Τα φώτα στην αίθουσα Banquet του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών σβήνουν. Ενας προβολέας μένει, δημιουργώντας ένα φωτεινό μονοπάτι μέσα στο οποίο θα συναντηθούν οι δύο δημιουργοί της παράστασης «Humaterra»: ο Γιώργος Χρηστάκης, ιδρυτής του χοροθεάτρου «Δαγίπολη», υπεύθυνος για όσα βλέπουμε, και ο Ρενάτο Τζανέλα, διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής Σκηνής, που συνεργάστηκε μαζί του στη χορογραφία. Μιλάμε για ένα καθηλωτικό υπερθέαμα, συμπαραγωγή Ελλήνων, Τούρκων και Ιταλών χορευτών με και χωρίς αναπηρίες, που μετά τις παραστάσεις του στο Μέγαρο (10, 11/4) αναμένεται η ανακοίνωση της παρουσίασής του στο θέατρο Κάππα, ενώ ταξιδεύει αυτή την εβδομάδα στην Ιταλία όπου θα παρουσιαστεί στο θέατρο Piccolo του Μιλάνου (23, 24/4) και στο θέατρο Elsa Morante (29, 30/4) της Ρώμης (θα ακολουθήσει ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο).
Ο Γιώργος Χρηστάκης μπαίνει καθισμένος σε καροτσάκι από το οποίο κάποια στιγμή βγαίνει και με τεχνητά άκρα και βοηθήματα κυλάει στο πάτωμα. Απ’ την είσοδο της αίθουσας βλέπουμε τον Ρενάτο Τζανέλα να περπατάει προς το μέρος του, να του απλώνει το χέρι, να συναντιούνται, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα μάτια.
Πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της παράστασης «Humaterra» έπιανα τον εαυτό μου να κατακλύζεται από ανάμεικτα αισθήματα. Πόσο ρατσισμό η προκατάληψη κουβαλάμε τελικά προς τα άτομα με αναπηρίες; Μπορούμε να βάλουμε το χέρι μας στη φωτιά ότι δεν μας προκαλούν φόβο, αμηχανία, συγκίνηση, αλλά και μια αποκρουστική αίσθηση; Δύσκολα ερωτήματα που μπλέκονταν και ξεδιαλύνονταν μέσα μου, όσο και στο μυαλό άλλων θεατών που μοιράστηκαν μαζί μου την άποψή τους, αφού υπάρχουν πολλές σκηνές στην παράσταση βαθιά συγκινητικές και άψογα ερμηνευμένες, όσο και άλλες αρκετά σκληρές.
Η συγκεκριμένη παραγωγή, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος πολιτισμού (project «Biomechanics»), έδωσε την πλατφόρμα να δούμε ως κοινό στην Ελλάδα ένα θέαμα πρωτοπόρο. Κατ’ αρχάς, ο χώρος του Banquet στο Μέγαρο (δύο επίπεδα πιο κάτω από την Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη) διαμορφωμένος ώστε η παράσταση να εκτυλίσσεται στην κυριολεξία ανάμεσα στους θεατές με ρόδες από αναπηρικά καροτσάκια και μεταλλικές πατερίτσες πεταμένα σε διάφορα σημεία του, βοήθησε να δοθεί η κατάλληλη ατμόσφαιρα για το «Humaterra». Εκεί όπου οι άνθρωποι (humans), το υλικό (material) και το χώμα/γη (terra) «μοιράζονται» το ένα με το άλλο σε ένα παιχνίδι αισθήσεων και εμπειριών, σε μια συνομιλία σωματική δίχως όρια.
Για την παράσταση συνεργάστηκαν η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η οποία, ξυπόλυτη με ένα αιθέριο άσπρο φόρεμα, περπάτησε ανάμεσα στους χορευτές τραγουδώντας, η Ανδριάνα Μπάμπαλη, η οποία καθισμένη στο πάτωμα με μια κιθάρα ερμήνευσε δικά της τραγούδια στα ιταλικά, ο Ψαραντώνης, ο οποίος με τη λύρα και την άγρια ομορφιά της φωνής του συνόδευσε αρκετά κομμάτια, μεταξύ των οποίων έναν κυκλικό χορό σαν πεντοζάλη γύρω από την αφηγήτρια Χρύσα Παπά. Μια πολύ όμορφη στιγμή του «Humaterra» είναι το ντουέτο μιας κοπέλας χωρίς αναπηρίες με έναν άντρα σε καροτσάκι που συνοδεύει με τραγούδι της η Ελένη Τσαλιγοπούλου. Και άλλες στιγμές ξεχωρίζουν, όπως οι στιγμές που οι χορευτές χωρίς αναπηρίες μπαίνουν στα καροτσάκια, φορούν τεχνητά μέλη η κινούνται με πατερίτσες, η σκηνή της κοπέλας νάνου που κάποιοι σηκώνουν στους ώμους τους, ο μονόλογος του Τούρκου χορευτή σε καροτσάκι, διάφορα περάσματα, όπως ο μυστηριώδης άντρας που περπατάει σε αργή κίνηση γύρω από τους θεατές και τους χορευτές σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, το φινάλε, όταν σαν σε μια τελετουργία οι ερμηνευτές ισορροπούν ρόδες από καρότσια στο κεφάλι τους βαδίζοντας αργά λουσμένοι στο φως των προβολέων.
«Το μυστικό είναι η επαφή»
Η μουσική όσο και η ζωντανή σχέση χορευτών και μουσικών είναι ένα από τα χαρακτηριστικά όχι μόνο της παράστασης, αλλά και γενικότερα της δουλειάς του χοροθεάτρου «Δαγίπολη», ομάδας που δραστηριοποιείται εδώ και δέκα χρόνια.
Πάντως, το καινοτόμο και αποκαλυπτικό σε ένα θέαμα όπως το «Humaterra» είναι ο τρόπος που συνευρίσκονται καλλιτέχνες που προέρχονται από μια άλλη πραγματικότητα με χορευτές που στερεοτυπικά είναι αυτό που περιμένουμε να είναι. Ενας καινούργιος τρόπος επικοινωνίας μέσα από την τέχνη, συντριπτικός στην αμεσότητά του. Ισως επειδή μέσα από την παράσταση, ως συμμέτοχοί της, όπως λέει και ο Ρενάτο Τζανέλα για τη συνεργασία του στη χορογραφία, «κομματιαζόμαστε» κι εμείς για να ντυθούμε με τα ρούχα του άλλου και ν’ απελευθερωθούμε από τα ταμπού». Ή, όπως αναφέρει από την πλευρά του ο Γιώργος Χρηστάκης, κύριος εμπνευστής του «Humaterra»: «Στη δουλειά αυτή δεν αφήνουμε τον άλλο απέναντι, δεν εστιάζουμε στις δυσκολίες, γιατί αυτές κατά έναν περίεργο τρόπο μάς λύνουν τα χέρια, ξεπερνιούνται γρήγορα. Το μυστικό είναι η επαφή»…