Οταν οι παλιές πρωταγωνίστριες, όπως η Αννα Καλουτά, η Ρένα Βλαχοπούλου, η Σπεράντζα Βρανά, μιλούσαν για την κλασική επιθεώρηση, πάντα νοσταλγούσαν τα λούσα της. Τις εντυπωσιακές τουαλέτες, τις πούλιες, τα στρας, τα φίνα υφάσματα του Σκαλιντό και του Αντουάν. Γιατί εκτός από τη δόξα του θεατρικού είδους, έζησαν και την εποχή που κάθε τι λαμπερό στη σκηνή ήταν ένοχο. Υστερα ήρθε και η παρακμή του λόγου.
Σημαντικές οι τουαλέτες
Η τουαλέτα της αποθέωσης είχε μεγάλη σημασία. Δεν ήταν λίγες οι πρωταγωνίστριες που ό,τι κέρδιζαν από την παράσταση στο τέλος της το χρωστούσαν στη μοδίστρα. Οπως λέει ο Αγγελος Πυριόχος, το έκπληκτο «αχ» που ακουγόταν στην πλατεία είχε σημασία, άλλωστε «η επιθεώρηση τότε ήταν αυτό που δεν μπορούσε να ζήσει ο Ελληνας. Οσο για τις πρωταγωνίστριες και μη, συναγωνίζονταν για το πού θα ραφτούν και πώς θα ξεχωρίσουν. Τα φορέματα αυτά μάλιστα τα πλήρωναν από την τσέπη τους, δεν τα κάλυπτε ο επιχειρηματίας».
Η επιθεώρηση που έγραψε ο ίδιος με τίτλο «Θα σε πάρω να φύγουμε» και παίζεται στο Badminton, είναι ένας φόρος τιμής στην αθηναϊκή επιθεώρηση, με την ιδιαιτερότητα ότι μέσα από τις ιστορίες της αφηγείται την ιστορία της Ελλάδας. «Είναι η ιστορία της χώρας ανάμεσα σε δύο δικτατορίες. Η Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του ’30 όταν ξεκινάει η δικτατορία του Μεταξά έως τις παραμονές της χούντας του ’67. Μια διαδρομή όπου μέσα από την επιθεώρηση παρακολουθούμε όσα καθόριζαν τη χώρα αλλά και τον Ελληνα. Εκείνος, βέβαια, πάντα “τα κατάφερνε”».
Κι αν το δεύτερο μέρος που περιλαμβάνει την περίοδο από τη χούντα ώς το 1991, με τον τίτλο «Θα περάσει κι αυτό», το αφήνει για το μέλλον, τώρα στο Badminton πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η «κυρία Επιθεώρηση», η οποία επιστρέφει για να ξεναγήσει τον κομπέρ-εγγονό της στις σημαντικότερες στιγμές της. Από τα μπουλούκια ώς τα ιστορικά θέατρα της Αθήνας.
Νούμερα – σταθμοί
Από τα νούμερα – τραγούδια σταθμούς: «Πίτσα Πιπίτσα», «Παλόμα», «Θέλω να Χορεύω», «Ολα με Δόσεις», «Το Τραμ το Τελευταίο», «Ομόνοια Πλας», «Εγώ θα Κόψω το Κρασί», «Κάθε Λιμάνι και Καημός», τις κόντρες της «Ομορφης Πόλης» του Μίκη Θεοδωράκη και της «Οδού Ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι, μέχρι τους μύθους: Ορέστη Μακρή, Γεωργία Βασιλειάδου, Κώστα Χατζηχρήστο, Βασίλη Αυλωνίτη, Νίκο Σταυρίδη, Μίμη Φωτόπουλο κ.ά. Η σύγκριση του τότε με το τώρα είναι αναπόφευκτη. Το εύρημα άλλωστε ότι η «κυρία Επιθεώρηση» παντρεύτηκε μ’ έναν δεξιό, αλλά παραμένει ερωτευμένη μ’ έναν αριστερό, «διχασμένη ανάμεσα στο αστικό και το λαϊκό, το χιούμορ και τη σοβαρότητα», είναι για να δείξει την αιωνίως διχασμένη Ελλάδα.
Ο θίασος αποτελείται από 35 ηθοποιούς (Αντώνης Λουδάρος, Τάνια Τρύπη, Μέμος Μπεγνής, Ελισάβετ Μουτάφη, Μιχάλης Μαρίνος, Γιώργος Καπουτζίδης κ.ά.), τραγουδιστές, μουσικούς και χορευτές, οι οποίοι ζωντανεύουν τα νούμερα με τις οδηγίες του Φωκά Ευαγγελινού που υπογράφει τη σκηνοθεσία και τις χορογραφίες, ενώ ο Γιώργος Κατσαρός τη μουσική. Τα 300 και πλέον κοστούμια της Εύας Νάθενα παίζουν με τα δυνατά χρώματα: φούξια, μπλε ελεκτρίκ, πορτοκαλί και τις διχρωμίες, ενώ το σκηνικό της μοιάζει με τεράστιο βίντεο γκέιμ. «Κάθε εποχή έχει το χρώμα της. Ο πόλεμος το χακί, η απελευθέρωση το μπλε, η δεκαετία του ’60 τα χρώματα. Οσο για το χρώμα του Εμφυλίου, αυτό κανείς δεν θέλει να το φορέσει».
Μουσική, τραγούδι, χορός, είδος που συνδυάζει την πρόζα με τον μονόλογο και τον διάλογο, την επικαιρότητα με το σχόλιο, τη σάτιρα και πάνω απ’ όλα το χιούμορ. Φτιάχνει τύπους, απαιτεί ετοιμότητα, επικοινωνία, καλούς κειμενογράφους και συνθέτη. Τα καλά κείμενα των παλιών αθηναϊκών επιθεωρήσεων μαρτυρούν με τον καλύτερο τρόπο το κοινωνικό κλίμα της εκάστοτε περιόδου, τις πολιτικές ζυμώσεις και τις εντάσεις.
Ισορροπία στη σάτιρα
Ομως αντίθετα απ’ όσα έζησε η επιθεώρηση στις καλές της μέρες με τον «υπαινιγμό», από τη δεκαετία του ’80 και μετά πάλεψε με τα χοντροκομμένα αστεία. «Τα παλιά κείμενα κρατούσαν ισορροπίες για να μην προσβάλουν ούτε τον δεξιό ούτε τον αριστερό και η σάτιρα ήταν διακριτική». Η επιθεώρηση επικεντρωνόταν και τότε στην πολιτική σκηνή αλλά δεν περιοριζόταν αποκλειστικά σ’ αυτή. «Σχολίαζε ανθρώπινες συνήθειες. Και το κοινό πήγαινε για να γελάσει με τον εαυτό του, όχι για τον Παπανδρέου ή τον Καραμανλή. Ο Βασίλης Αυλωνίτης για παράδειγμα με το “φάτε φάτε” σχολίαζε τον κόσμο. Επίσης μια παράσταση δεν διαρκούσε σεζόν. Ο Αλέκος Σακελλάριος (δάσκαλός μου με τη Σπεράντζα Βρανά) μου τόνιζε ότι τα κείμενα πρέπει να είναι συρταρωτά. Βγάζεις ένα συρταράκι, το αδειάζεις και του βάζεις άλλα πράγματα μέσα. Τώρα γράφεις ένα νούμερο τον Απρίλιο για να παιχτεί τον χειμώνα. Τότε ακόμη και οι ηθοποιοί απαιτούσαν να τα αλλάζεις για να συμπορεύονται με την επικαιρότητα».
Περί βωμολοχιών
Ο Αγγελος Πυριόχος έγραψε 25 επιθεωρήσεις από το 1989 που ξεκίνησε στο «Βέμπο» με σκηνοθέτη τον Σταμάτη Φασουλή και τον «Αγαπητικό της Δημητρούλας» και στην πορεία στο Παρκ» με σκηνοθέτη τον Παντελή Βούλγαρη στην παράσταση «Για μια τρελάδα νέα». Η εμπειρία τού έδειξε ότι «οι βωμολοχίες ήταν συνήθως προσθήκες των ηθοποιών». Και η ευθύνη του κοινού; «Σ’ αυτές τις περιπτώσεις γελούσε από αμηχανία και ύστερα ο ηθοποιός έλεγε: Είδες, έβγαλα γέλιο». Τελευταία επιθεώρηση που υπέγραψε ήταν το 2005. Στην πορεία διάλεξε να εγκατασταθεί μόνιμα στη Ζάκυνθο: «Ανακάλυψα την πολύτιμη πλευρά της γης. Τεράστιο αγχολυτικό».
Με απόσταση και ίσως πιο καθαρή ματιά, περιγράφει τις αλλαγές στο χιούμορ. «Η δεκαετία του ’80 ήταν η εποχή της πολιτικής αθυροστομίας. Καταπιεσμένοι από τη χούντα απελευθερωθήκαμε και βάλαμε σε υπερβολή το πολιτικό στοιχείο στη ζωή μας και το σλόγκαν στην καθημερινότητά μας. Η δεκαετία του ’90 ήταν η εποχή της ψεύτικης ευμάρειας όπου μαζί με το λάιφ στάιλ βάλαμε στη ζωή μας το in, το out, το must. Τότε δώσαμε το καθοριστικό χτύπημα στην ελληνική γλώσσα, ενώ από το 2000 και έπειτα, το χιούμορ έγινε καθαρά τηλεοπτικό». Η ευθύνη του κοινού σε όλα αυτά; «Το κοινό συχνά δεν έχει απαιτήσεις, μόνο προσλαμβάνουσες».
