Το ζήτημα της φύλαξης και προστασίας ιστορικών δημόσιων κτιρίων, μνημείων και χώρων από φαινόμενα βανδαλισμού, κλοπών, αισθητικής και λειτουργικής απαξίωσης ανακύπτει το τελευταίο διάστημα με αυξημένη συχνότητα και ένταση. Ως μέτρο αντιμετώπισης του προβλήματος προτείνεται συνήθως η κατασκευή περίφραξης με την τοποθέτηση ισχυρών κιγκλιδωμάτων.
Ομως τα παντός είδους κάγκελα και κιγκλιδώματα μπορούν να προσφέρουν μόνο στοιχειώδη ανάσχεση, μερική και προσωρινή προστασία. Δεν αποτελούν μακροπρόθεσμη και αποτελεσματική λύση, την οποία εντέλει μόνον η συστηματική παιδεία και καλλιέργεια των πολιτών μπορεί να εξασφαλίσει. Ταυτόχρονα, οι περιφράξεις αλλοιώνουν τη μορφή των μνημείων, και πολύ περισσότερο, προσβάλλουν τον ίδιο το χαρακτήρα και την υπόστασή τους.
Τα ιστορικά δημόσια κτίρια δεν είναι μουσειακά αντικείμενα για να κλειστούν σε βιτρίνα. Είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένα με τον αστικό χώρο, με την καθημερινή ζωή και λειτουργία της πόλης. Δεν μπορούν και δεν πρέπει να αποκλειστούν και να αποκοπούν από αυτήν.
Αν γεμίσουμε την Αθήνα με κιγκλιδώματα και περιορίσουμε την πρόσβαση των πολιτών στους ιστορικότερους και εμβληματικότερους δημόσιους χώρους, κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε την εικόνα μιας πόλης – φυλακής, μιας Αθήνας υπό το κράτος του φόβου και της ανασφάλειας, που θα είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο αρνητική, από την υπάρχουσα.
Υποχρέωση της Πολιτείας είναι να μεριμνά ώστε τα ιστορικά κτίρια και μνημεία να συντηρούνται, να αποκαθίστανται και να παραδίδονται στην πόλη προκειμένου να φιλοξενήσουν εκείνες τις λειτουργίες και τις δραστηριότητες που τα αναδεικνύουν ως ζώντα στοιχεία στο αστικό τοπίο. Ηδη με τη φροντίδα και την ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού για σημαντικά μνημεία της Αθήνας έχουν εξασφαλισθεί οι χρηματοδοτικοί πόροι, περίπου 100 εκατ. ευρώ, διά του ΕΣΠΑ, και τα έργα αποκατάστασής τους είναι σε εξέλιξη.
Ταυτόχρονα, όσο η δυσχερής οικονομική κατάσταση τροφοδοτεί την πολιτική και κοινωνική ένταση, χρειάζεται ασφαλώς ενισχυμένη φύλαξη και αστυνόμευση της πόλης. Βεβαίως στην παρούσα συγκυρία οι αστυνομικές αρχές καλούνται να αντεπεξέλθουν σε ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις, υπό δύσκολες συνθήκες και με περιορισμένα μέσα. Απάντηση σε αυτό το πρόβλημα μπορεί να δώσει σε σημαντικό βαθμό η σύμπτυξη δυνάμεων και η συνεργασία, τόσο σε κρατικό, όσο και σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο. Η απαλλαγή της οδού Τοσίτσα και του χώρου της πλατείας, έμπροσθεν του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου από περιθωριακά στοιχεία καταδεικνύει ότι η συνεργασία με την αστυνομία και την αυτοδιοίκηση μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα.
* Η κ. Λίνα Μενδώνη είναι Γενική Γραμματέας Πολιτισμού.