλο. Ενα cd στο οποίο συνυπάρχουν σταθμοί της στον κινηματογράφο («Το βλέμμα του Οδυσσέα», «Μελισσοκόμος», «Η σκόνη του χρόνου», «Μια αιωνιότητα και μια μέρα», «Τοπίο στην ομίχλη», «Ταξίδι στα Κύθηρα»), συνθέσεις που γράφτηκαν για το θέατρο («Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ», «Γυάλινος κόσμος» και «Ο θάνατος του εμποράκου» σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα και Ζυλ Ντασσέν) και κάποιες στιγμές από το τηλεοπτικό «Δέκα» του Μ. Καραγάτση. Η έκδοση της «Μήδειας» και ύστερα το έργο «Δαβίδ» σε ποίηση αγνώστου ποιητή της Χίου του 18ου αιώνα, θα ακολουθήσουν αργότερα. Αλλωστε, «οι εποχές δεν αντέχουν διπλούς δίσκους».
Ρωγμή στον χώρο
Για την Ελένη Καραΐνδρου ο χώρος της τέχνης γενικότερα «υφίσταται μια δοκιμασία». «Αισθάνομαι ότι δημιουργείται μια ρωγμή στον χώρο του πολιτισμού. Δεν υπάρχει συνέχεια. Είναι αφελές να υποστηρίζουμε ότι σε εποχές στέρησης ο καλλιτέχνης δημιουργεί περισσότερο. Λένε μερικοί στο θέατρο δεν χρειάζονται πολλά, με ένα κουρελάκι κι ένα πιανάκι βγαίνει η παράσταση. Ναι, όταν ήμασταν νέοι αυτό κάναμε. Ομως, καλλιτέχνες όπως ο Λευτέρης Βογιατζής ή η Μάγια Λυμπεροπούλου δεν μπορούν να γυρίσουν στην εποχή με το κουρελάκι και το πιανάκι. Αυτά είναι δουλειά των νέων». Γι’ αυτό τον λόγο έκλεισε το Απλό Θέατρο και ο σύντροφός της, ο Αντώνης Αντύπας. «Αν συνέχιζε, θα έπρεπε να κάνει εκπτώσεις. Το κλείσιμο του Απλού ήταν συνέπεια της κρίσης και της αδιαφορίας του υπουργείου Πολιτισμού και του κ. Γερουλάνου».
Στις Βρυξέλλες που πήγε για την τελευταία της συναυλία εντυπωσιάστηκε από τον κόσμο που είχε βγει στους δρόμους. «Είδα μια πορεία ξένων εργατών σιδηρουργίας. Το ενδιαφέρον ήταν ότι τους συμπαραστέκονταν και οι Βέλγοι». Περιπέτειες βίωσε και η ίδια πολλές. Ομως, όπως λέει «ήταν διαφορετικές εμπειρίες» από εκείνες που γνώρισε στη χούντα και ύστερα στο Παρίσι, τον Μάη του ’68. «Αυτό που περνάει η Ελλάδα συνδέεται με όσα βιώνει όλη η Ευρώπη. Στον τόπο μου βέβαια, μας στερούν την ελπίδα για το καλύτερο. Ομως, πιστεύω στη θέληση του Ελληνα. Το γεγονός ότι δεν κλάψαμε θύματα οφείλεται στη συνοχή της οικογένειας. Η σύνταξη της γιαγιάς σιτίζει παιδιά και εγγόνια».
Η ίδια πάντως έχει προτάσεις από το εξωτερικό χωρίς καν να έχει ατζέντη. Κι όμως παρότι θα μπορούσε να αποκομίζει περισσότερα από τη διεθνή επιτυχία, περιορίζεται σε όσα θεωρεί αρκετά για να ζει. Ιδιο σπίτι, ίδιες συνήθειες μα πάνω απ’ όλα τα εγγόνια της, ο Νικόλας και η Ελευθερία. «Δεν με ενδιαφέρει η πολυτέλεια. Αν ήθελα πολλά χρήματα θα έγραφα περισσότερα τραγούδια που μου ζητούσαν πιεστικά και θα έλεγα ναι σε όσες ταινίες μου πρότειναν κι όχι μόνο στο 1/10».
Αγάπη στην ουσία
Επιλογές με βάσεις που τέθηκαν στο Τείχιο Δωρίδος όπου γεννήθηκε. Λυκοχώρι το έλεγαν παλιά κι όταν τη ρωτάς γι’ αυτό, η Ελένη Καραΐνδρου μεταμορφώνεται, ηρεμεί. «Από μικρή έμαθα να αγαπάω τα ουσιαστικά κι όχι τα επιφανειακά στις ανθρώπινες σχέσεις και όχι στο να αποθησαυρίσω χρήματα. Ο πατέρας μου είχε αρχοντική ψυχή. Ξεκίνησε από μια οικογένεια στο χωριό που ήθελε να τον κάνει μαραγκό, αλλά με τρομακτικές θυσίες σπούδασε. Υστερα έκλεψε και τη μαμά. Μου έμαθε τη θέληση. Στην Αθήνα μέναμε στους Αμπελοκήπους στο υπόγειο του σχολείου που δίδασκε, δίπλα στο σινεμά Φλερύ. Σε εκείνο το σχολείο είδα για πρώτη φορά πιάνο και του είπα “θέλω να μάθω”». Ο θάνατος της μητέρας της ήταν μεγάλη απώλεια και για τους δύο. «Εγώ ορφανή στα επτά κι ο μπαμπάς χήρος στα 35».
Τα επόμενα χρόνια στα συνοικέσια, την έπαιρνε πάντα μαζί του. «Συνήθως έλεγα: “όχι, όχι αυτή”. Ωσπου πήγαμε στο σπίτι μιας κυρίας που είχε βελούδινες κουρτίνες, χαλιά, μα εμένα με θάμπωσε το πιάνο. Αυτή, αυτή μπαμπά», του είπα και πράγματι την παντρεύτηκε. Ημουν 10 χρόνων τότε. Τώρα που έμεινε μόνη της την έχω υπό την προστασία μου. Της χρωστάω ότι πέρασε καλά ο μπαμπάς».
Υπουλο το σήμερα
Η φυγή στο Παρίσι το 1967 ήταν αναγκαστική. «Ποτέ δεν ήμουν οργανωμένη, ήθελα ελευθερία. Ομως τότε, παρακολουθούσαν διάφορα τηλέφωνα. Ανάμεσά τους και της κόρης της Λιλής Ζωγράφου, της Ρένας Χατζηδάκη, με την οποία κάναμε παρέα. Ετσι οδήγησαν στην Ασφάλεια 70 άτομα. Με άφησαν γιατί ήμουν έγκυος στα 19 μου, στον γιο μου. Ξέρεις, εκείνα τα χρόνια κι ανένταχτος να ήσουν όταν σου έλεγαν πάρε αυτό το χαρτί και δώσε το στον τάδε που θα το στείλει στο εξωτερικό, το έκανες. “Ετσι κουβάλησα τη διακήρυξη του ΠΑΜ. Εκρυψα και βοήθησα ανθρώπους που ακόμη το θυμούνται. Να ’ναι καλά».
Εφυγε με το επίθετο του συζύγου της. Ομως, κοινά στοιχεία του τότε και του σήμερα, λέει, δεν υπάρχουν. «Τότε υπήρχαν ιδεολογικές απόψεις, πιστεύαμε στην αριστερά και σε μια κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό που βιώνουμε τώρα είναι ύπουλο, πρωτόγνωρο, κινείται από πρόσωπα που ασχολούνται με τη διεθνή οικονομία και δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει». Πώς περιγράφει σήμερα την αριστερά; «Νιώθω αυτό που είχε πει ο Θόδωρος Αγγελόπουλος: “Είμαι αριστερός εν συγχύσει”. Νομίζω ότι μας ταιριάζει γάντι».